Þjóðviljinn - 23.05.1979, Blaðsíða 7

Miövikudagur 23. mai 1979 þjóÐVILJINN — SIÐA 7
Sameinumst i aö kveöa þaö kvæöi sem opnar kistil
þeirra dýru fjársjóda sem geymir snilligáfur
islensku þjóðarinnar til hagnýtingar við margþætta
og vandasama iðnaðarframleiðslu.
Kristján
Friöriksson
Fleiri vopn gegn
þeim vonda
III. grein i tilefni af lokadags-
grein Jóhanns J.E. Kúld um
auðlindaskatt o.fl.
Þökk sé Jóhanni Kúld fyrir
þaö aö hann fer svo til rétt meö
þaö, hvernig aödragandanum
var háttaö aö hugmyndinni um
aö beita auölindaskatti viö
skipulagningu fiskveiöa. En —
lesandi — ég biö þig aö hafa
hugfast aö auölindaskatturinn
sjálfur er ekki mergur málsins
— heldur hagkeöjuhugmyndin
þ.e. sú tilhögun um friöunar-
framkvæmd o.fl. sem leiöir til
stóraukinna þjóöartekna.
Auölindaskatturinn er aðeins
tæki, stýritæki, t.d. eins og
stýriö á bflnum er ekki billinn
sjálfur — og enn slöur sá farmur
sem bfllinn á aö flytja. Aöal-
atriöi málsins er friöunin. Rétt
aöferö viö friöunina. Hún er I
þvifólgin aö hætta algjörlega aö
veiöa þann fisk, sem er léttari
en 4 kg (eöa þar um bil). Þetta
þýöir aö hætta veröur algjör-
lega öllum veiöum á uppeldis-
svæöunum, þ.e. veiðum sem
ekki velja úr eingöngu stóran
fisk.
Og aöal uppeldissvæöiö er frá
Straumnesi á Vestfjöröum,
(llna dregin svo til þvert I
vestur) og aö linu sem dregin er
suðaustur af Eystra-horni.
Nú munu úrtölumenn segja
viö þig — lesandi — að þessi
aöferð mundi leggja i rúst
strandbyggöirnar á öllu noröur-
og austurlandi.
Þessi rök eru hin mesta fjar-
stæöa. Þó hætt yröi veiöum (svo
til) á uppeldissvæðum, þá yröi
aö nota frystihúsin á þessu
svæöi eftir sem áöur. Og liklega
fengju þau meiri fisk en áöur til
vinnslu fljótlega — þvl afla-
magn I heild mundi aukast um
ca 50 þús. lestir á ári 16 ár.
Skip þaöan mundu aö sjálf-
sögöu sigla yfir á veiöisvæöiö og
koma meö fiskinn til vinnslu.
Meö nútima tækni er þetta
ekkert vandamál. Samanber
t.d. „Tryggvatankinn”, sem
vafalaust veröur tekinn I notkun
fljótlega viö geymslu fisks I
skipum. Og með tilkomu hans
yröu skip fljótari aö losa en
áöur. Og veiöin gengi miklu
fljótar fyrir sig en nú gerist, þvi
þaö yröi miklu meiri fiskur á
miöum en áöur vegna friöun-
arinnar.
Hænan og
krítarstrikið
Þaö er aö visu eitt sannleiks-
korn I þvi, aö breytingin mundi
valda vissum vandkvæðum
fyrir bátaútgeröinaá noröur- og
austurlandi, þvi bátarnir,
einkum þeir smærri — eiga þess
takmarkaöan kost að fiska á
fjarlægum miöum, og flytja
aflann heim til vinnslu. En þeir
geta fiskað I stórriöin net — sem
veldu úr þann fisk, sem náö
heföi slátrunarstærö.
Eigi aö slöur mundi hér skap-
ast ákveöin vandkvæöi. En hver
er stæröargráða þeirra vand-
kvæöa?
Eins og þú llklega hefur veitt
athygli af skrifum mlnum I blöö
og smáþáttum I sjónvarpi, þá
geri ég ráð fyrir aö friöun veröi
framkvæmd I tveim áföngum. I
fyrra þriggja ára áfanga yröi
tekiö fyrir svæöiö frá Grimsey
vestur um til Eystra-Horns.
A þessu svæöi býr svo fátt
fólk, sem atvinnu hefur af fisk-
verkun, að engin yandkvæöi eru
á aö bæta þessu fólki þá litlu at-
vinnuskeröingu, sem þaö
hugsanlega yröi fyrir. Stjórn-
málamenn, sumir, — þeir vondu
— eru vanir aö lýsa þessum
vanda sem ókleifum múrvegg.
En hér er um svo auðvelt mál
aö ræöa, aö mér finnst mega
likja þvl fremur viö kritar-
strikiö, sem gömul dæmisaga
segir aöeinhverntima hafi veriö
dregiö I kring um hænu, sem
stóö á svörtu plani. Hún þoröi
ekki aö stiga yfir krltarstrikiö
og á aö hafa látist þar.
Þaö „krltarstrik” eöa „múr-
veggur”, sem hér um ræöir, er
þaö, aö bæta t.d. austfirðingum
(miöaö viö fyrri friðunarárin)
upp þá atvinnuskeröingu sem
þeir kynnu aö veröa fyrir.
Nýr iðnaður. — Eru
Islendingar eitthvert
annars flokks fólk?
Ef tekiö er sem dæmi áriö
1976, þá voru unnin rúmlega
1000 ársverk (1013.4) I þeirri
grein fiskverkunar, sem hér um
ræöir á svæöinu frá Grimsey aö
Djúpavogi. Nú skulum viö
segja, aö allra fyrstu árin eftir
friöunarákvöröun minnkaöi at-
vinna á austurlandi af þessum
sökum um 1/4 eöa 200 til 300
ársverk — og er þaö vel I lagt.
Og nú ráölegg ég þér aö
spyrja þann, sem staddur er
innan viö „krítarstirkiö” eöa
viö „múrvegg úrræðaleysisins”
hvaö hann haldi aö þaö mundi
kosta I stofnfé aö koma upp
iönaöi — smáiðnaöi — vel
búnum tækjum — fyrir þennan
hóp. Ég býst ekki viö aö þú
fengir greiö svör, þvi lélegir
þingmenn — lesþreyttir og
fundaþreyttir leggja naumast á
sig þaö hugar-erfiöi aö setja sig
inn I mál af þessu tagi. En þá
getur þú frætt hann, og sagt
honum aö reynslan sé sú aö
aðstaöan fyrir hvern mann I
nýjum iðnaöi kosti svona frá 20
til 50 miljónum, eftir þvi hvaöa
viöfangsefni er valiö.
Og svo getur þú reiknað á
blaðsnifsi á hnénu á þér hvaða
upphæö er hér um aö ræöa og
notaö meöaltal og margfaldaö
t.d. 35 milj. x 250 = ,Og þú
færöi tölu sem samsvarar
einum fjórum til sex skut-
togaraveröum.
Ekki yröi þessi iönaöur
byggður upp á einu ári, heldur
þrem til fimm árum. Svo hér
getur ekki talist aö um sé aÖ
ræða neinn fjárhagsvanda.
Enda er skipaflotinn of stór og
landbúnaöurinn yfirfjár-
magnaöur hvaö stofnfé snertir.
Þessvegna ætti aö vera nóg fé til
ráðstöfunar i byggöasjóði og
öörum fjárfestingarsjóöum,
sem mótframlag viö stofnfjár-
framlag heimamanna, til stofn-
setningar nýs iðnaöar.
Um rekstraraöstööu þessa
iönaöar er þaö aö segja aö hann
veröur aö njóta forgjafar. Og þá
er eölilegt aö gera sér grein
fyrir stæröargráöu forgjaf-
arinnar. Hvaö kostar hún sam-
félagiö?
Vel mætti hugsa sér aö semja
um aö styrkja slikan byrjandi
iönað meö svo sem 1 1/2 miljón
pr. ársverk sinnum 250, sem
gera 375 miljónir á ári, sem
áreiöanlega mundi duga til aö
gera þennan iönaö samkeppnis-
hæfan. Auðvitaö miöaö viö þaö
aö val iöngreina tækist ekki þvl
verr. En þó hér yröi um 1/2
miljarð aö ræöa, þá er fljótséö
aö þetta er algert smáræöi
þegar veriö er aö koma á skipu-
lagsbreytingu á fiskveiöum,
sem færa hundruö miljaröa I
þjóöarbúið.
Andmælandi þinn er lika vls
til aö bera fram röksemd eins og
þá, aö Islendingar kunni lltiö til
iönaðar. Aö þeir séu vanþróaöir
á þvl sviöi. Víst eru þeir þaö, en
hversvegna? Vegna þess aö
stjórnmálaforustan er van-
þróuö. En úr þessu má bæta. Ég
veit ekki betur en lslendingar
standi sig til jafns viö aörar
þjóöir á hvaöa vettvangi sem er,
þar sem þeir fá tækifæri til
samanburöar. (Tafl, Iþrótta-
keppnir, iönaöur, sbr. reynslu af
þeim mönnum, sem flýöu land
undan óstjórninni hér til Svl-
þjóöar á slöara áratug. Og sbr.
reynslu af tslendingum i
Vesturheimi. Sbr. llka frammi-
stööu þeirra I skólum víöa um
heim.)
Kvæði — til að opna kistil
I sögunni af Steinari I Steina-
hllöum segir frá þvl, aö hann
tálgaði svo flókna læsingu á
kistil þann, sem hann færöi
kóngi aö gjöf — aö kvæöi þurfti
aö hafa yfir til aö geta opnaö
kistilinn.
Nú sting ég upp á þvi viö þig
— lesandi minn — aö viö sam-
einumst I þvl aö kveöa þaö
kvæöi, sem opnar kistil þeirra
dýru fjársjóöa, sem geymir
snilligáfur islensku þjóöar-
innar, til hagnýtingar viö marg-
þætta og vandasama iönaðar-
framleiöslu.
Þá yröi leystur úr læöingi sá
máttur, sem kynni aö reynast
engu slöur dýrmætur en gróöur-
mold og auöug fiskimiö.
Kristján Friöriksson
Yfirlýsing frá verktaka, Vélaverkstœði Sig. Sveinbjörnssonar h,f
Breytingarnar á Hafþóri
Vegna rangra ummæla um
gang mála i fjölmiölum undan-
fariö sjáum viö okkur tiineydda
aö koma meö eftirfarandi
skýringar.
1 slöustu reynsluferð kom I ljós
aö mótorar togvindanna gerö
HSgglund 6170 voru ekki nægjan-
lega sterkir fyrir skipiö. Uppi-
staöan I togvindunum tveimur er
I rauninni fyrrverandi togvinda
skipsins, en verktaka var gert aö
skipta henni I tvo hluta og tengja
viö þá vökvamótora. Eftir siöustu
reynsluferö hért verkkaupi þvl
fram aö mótorarnir skiluöu ekki
þvi sem var lofað. Þessvegna
voru spilin togprófuö á ný sl.
fimmtudag og reyndist kraftur
þeirra eölilegur.
Viö viljum sérstaklega taka
fram aö vandræöi vegna ofan-
nefndra mótora eru eingöngu mál
verkkaupa.
í útboöslýsingu var þess sér-
staklega getiö aö óskaö væri eftir
mótorum gerö HSgglund 6170 eöa
tilsvarandi.
Þaö er þvl ljóst aö verkkaupi
hefur ranglega metiö hve sterk
spilin l Hafþóri þyrftu aö vera.
Eru hönnunargallar I útboös-
lýsingu á togvindukerfi um borö I
Hafþóri?
Hjálagt fylgir afrit af upphafs-
grein 3ja kafla útboðsins „Fyrir-
komulag á vindum”. Undir-
strikanir eru okkar.
Verklýsing á breytingum á
m/s Baldri.
3.00 Fyrirkomulag á vindum.
Staösetning á vindum á togþil -
fari.
3.01 Togvindur.
Núverandi togvinda er ein
vinda meö tveimur tromlum fyrir
togvlr og einni lítilli tromlu fyrir
gilsvir. Vindan er drifin af jafn-
straums mótor 320 KW. Ætlunin
hér er aö taka togvinduna I sund-
ur og gera hana aö splitt vindum,
sem staösettar veröa aftar á tog-
þilfarinu og hvor um sig drifin af
sinum vökvamótor. Núverandi
sb. tromla veröi aö bb. splittvindu
og núverndi bb. tromla aö sb
splittvindu. Viö bb. splittvinduna
þarf ekki aö gera annaö en aö
smiöa festingar fyrir vökva
mótorinn og tengja hann ásnum
Asinn á núverandi togvindu er
settur saman milli sb. tromlu og
gilstromlunnar, sem er sb. megin
við glrkassann. Einnig er sam-
setning inni I bb. tromlunni.
Smlða skal nýja hliö I sb. splitt-
vindu, þar sem glrkassinn er á
núverandi togvindu.
Gera skal ráö fyrir aö splitt-
vindurnar veröi meö svipaöan
togkraft og hraöa eins og hvor
tromla á togvindunni er meö nú,
en þar er:
Togkraftur á miöja tromlu 2 x 6,5
tonn.
Virahraöi á miöja tromiu 115
m/min.
Togkraftur á fulla tromiu 2 x 4,5
tonn.
Vfrahraði á fulla tromlu 170
m/min.
Vfraþvermái 28mm.
Vframagn 2 x 2500 m.
Verktaki skal sjálfur velja
vökvamótor, en bent skal t.d. á
HSgglund 6170, eöa tilsvarandi.
Nú.verandi vlrastýri skal nota
áfram.
Verktaki skal upplýsa hve mik-
iö vökvamagn og hve háan þrýst-
ing hann hugsar sér aö nota hér.
Einnig hvaöa efnisstærðir vökva-
rörin komi til meö aö hafa. Nota
skal áfram núverandi bremsu og
tengibúnaö, sem er á togvind-
unni, en breyta lögnum vegna
nýrrar staösetningar. Hægt skal
vera aö stjórna splittvindunum
frá núverandi stjórnboröi I aftur-
hluta stýrishúss svo og frá stjórn-
klefa á togþilfari. Núverandi
stjórnpúlt á togþilfari skal flytj-
ast i stjórnklefann. Styrkja skal
togþilfarið vel undir splittvindun-
um.
Blikkiðjan
Ásgarði 7, Garðabæ
önnumst þakrennusmiði og
uppsetningu — ennfremur
hverskonar blikksmíði.
Gerum föst verötilboð
SIMI 53468
Tökum að okkur
viðgerðir og nýsmiði á fasteignum. Smið-
um eldhúsinnréttingar; einnig viðgerðir á
eldri innréttingum. Gerum við leka vegna
steypugalla.
Verslið við ábyrga aðila.
TRÉSMIÐAVERKSTÆÐIÐ
i Bergstaðastræti 33, símar 41070 og 24613.