Þjóðviljinn - 27.05.1979, Blaðsíða 10

10 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 27. mai 1979
F j ölbraut askólinn
á Akranesi
vill vekja athygli á þvi að umsóknarfrest-
ur um skólavist skólaárið 1979-1980 er til 8.
júni.
í skólanum starfa þessi námssvið:
HEILBRIGÐISSVIÐ:
Heilsugæslubraut, (4 annir) bóklegt nám sjúkraliöa.
Heilsugæslubraut, (8 annir) stúdentspróf.
HÚSSTJÓRNARSVIÐ:
verður starfrækt ef næg þátttaka fæst.
LISTASVIÐ:
Tónlistarbraut, <8 annir) stúdentspróf.
RAUNGREINASVIÐ:
Eölisfræðibraut, (8 annir) stúdentspróf.
Náttúrufræðibraut, <8 annir) stúdentspróf.
Tæknifræöabraut, (8 annir) stúdentsprof.
SAMFÉLAGSSVIÐ:
Félagsfræðabraut, (8 annir) stúdentspróf.
Málabraut, (8 annir) stúdentspróf.
Uppeldisbrautir, (8 annir) stúdentspróf.
TÆKNISVIÐ:
Iðnbrautir, samningsbundið iðnnám.
Verknámsbrautir— máimiðn, rafiðn, tréiðn, hársnyrting.
Vélstjórnarbraut, 1. stig.
Skipstjórnarbraut, 1. stig verður starfrækt ef næg þátt-
taka fæst.
Aöfaranám fiskiönskóla, (2 annir)
Aöfaranám fisktæknináms, (4 annir)
Aðfaranám tækniskóla.
VIÐSKIPTASVIÐ:
Verslunar- og skrifstofubraut, (4 annir) verslunarpróf.
Viðskiptabraut, (8 annir) stúdentspróf.
Rekstrar- og hagfræðibraut, (6 annir) verslunarpróf hið
meira.
Sjá nánar Námsvisi fjölbrautaskóla.
Upplýsingar eru veittar á skrifstofu skól-
ans sími 93-2544, virka daga kl. 9.00-15.00.
SKÓLAMEISTARI
Félag
jámiðnaðar-
manna
Félagsfundur
verður haldinn miðvikudaginn 30. mai
1979 kl. 8.30 e.h. i Domus Medica v/Egils-
götu.
Dagskrá:
1. Félagsmál
2. Umræður um takmörkun yfirvinnu
3. önnur mál.
Mætið vel og stundvislega.
Stjórn Félags járniðnaðarmanna.
Styrktarfélag vangefinna
Stöður félagsráðgjafa
og sálfræðings
(hálft starf) eru lausar til umsóknar hjá
félaginu.
Ráðið verður i stöðurnar frá og með 1.
september n.k. Laun samkvæmt launa-
kerfi opinberra starfsmanna. Nánari upp-
lýsingar veittar á skrifstofu félagsins
Laugavegi 11 Reykjavik.
Styrktarfélag vangefinna
A tli Heimir
Sveinsson
skrifar
Sjónvarp í kvöld
klukkan 22.15:
Ævi Paganinis
Fiðian er ákaflega róm-
antískt hljóðfæri og hefur
fiðluspil orðið uppspretta
ýmissa sagna hjá mörgum
þjóðum. Hér á landi höfum
við söguna um Fiðlu-Björn
ásamt hugljúfu og trega-
fullu kvæði sem alþekkt
er: Mér verður fuglsins
dæmi/ / er fjaðralaus kúr-
ir...
Fiðluspil hefur jafnan þótt heill-
andi og sums staðar er fiðlan tal-
ið vera hljóðfæri skrattans. Sagt
er að myrkrahöfðinginn sjálfur
lokki og tæli til sina frómar sálir
Smávegis
um
PAGANINI
með fiöluspili. Um það efni fjallar
m.a. Saga hermannsins eftir Igor
Stravinski sem hér var sýnt i Iönó
fyrir nokkrum árum og til er á
hljómplötu með íslenskum flytj-
endum.Textann þýddi Þorsteinn
heitinn Valdemarsson af mikilli
snilld. Þá er til alþekkt fiðlusón-
ata eftir italska tónskaldið
Tartini (1692-1770) sem kölluð er
„djöflatrillusónatan”. 1 fjórða
þætti þess verks koma fyrir
langar trillur sem ýmsir hafa
talið ættaðar úr neðra. Og fleira
mætti eflaust tina til.
Ævintýrasögur
Nicolo Paganinipassar vel inn I
þessa rómantisku mynd. Um æfi
hans og feril spunnust alls konar
sögur fyrr og síðar. Hann er álit-
inn mesti fiðlari sem uppi hefur
verið. Paganini fæddist i Genúa á
Italiu árið 1782 og lagöi ungur
stund á fiölu- og gitarleik. Hann
mun hafa stungið af úr foreldra-
húsum og flakkað um Italiu i all-
mörg ár. Alls konar ævintýrasög-
ur eru á lofti um hann á þessum
árum: ótal ástarævintýri, morð
og einvígi, fangelsun, fjárhættu-
spil þar sem hann veðsetur fiðl-
una og tapar henni — og fleira i
þeim dúr. Paganini er lýst þannig
að hann hafi verið hár og magur,
náfölur i framan, með leiftrandi
augu, langt, sitt og kolsvart hár.
Lif Paganinis minnir nokkuð á
Casanova gamla, sem skráöi
samviskusamlega og langdregið
viðburöarrika æfi sina i mikinn
doðrant, ritskoðurum og sið-
ferðisyfirvöldum margra landa
til mikillar og ævinlegrar hrell-
ingar.
En árið 1805 sest Paganini að i
Lucca þar sem Elisa furstafrú og
systir Napóleons skipar hann
hljómsveitarstjóra hirðar sinnar.
Og þar dvelur hann i nokkur ár.
Hugmyndin
um séníið
A 19. öld verður virtúósinn
þ.e.a.s. tæknisnillungurinn ákaf-
lega áberandi. Astæðurnar eru
margar og aöeins nokkrar verða
taldar upp hér: hljóöfærasmiö
fleygði fram og hljóöfæri (t.d.
píanóið) urðu fullkomnari, tón-
skáld sömdu fremur einleiks- en
kammerverk og einstaklings-
hyggja — hugmyndin um séniið
eða afburðamanninn — var mjög
rikjandi á rómantiska timanum.
Magnþrunginn og oft dular-
fullur persónuleiki flytjandans,
galdrakúnstir tækninnar og
glæsileiki i öllum flutningi átti
mjög upp á pallborðið hjá vax-
andi áheyrendaskara borgara-
stéttarinnar. Raunar lifa virtúós-
ar tónlistarinnar góöu lifi i dag i
skjóli grammófónplatna og ann-
arrar fjölmiðlunar og ferðast
milli heimsborga I þotum og
leggja heiminn að fótum sér.
Paganini var eiginlega fyrsti
stórvirtúós 19. aldar og hafði
mikil áhrif á samtimamenn sina
— flytjendur sem tónskáld. Franz
Liszt heyrði Paganini spila og
varð það til þess að Liszt dró sig i
hlé I nokkur ár og náði á þeim ár-
um áður óþekktri fullkomnun i
pianóleik. Einnig haföi Paganini
mikil áhrif á franska tónskáldið
Hector Berlioz og Robert
Schumann. Verk Schumanns
Karnival samanstendur af smá-
lögum sem eiga að lýsa grimu-
balli. Þar koma fram alls konar
persónur sem Schumann eru hug-
stæðar og eitt lagið heitir
Paganini.
Nískur og
óprúttinn
Hinn alþjóðlegi frægðarferill
Paganinis hefst fyrir alvöru árið
1828 en þá leggur hann land undir
fót norður yfir Alpana og heillar
heiminn með mögnuðum fiðluleik
sinum. Til Parisar kemur hann
árið 1831 og þar heyrir Heinrich
Heine hann leika. Lýsing Heines
er mjög rómantisk sem vera ber:
Paganini hafi selt djöflinum sál
sina til að verða mesti fiölari
heimsins, fjandinn stýri norna-
dansi bogans yfir strengina og
pislir vitis séu ristar i hið bleika
andlit snillingsins — en — einnig
syngi englar I gegnum fiðlu hans,
þar sé manninn að finna, sem
spilar á sjálfan sig, berjist upp á
lif og dauða milli góðs og ills og
hrifi áheyrendur með.
A hátindi frægðarinnar dró
Paganini sig út úr skarkala
heimsins og settist að á búgarði
nálægt Parma á ttaliu. Hann
hefði litiö sem ekkert samneyti
við annað fólk og bjó meö syni
sinum Achellino sem hann elskaði
og dýrkaði. Paganini þjáðist af
krabbameini i hálsi að þvi að sagt
er og hann dó árið 1840 i Nice.
Sonurinn erfði eftir hann mikil
auðæfi, en Paganini var alla æfi
þekktur fyrir nfsku og þótti
óprúttinn i fjármálum.
Gott tónskáld
Paganini samdi töluvert fyrir
fiölu og nokkuð fyrir gitar. Sum
verka hans eru mjög erfið og bera
tæknisnilli höfundarins vitni.
Fiðlusnillingar vorra tima leggja
þess vegna metnaö sinn I að flytja
þessi verk.
Sum verka Paganinis hafa orð-
ið mjög vinsæl, t.d. La campa-
nella eða Bjallan i pianósetningu
Liszts. Einnig litla stefið sem
Brahms samdi við tvö hefti
pianótilbrigða, Rakkmaninoff til-
brigði fyrir pianó og hljómsveit
og nú seinast pólski tónjöfurinn
Lutoslavski, en hann samdi til
brigði fyrir tvö pianó við það
sama stef. Nýlega kom hér út
plata með verki Lutoslavskis og á
henni leika Halldór Haraldsson
og Gisli Magnússon.
Paganini var ekki mikið tón-
skáld en gott tónskáld. Laglinur
hans eru eðlilegar og innblásnar.
Hann er upphafsmaður fjölda
tækninýjunga i fiðluleik: vinstri
handar Pizzicatós (þ.e. plokkaðar
nótur likt og á gitar), alls konar
yfirtóna, hljóma á háu sviði, sam-
blöndun pizzicató — og strokinna
tóna o.s.frv.
An efa hefur Chopin samið
etýður sinar eöa æfingar und-
ir áhrifum frá kaprisum
Paganinis eða duttlungum fyrir
einleiksfiölu. Við vitum ekki
hvernig Paganini hefur leikið en á
hæla honum sprettur fram breiö-
fylking fiðluvitúósa eins og Ernst,
Vieuxtempt og Sarasade og
áhrifa þeirra gætir i fiðluleik enn-
þann dag i dag.