Þjóðviljinn - 09.02.1979, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÖÐVILJINN Föstudagur 9. febriíar 1979
VQJ
_____j
Umsjón: Magnús H. Gíslason
Byggðasafn á
Suðurnesjum
Fariö er nú loksins að rofe til i
byggðasafnsmáiunum á Suður-
nesjum, en þau hafa ekki verið i
of góðu lagi á undanförnum ár-
um, að þvi er segir i Suöurnesja-
tiðindum.
Neikvæð útkoma
Svo sem kunnugt er, var Kefla-
vikurbæ afhent Vatnsnes að gjöf
árið 1974 og það áskilið, að þar
skyldi koma upp húsminjasafni.
Byggðasafnsnefrid, sem þá var
starfandi, tók málið að sér.
Nefndin skrifaði öllum sveitarfé-
lögum á Reykjanesskaga, skýrði
frá gjöfinni og þeim hugmyndum
sem fyrir lágu um máliö og innti
þau jafnframt eftir hvort þau
vildu taka þátt i stofnun safns
fyrir Reykjanesið allt. Flest
sveitarfélögin báðust undan þátt-
töku á þeim forsendum, að þau
skorti fé til þess að leggja i
„púkkið” að svo komnu máli.
Varð þvi ekki af framkvæmdum
um sinn.
4000 til 5000 ljósmyndir
Þrátt fyrir þetta hefur Kefla-
vikurbær veitt árlega fé til
byggðasafnsins, en þar sem það
hefur ekki veriö rekið hefur fjár-
munum verið varið til eins og
annars, sem vel kemur sér að
vera búið aö gera, þegar að þvi
kemur að safnið verður opnað. A
sl. ári voru t.d. keypt ljósmynda-
tæki og hefur ölafur Þorsteinsson
unnið að þvi, að taka myndir af
gömlum ljósmyndum, sem hann
hefur fengið að láni. Eru þær bæði
af fólki, mannvirkjum og atburð-
um, er sýna þróun Keflavikur. Er
Ölafur nú búinn að taka 4-5 þús.
slikar myndir.
Að veruleika
Nú hafa Keflavik og Njarðvik,
sem er stærsti kja rninn á Skagan-
um, komið sér saman um að reka
safnið og hafa nú bæjarstjórnirn-
ar gengið frá drögum að sam-
þykktum fyrir Vatnsnes, byggða-
safn Suðurnesja. Kosin var 10
manna byggðasafnsnefnd, 5 frá
hvorum bæ, sem svo kaus 3ja
manna framkvæmdastjórn fyrir
safnið, til næstu fjögurra ára.
Framkvæmdastjórnina skipa:
Ólafur A. Þorsteinsson, formað-
ur, Aki GrSnz, varaformaður og
Guðleifur Sigurjónsson, ritari.
Gerð hefur verið kostn-
aðáráætlun fyrir safnið árið 1979.
Hljóðar húnupp á 8 milj, kr. Sam-
kvæmt manntali 1. des. 1977 var
ibúatala Keflavikur 6.473 og
Njarðvikur 1.815 ibúar. Hlutur
hvors bæjarfélags yrði þvi:
Keflavik, 78.1% eða kr. 6.248.000,-
Njarðvik, 21,9% eðakr. 1.752.000,-
—r-mhg
Vinnuafl í landbúnaði
Stórlega oftalið
Þegar vinnuafli þjóðarinnar er
skipt á atvinnuvegina þá eru
lagðar til grundvallar slysa-
iryggöar vinnuvikur. Starfsmenn
bændasamtakanna, sem fjalla
um verðlagsmál hafa fyrir löngu
gert sér grein fyrir þvi, aö vinnu-
afl i landbúnaði samkvæmt opin-
herum skýrsluin, er oftaliö svo
miklu inunar.
Af heildarvinnuafli i landinu
hefur verið talið á undanförnum 4
árum að 9,5—10.7% væri bundið
við bústörf. Arið 1976 voru 6% af
framteljendum i landinu, sem
höfðu megin-tekjur sinar af land-
búnaöi en árið 1977 voru þeir
5,9%.
Arni Jónasson, erindreki
Stéttarsambands bænda, gerði
athugun i Gullbringu- og Kjósar-
sýslu hvað margar slysatryggðar
vinnuvikur væru skráðar á all-
marga einstaklinga og hvert var
raunverulegt vinnuframlag þess
fólks viö landbúnaðarstörf. Þá
var miðað við vinnu samkvsemt
niðurstöðum búreiknínga.
1 yfirlitinu gerir Arni grein fyr-
ir búfjáreign og fjölda slysa-
tryggðra vinnuvikna hjá 60fram-
teljendum, einstakhngum og
hjónum. Samtals voru færðar á
þennan hóp 1638 tryggingarskyld-
ar vinnuvikur, en vinnuþörf er
hinsvegar metin 291 vika. Mis-
munur er þvi 1347 vikur. Hjá
þessum umraKÍda hópi hafa veriö
búin til 25,9 ársverk i landbúnaði,
sem engri framleiðslu skila.
(Heim.: Uppl.þjón. landb.).
—inhg
— Sjómönnum svföur sárt, að sá atvinnuvegur, sem þeir stunda, og er undirstöðuatvinnuvegur þjóðar-
innar, er sifellt mergsoginn og þeir, sem viðhann vínna, ailtaf hafðir hornreka.
Valur Valsson skrjfar:
Félagi sjómaður
Sú grein, sem hér fer á eftir,
birtist fyrir nokkru i Eyjabiaö-
inu. Þar sem Landpóstur telur
að hún eigi erindi við fleiri en
þá, sem ætla má að sjái Eyja-
blaðið, tekur hann sér bessa-
ieyfi að birta hana. Höfundurinn
er Vaiur Valsson:
Það/ sem stundum
gleymíst
I sambandi við umræður um
vandamál bátaútgerðar i Vest-
mannaeyjum hefur viljað
brenna við aö gieymst hafi sú
hlið, sem aö sjómönnum snýr.
Þessu veröur nú reynt að gera
svolitil skil.
Það er nefnilega ekkert
einkamál útgerðarmanna hvort
vel gengur eða illa, heldur ekki
hvort vel eða illa er á haldið.
Bæði útgerðarmenn og aðrir
viröast ansi oft gleyma þvi, að
hinn óbreytti sjómaður greiðir
alltaf hluta af sinu kaupi til við-
halds og endurnýjunar fiski-
skipaflotans. Þar á ég viö allar
þær greiðslur, sem teknar eru af
fiskverði áöur en til skipta kem-
ur, og renna i sjóðakerfið svo-
kallaða. Þegar svo útgerðar-
menn taka útgerðarlán til að
„starta” úthaldi þá lofa þeir
bankanum 30-35% af brúttóinn-
leggi. Þarna er verið aö veö-
setja kaup sjómanna. 011 þessi
atriði gera sjómanninn aö þátt-
takanda i útgeröinni, beint eða
óbeint. Þessvegna eiga sjómenn
fullan rétt á ákvarðanatekt,
sem varöar framtið útgerðar-
innar, en svo er ekki i dag. Það
eru þvi kannski eðlileg viöbrögö
hjá sjómönnum að segja sem
svo: „Held þeir megi fara á
hausinn, þessi helv... sem gera
út á sjóöina”. En eitthvað þessu
likt hefur maður oft heyrt.
Samt er það staöreynd, að
enginn vill láta bátinn, sem
hann er á, hætta. Það er viöar
svo, að þegar málin snúa beint
að manni sjálfum, breytast við-
horfin. Þannig er t.d. um fisk-
friðunarmálin. Þar segja Sunn-
lendingar Vestfirðinga drepa
allan ungfiskinn i flotvörpuna
áður en hann fær aö hrygna, en
Vestfirðingar segja Sunnlend-
inga drepa allan hrygningar-
fiskinn i bölvuð netin, áður en
hann fær að hrygna. Allir vilja
láta friða, bara ekki hjá sér.
Samtakaleysi
Þvi miður er það svo i öllum
málum sem sjómenn varðar, að
sökum samtakaleysis þeirra er
alltof litið tillit tekiö til skoðana
sjómanna sjálfra. Þetta kemur
kannski best I ljós i kjarabarátt-
unni, en samtök sjómanna eru
þar, sem annarsstaðar, alltof
veik. Hvernig stendur þá á þess-
um skorti á stéttarvitund is-
lenskra sjómanna? Þar er sjáif-
sagt, margt, sem spilar inn I, t.d.
eru möguleikar sjómanna til
skoðanaskipta viö starfsbræður
sina litlir, og margt annað
mætti telja.
Stærsta atriðið i þessum mál-
um er samt vafalaust hin hlægi-
lega þjóösaga um „Sjómann-
inn”. — „Sjómaðurinn” á að
vera stekur, kaldur kall, sem
ekki treystir neitt á aðra. „Sjó-
manninn” munar ekkert um
það aö púla eitt úthald, án þess
aö fá tækifæri til þess að tala við
aðra en skipsfélagana. Og kann
svo ekki að tala, þegar á þarf að
halda. Þannig hefur þjóðsagan
búið til heila „stétt” af eigin-
hagsmunapoturum, sem bölva
öllum, sem ekki eru sjómenn,og
kalla hinn partinn af þjóðinni
„kerfiö”.
Fyrsti og annar flokkur
Sjómönnum sviður sárt, að sá
atvinnuvegur, sem þeir stunda,
og er undirstöðuatvinnuvegur
þjóðarinnar, er sifellt mergsog-
inn og þeir, sem viö hann vinna,
alltaf haföir hornreka. Svo
rammt kveður að þessu, að
hægt er að segja að sjómenn séu
annars flokks þjóðfélagsþegnar.
Þannig hefur rikjandi skipulag
ýtt undir þjóðsöguna um
„klakann” og gerir sitt til þess
að halda sjómönnum frá sam-
skiptum viö aðrar stéttir.
Hversu oft hefur ekki verið
reynt að telja okkur trú um að
konurnar okkar, sem vinna I
fiski, sem við komum meö, séu
að vinna á móti hagsmunum
okkar, þegar þær vilja fá hærra
kaup og gripa til einhverra að-
gerða i þvi skyni?
Sjómenn, ég eggja ykkur lög-
eggjan. Breytið nú viðhorfinu til
stéttarfélaga ykkar og sjó-
mannasamtakanna i heild, efl-
um þau. Látum ekki aðra aðila
túlka okkar mál eins og þeim
sýnist og troða á réttindum okk-
ar. Hættum að gefa þjóðsögunni
um klakann byr undir báða
vængi. Við erum menn, við eig-
um fjölskyldur, sem við þurfum
að annast og vilja annast okkur.
Er ekki kominn timi til þess aö
viö breytum skipulaginu?
Valur Valsson.
Góðarkartöflur
á markaðnum
Hlustiö á og framkvœmið
Ábendingar fatlaðra
Bandalag fatlaðra á Noröur-
löndum, sem eru samtök fatlaðs
fólks IDanmörku, Noregi, Finn-
landi, tslandi og Svíþjóð, beinir
eftirfarandi áskorun tii rfkis-
stjórna Noröurlandanna í tilefni
árs fatlaöra 1981, sem Sam-
einubu þjóbirnar munu gangast
fyrir:
Bandalag fatlaöra á Noröur-
löndum skorar á rikisstjórnir
Norðurlandanna að gera veru-
legt átak í málefnum fatlaðra á
innanlandsvettvangi vegna árs
fatlaöra 1981. Jafnframt verði
veitt fé til þróunarlandanna til
ákveðinna framkvæmda, sem
stuðlaðgeti aöbættum hag fatl-
aðs fólks i þessum löndum.
Bandalagið vill fyrst og fremst
benda á þörf endurhæfingar-
stööva fyrir börn og fulloröna.
Þörfin á endurhæfingu fatl-
aðra i þróunarlöndunum er
knýjandi og verkefnin óþrjót-
andi á þvi sviði.
Viö heitum á rikisstjórnir
Noröurlandanna að leggja
þessu máli liö.
Þá hefur og stjórn Bandalags
fatlaöra á Norðurlöndum
samþykkt og sent frá sér svo-
fellda
Alyktun
Stjórn Bandalags fatlaöra á
Noröurlöndum leggur þunga á-
herslu á nauðsyn þess, að
samþykktur verði alþjóðlegur
staðall um lyftur, salerni og
annað þjónusturými i gistihús-
um og öörum ferðamannabygg-
ingum.
Það er skilyröislaus krafa
Bandalagsins, að þessi húsa-
kynni veröi sniðin að þörfum
hreyfihamlaðra, sem og önnur
mannvirki.
Viö væntum góðra undirtekta
viö málaleitan okkar, sem veröi
sýndar i verki meðþvi, aðskapa
hreyfihömluðum umferöar-
möguleika um gistihús og önnur
hliöstæð mannvirki, til jafns viö
aðra þegna.
—mhg
Mjög góðar kartöflur hafa verið
ámarkaðnum i vetur. Litið hefur
borið á skemmdum i kartöflum,
sem sendar hafa verið til Græn-
metisverslunar landbúnaðarins
og aldrei áður hefúr verið eins
mikið framboð af bragðgóöum
kartöflum. Mikið hefur verið um
stórar kartöflur, bæöi af Gullauga
og Rauðum íslenskum. Talið er
að heildaruppskera hafi verið um
150 þús. tunnur, sem er nokkru
meira en ársneysla hér á landi.
Þess vegna hefur verið lögð rik
áhersla að senda aðeins úrvals
kartöflur á markaðinn.
A þeim árum þegar uppskeran
hefur verið litil, hefur stundum
verið slakað á kröfum og veittar
undanþágur með stærðarflokkun,
sem hefur þá valdið nokkurri
óánægju hjá neytendum, sem
eðlilegt er. Varla er hægt að segja
að kvartað hafi verið yfir gæðum
kartafla I vetur, enda ekki ástæða
til þess.
Kartöflur eru tiltölulega orku-
snauð fæða ef miðað er við mjöl-
mat. I lOOgr. af kartöflum eru að-
eins 76 hitaeiningar (kcal), en 100
gr. af brauöi innihalda 250—280
hitaeiningar. Það ætti þvi að vera
óhætt fýrir konur og karla, sem
He ildarkartöf luuppskeran si.
haust var 150 þús. tunnur.
berjast viö aukakiló að borða
nokkrar kartöflur á dag, en spara
i þess stað orkurika fæðu.
Kartöflur innihalda A, B, og C,
bætiefni og auk þess járn og kalk.
I mörgum matreiðslubókum eru
gefiiar uppskriftir af „spenn-
andi” kartöfluréttum, sem þeir,
er standa fyrir matseld, ættu að
notfæra sér nú, þegar tækifæri
býðst til að fá góðar og ódýrar
kartöflur.
—mhg (Heim.: Uppl.þjón. land.)