Þjóðviljinn - 10.08.1979, Qupperneq 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 10. ágúst 1979.
Valkostir
Matthísar
Morgunblaöiö birtir i gær
tillögur Matthiasar Bjarna-
sonar aö umræöugrundvelli i
viöræöum um Jan Mayen viö
Norömenn. Valkostir þessir
voru lagðir fram á fundi
landhelgisnefndar 23. júli
siðastliðinn sem trúnaðar-
mál.
Blaöiö segir frá tillögunum
á þennan hátt:
Matthias Bjarnason,
alþm., lagöi fram tillögur aö
umræöugrundvelli i viöræö-
um viö Norömenn um Jan
Mayen á fundi landhelgis-
nefndarinnar 25. júli sl. sem
byggjast á sex kostum til
lausnar á þeirri deilu, sem
risiö hefur milli þjóöanna um
hafsvæöiö milli 200 milna
fiskveiöiiögsögu tslands og
Jan Mayen. Er gert ráö fyrir
viðræöum viö Norömenn I
Osló hiö fyrsta meö þátttöku
fulltrúa rikisstjórnar og
stjórnarandstööu. Tiliögur
Matthíasar Bjarnasonar
hafa ekki veriö birtar en skv.
upplýsingum, sem Morgun-
blaöiö hefur aflaö sér eru
þeir sex kostir, sem um er
rætt i tillögunum þessir:
Norömenn og Islendingar
lýsa yfir sameiginlegri fisk-
veiðilögsögu umhverfis Jan
Mayen utan 12 sjómilna
landhelgi Jan Mayen.
Norömenn lýsi yfir og
tsland viöurkenni fisk-
veiöiiögsögu á Jan Mayen-
svæöinu utan 200 milna ts-
lands, enda veröi jafnhliöa
samiö um, aö Norömenn og
tslendingar veiöi aö jöfnu
þann afla, sem veiddur er
utan 12 mílna fiskveiöi-
lögsögu Jan Mayen.
Samningur veröi geröur
milli Norömanna og
tslendinga um útfærslu efna-
hagslögsögu á Jan Mayen-
svæöinu um sameiginleg
yfirráö þjóöanna tveggja
bæöi um nýtingu hafs og
hafsbotns.
Norömenn lýsi yfir og
tsland viöurkenni efnahags-
lögsögu á þessu svæöi utan
200 milna tslands. Jafnframt
veröi samiö um jafna
nýtingu Norömanna og
islendinga á auölindum hafs
og hafsbotns utan 12 sjó-
milna efnahagslögsögu Jan
Mayen..
Noömenn og tslendingar
lýsi yfir sameiginlegum fisk-
verndaraögeröum á Jan
Mayen-svæöinu og veröi
geröur um þaö sérstakur
samningur, sem útiloki
veiöar annarra þjóöa nema
báöar þjóöir samþykki.
Færeyingum veröi veitt
hlutdeild i veiöum á þessu
svæöi t.d. 10% og kæmi þá I
hlut tslands og Noregs 45%
til hvors.
1 tillögum Matthiasar
Bjarnasonar mun gert ráð
fyrir frambúöarsamningum
um nýtingu hafsins og hafs-
botnsins á þessu svæði. Sér-
stök nefnd sem skipuö skal
tveimur fulltrúum frá hvoru
landi um sig geri tillögur um
hvaöa fisktegundir megi
veiöa og hve mikið magn af
hverri tegund árlega. Þá
gerir Matthias Bjarnason
ráð fyrir þvi, náist
samningar, aö þjööirnar
tvær skuldbindi sig til aö
ræöa saman um hugsanlegar
hámarks veiöar af loönu
innan og utan fiskveiöiland-
helgi tslands meö þaö mark-
miö i huga, aö ekki veröi
gengið of nærri loönustofn-
inum. Þá veröi geröur
samningur um visindalega
verndun og veiðar sildar-
stofnsins, þ.e. norsk-islenzka
sildarstofnsins eöa Norður-
Atlantshafssildarstofnsins.
Norömenn haldi uppi
gæzlu innan lögsögu Jan
Mayen en ákvæöi er i til-
lögunum um aö Islendingum
sé heimilt að fylgjast með
veiðum skipa og báðum
þjóöunum skylt að gefa hvor
annarri upp afla þeirra
skipa sinna, sem veiða innan
þessarar lögsögu.
Kanada
er í sókn
/ •
a svioi
fiskveiða
vinnslu
Ariö 1978 varö metár f fiskveiö-
um Kanadamanna. Fiskafli óx
um 8% miöaö viö afla ársins 1977
og verömæti aflans upp úr sjó óx
um 35%. A landi komu 1.358.000
tonn af ýmsum fisktegundum
1978, og samanlagt söluverö afl-
ans upp úr sjó varö 652,8 miljónir
dollara, en áriö á undan 485,3
miljónir dollara. Úr þessu afla-
magni voru unnar markaösvörur
fyrirl,4miljarödollaraá móti 1,2
miljarö dollara áriö áöur. Út-
flutningur fiskafuröa hækkaöi úr
816 míljónum dollara 1977 I 1,1
miljarö dollara 1978. Magn þeira
fiskafuröa sem Kanadamenn
selja til Bandarikjanna óxum 5%
1978, er söluveröiö hækkaöi um
28%. Þá óx fiskafuröa-útflutning-
ur Kanada til Efnahagsbanda-
lags-landa Evrópu aö magni um
28% og aö verömæti um 39%. Þá
má geta þess aö fiskneysla i
Kanada fer nú vaxandi, var 7,6
kg. á mann áriö 1977, en hækkaöi f
7,9 kg. 1978. (Heimild „Fiskets
Gang”).
Norsk laxeldisstöö
Farið að líkja laxaeldí
Norðmanna við gullnámu
Norðmenn standa nú
allra þjóða fremst i lax-
eldi. Þann 28. júni átti
norska ritið Fiskets
Gang viðtal við Odd
Steinbo forstjóra i sölu-
samlagi fiskeldis-
manna, og eru heimildir
minar teknar þaðan. Þá hvorum árshelmingi. Þá
var samlagið búið að er reiknað með að regn-
ráðstafa til sölu 1500
tonnum af laxi ár, en
gert var ráð fyrir 4000
tonna framleiðslu af laxi
i ár og átti að senda á
markað 2000 tonn á
Fiskgengd við strendur
Ameríku hefur aukist
Eftir útfærslu fiskveiöiland-
helgi I 200 milur hefur fiskgegnd
viö strendur Norður-Ameriku
aukist mikiö. Viö vesturströndina
var meiri afli i sumar heldur en
um langt skeiö. A miöum Alaska
var laxafli t.d. i sumar svo mikill,
aðstöövar i iandi höföu ekki und-
an. Þær höföu ekki reiknaö meö
svo mikilli aflaaukningu svona
fljótt.
1 Alaska er laxinn aöallega
veiddur I sjó, en bestu laxveiði-
árnar eru friöaöar fyrir allri
veiöi. I nokkrum lélegum lax-
veiöiám er þó leyft aö veiða á
stöng. Viö ósa stærstu og bestu
laxveiöiánna þar sem veiöi er
bönnuö, þar sjá varöbátar um aö
laxinn geti gengiö óhindrað 1 árn-
Jóhann J.E. Kúld
fískiméi
ar til aö hrygna. 011 veiöi i sjó er
bönnuö nálægt árósunum.
Uppbygging aukins fiskiönaöar
i Alaska er nú i fullum gangi sem
afleiðing útfærslunnar á land-
helginni. Þó Bandarikin ráöi yfir
auðugum fiskimiöum, þá má bú-
ast við þvi, aö aukning útgeröar
þar veröi hægnæstu árin. Astæö-
urnar fyrir þessu eru að minu
mati aöallega tvær. 1 fyrra lagi
orkukreppa sú sem nú gengur
yfir, og i ööru lagi, þá tekur þaö
nokkurn tlma aö ala upp fram-
bærilega sjómannastétt til starfa.
Eins og er, þá er fiskimannastétt
Bandarikjanna fámenn stétt miö-
aö við aðrar starfsstéttir. En
hinsvegar er innan stéttarinnar
mikið af haröduglegum fiski-
mönnum.
bogasilungur úr eldis-
búrum verði i ár 3000 t.
Þann 11. júni s.l. var sett lág-
marksverö á laxinn, og var þaö
eftirfarandi fyrir slægöan fisk: 1
kg. og undir n.kr. 26 fyrir kg., 1-2
kg. n.kr. 30 fyrir kg., 2-3 kg. n.kr.
32 fyrir kg., 3-4 kg., n.kr. 36 fyrir
kg., 4-5 kg. n.kr. 38 fyrir kg., 5-6
kg., n.kr. 40 fyrir kg., 6-7 kg. nir.
42 fyrir kg., 7-8 kg. n.kr. 44 fyrir
kg., 8-9 kg. n.kr. 46 fyrir kg. Lax
meöyfir 9 kg. þyngd n.kr. 48 fyrir
kg. Óslægöur lax á 3-4 n.kr. lægra
verði. Markaösverö hefur hins-
vegar oröiö talsvert hærra heldur
en þetta og salan gengiö vel.
Stærstu kaupendur aö laxinum
eru Sviar, Danir, Frakkar og
Vestur-Þjóðverjar. Þá er byrjuö
sala á reyktum laxi til Japan og
er hann fhittur þangað flugleiðis.
Meiri erfiöleikar hafa veriö á
sölu regnbogasilungsins vegna
þess að á honum er nokkuö hár
tollur i löndum Efnahagsbanda-
lagsins. Er þvi áætlaö aö halda
þeirri framleiöslu I 3000 tonnum
eins og I ár, en auka framleiðsl-
una álaxinum i þaö minnsta I 5000
tonn næsta ár. Vöntun á laxa
seiðum hef ur aö undanförnu veriö
hemill á auknu laxeldi. En nú er
verið aö gera ráöstafanir til þess
aö svo veröi ekki 1 framtiöinni.
Þetta er nú ein allra arösamasta
atvinnugrein sem stunduö er I
Noregi, enda fariö að likja henni
viö starfrækslu á gullnámu.
Norðmenn
Framleiða þorskseiði
á rannsóknarstofum
Á fiskeldis- og rann-
sóknastofnun Norð-
manna í Austervoll fara
nú fram viðtækar rann-
sóknir á ræktun sjávar-
fiska. 1 byrjun júlimán-
aðar nú i sumar voru
geymd i sjóbúri hjá
stofnuninni 60 þúsund
þorskseiði sem klakið
var út hjá stofnuninni nú
á þessu vori. Fyrst eru
þetta kviðpokaseiði sem
lifa á næringu pokans
fyrstu dagana.
Siöan tekur við ætisleit sem er
örlagarikasta skeiö seiöisins úti i
hinni villtu náttúru. Mörg gefast
upp og deyja, séu skilyröin óhag-
stæö. Þarna ástööinnieruöll skil-
yrði hagstæö og engin vöntun á
réttri fæöu. Afföllin eiga þvi' aö
vera litil eöa næstum engin. A
fjórum 'vikum ná þorskseiöin 3.4
cm. lengd, en i október eöa nóv-
ember eiga þau aö hafa náö 10-12
cm. lengd og þá er meiningin að
sleppa þeim ! hafiö álikum slóöum
og hrygningarfiskurinn var tek-
inn upp viö land. Fiskræktar-
mennirnir segja, aö þegar seiöin
hafi náö þessari stærö, þá leiti
þau niöur aö botni og haldi sig á
heimaslóöum fram aö kyn-
þroskaaldri.
Þessar rannsóknir á . fram-
leiðslu þorskseiöa hafa staðiö yfir
iNoregi i nokkur ár, og hafa þeir
nú náö þeim árangri aö þeir telja
slika framleiöslu örugga og segja
aö hvert byggöarlag viö norsku
ströndina ætti aö hefja slika
framleiðslu. Kostnaöur viö fóörun
seiöanna, þar til þeim verður
sleppt i sjó, liggur ekki fyrir, en
ræktunarmennirnir telja hann
ekki mikinn.
Japanir munu vera komnir
allra þjóða lengst I ræktun sjáv-
arfiska, enda hafa þeir stundað
hana i 20-30 ár, og er þessi ræktun
nú farin aö skila þeim árangri aö
slikur fiskur er oröinn stór liöur i
fiskveiöum Japana viö ströndina.

Viðsjár með síldveiðimöimum og norskum fiskifræðmgum Akveöiö hefur verið af norsku mæla sildveiðimenn I Norð- veiðimenn I Noröur-Noregi hafa Hafrannsóknastofnuninni og ur-Noregi og segja marga firöi gefiö stjórnvöldum frest til að stjórnvöldum aö ekki verði leyft þarfullaaf sild, og bjóöast til aö breyta ákvörðuninni um algjört aö veiöa sild af Atlantshafs- visa fiskifræöingunum á hana. bann við veiðum á sfld af stofninum I ár, sökum þess að Þessi deila er búin aö standa Atlantshafsbotni, en sá frestur fiskifræðingar telja að hann sé siðan i vor, og er engan veginn er ekki liðinn. ennþá I mikilli lægö. Þessu mót- séð fyrir endann á henni. Sild- (30 júli 1979.)