Þjóðviljinn - 08.11.1979, Blaðsíða 9

8 SIÐA — ÞJÖÐVILJINN Fimmtudagur 8. nóvember 1979
Fimmtudagur 8. nóvember 1979 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
sem stöövaöl fólksflóttann utan af
Þaö var vinstri
LÍIÐVÍK JÓSEPSSON
formaður Alþýðubandalagsins
Þaö hefir lengi veriö ógæfa vinstri
manna aö vera dreiföir i marga stjórn-
málaflokka og aö vera ósammála um
ýmis aögreind og oft minniháttar atriöi
þj óöm á la-ba rá ttunna r.
Ósamkomulag vinstri manna, um ein-
staka þætti hinna pólitisku mála, hefir þó
ekki komiö i veg fyrir, aö flestir vinstri
menn skilji og viöurkenni I reynd, aö þeir
eiga sameiginlega afstööu til ýmissa
grundvallarmálefna á sviöi stjórnmála.
Vinstri menn eru félagshyggjumenn.
Þeir styöja félagslega eign og félagslegan
rekstur. Þeir styöja samtryggingu al-
mennings I formi öflugra almanna-trygg-
inga, atvinnuleysistrygginga og eftir-
launatrygginga allra.
Vinstri menn styöja skynsamlega sam-
neyslu eins og á sviöi heilbrigöismála,
menntamála og ýmissa sviöa félagsmála.
Vinstri menn standa vörö um sjálfstæöi
þjóöarinnar og berjast þvi gegn öllum er-
lendum yfirgangi.
Lúövlk Jósepsson: Vinstri menn! Þiö
eigiö möguleikann. Þaö sem máli skiptir
er aö láta ekki Ihaldsöflin tvistra okkur I
marga flokka.
Fyrir Alþýöubandalagiö var þaö harö-
sótt aö koma þeim málum fram og undir-
búa önnur, á sama tima og Alþýöuflokk-
urinn og Framsókn lögöu i sifellu til aö
setja yröi lög um kauplækkun og skerta
verötryggingu launa.
Vonbrigöi vinstri manna eru skiljanleg
þar sem þeir sjá og finna hvernig Ihalds-
öflin I landinu hafa enneinu sinni eyöilagt
vinstri stjórn og lokkaö til sin hluta af
þeim, sein áttu aö vera vinstri menn.
Þaö sem máli skiptir nú fyrir vinstri
menn er aö átta sig á því hvaö var aö ger-
ast og hvaöa möguleikar eru nú fyrir
hendi.
Hvert stefnir Framsókn?
Núverandi forystumenn Alþýöuflokks-
ins hafa gjörsamlega afhjúpaö sig sem
handbendi ihaldsaflanna. Vilmundur lýsir
óhikaö yfir, aö hann telji viöreisnar-
stjórnina gömlu bestu stjórn, sem hér hafi
veriö.
Vinstri menn þurfa ekki aö velta fyrir
sér neinu um afstööu Alþýöuflokksins eins
og nú standa sakir.
Vinstri menn
Vinstri menn telja sér skylt aö berjast
fyrir málstaö þeirra, sem afskiptir eru i
þjóöfélaginu, fyrir auknum launajöfnuöi,
fyrir atvinnuöryggi og meö málstaö
þeirra sem vinna aö réttlátari tekjuskipt-
ingu.
Vinstri menn hafna þeirri Ihaldskenn-
ingu aö einkagróöasjónarmiö eigi aö ráöa
athöfnum 1 þjóöfélaginu.
Vinstri menn hafna erlendri stóriöju þó
aö hún geti fært nokkrum einstaklingum
gróöa.
Vinstri menn mótmæla hernámsbraski.
Vinstri menn berjast gegn óþarfa milli-
liöum og öllu þvi sem veitir einstaklingum
og fyrirtækjum aöstööu til aö féfletta al-
menning.
Ihaldsmenn kalla slika aöstööu „frelsi
til athafna” en vinstri menn kalla slikt
rangsnúiö frelsi, eöa arörán.
Hér hefir lauslega veriö drepiö á nokkur
mikilvæg málefni, sem vinstri menn eiga
sameiginleg. Málefnisem tengja þá sam-
an, málefni sem skilja þá frá hægri mönn-
um sem trúa á „frelsi” gróöans og sem
meta allan gróöa á sama hátt, þ.e.a.s. út
frá þeirra einkahagsmunum.
Vinstri ríkisstjórnir
Nokkrum sinnum hefir tekist aö koma á
vinstri rfkisstjórnum hér á landi. Þær
hafa allar staöiö stuttan tima, en þó skiliö
eftirsig umtalsveröan árangur á mörgum
sviöum. Hér skal minnt á eftirfarandi:
Þaö voru vinstri stjórnir, sem stigu
áhrifamestu skrefin I stækkun fisk-
veiöilandhelginnar, fyrst i 12 milur og
siöan I 50 mflur. Útfærslan I þessi
tvö skipti skipti sköpum og ruddi
brautina fyrir framhaldinu. Þaö voru
þessar tvær ákvaröanir tslendinga,
sem vöktu heimsathygli og hafa hlotiö
þá viöurkenningu erlendis aö hafa
fyrst brotiö niöur3 mllna kenninguna
og slöan 12 mflna regluna og leitt til
viöurkenningar á þvi aö strandrikiö
eigi fiskimiöin viö strendur sinar.
Reynslan sýnir aö á timum vinstri
stjórna hefir kaupmáttur launa risiö hæst
hér á landi. Kaupmátturinn hefir hins
vegar alltaf verið færöur niöur á tímum
hægri stjórna.
Vinstri stjórnir hafa lögleitt 40 stunda
vinnuviku, stórbætt orlofslöggjöf, aukiö
viö margvisleg félagsleg réttindi, stór-
aukiö Ibúöabyggingar á félagslegum
grundvelli, sett löggjöf um barnaheimili,
gjörbreytt lögum um heilsugæslu og heil-
brigöismál.
Þaö var vinstri rikisstjórn, sem ruddi
brautina meö kaupum á skuttogurum til
hráefnisöflunar fyrir fiskiönaö og lagöi
grundvöll aö þeirri atvinnubyltingu sem
varö i frystihúsarekstri landsmanna.
Þaö var vinstri stjórn, sem stöövaöi'
fólksflóttann utan af landsbyggöinni og
stöövaöi hina hættulegu fólksflutninga frá
Reykjavik til útlanda.
A tlmum vinstri stjórnarinnar 1971-1974
voru kjör aldraöra og öryrkja stórlega
bætt og tekjutryggingaákvæöi trygg-
ingarlaganna látin koma til fram-
kvæmda.
Og á þvl stjórnartimabili varö afkoma
betri hér á landi en áöur haföi oröiö og
betri en hún hefir slðan oröiö. Ariö 1973
skar sig úr sem eitt besta afkomu-ár al-
mennings og atvinnuveganna.
Fullyrðingar Ihaldsins um að allar
vinstri stjórnir hafi brugöist, eru rangar.
Skugginn sem á vinstri stjórnirnar fell-
ur, er fyrst og fremst sá, aö vinstri menn
höföu ekki skilning eöa framsýni til aö
halda þeim stjórnum áfram lengur en
raun varö á.
I öll skiptin biluöu vissir vinstri menn.
Ihaldsöflin náöu aö rugla þá og þeir gerö-
ust, illu heilli, talsmenn hægri stefnu,
hægriaögeröa.
Vinstri stjórnin 1956-1958 bilaöi á þvi aö
Framsókn kraföist þá launalækkunar
hinna lægst launuöu I þjóöfélaginu. Þá
eins og oftast stóö styrinn um afkomu hins
almenna launamanns.
Vinstri stjórnin 1971-1974 féll á þvl aö
Samtök frjálslynda og vinstri manna bil-
uöu. Þau létu undan áróöri ihaldsins.
Fyrst höföu þau knúiö fram ástæöulausa
gengislækkun samkvæmt kenningum
hagfræöinga, sem siöan reyndust gjör-
samlega rangar.Og I kjölfar óróleikans i
Samtakamönnum kom svo Framsókn
meö miklar kröfur um lækkun launa.
Síöasta vinstri stjórn sprakk lika út af
kröfu Alþýöuflokksins um lækkun launa.
Vonbrigði vinstri manna
Vinstri menn hafa skiljanlega oröiö
fyrir miklum vonbrigöum meö stjórnar-
slitin, sem Alþýöuflokkurinn knúöi fram
nú I októbermánuöi.
Vonbrigöin stafa einnig af þvl, aö sam-
komulagiö I þeirri stjórn var allan timann
harla lltiö. Auövitaö fór þaö ekki á milli
mála aö siöasta vinstri stjórn var byggö
á veikum grunni strax frá byrjun.
Þegar stjórnin var mynduö lá þaö opin-
berlega fyrir, aö Alþýöuflokkurinn vildi
ekki vinstri stjórn, hann vildi stjórn meö
Ihaidinu. Innan Alþýöuflokksins voru
áhrifamenn, sem voru á móti stjórninni
frá upphafi, eins og t.d. Vilmundur, Sig-
hvatur, Bragi Sigurjónsson o.fl.
Framsóknarflokkurinn var nýlega
komin úr ihaldsstjórn, sem féll á kaup-
lækkunarlögum.Hann kom sár og reiöur
til stjórnarsamstarfsins og klifaöi I slfellu
á aö nauösynlegt væri aö lækka umsamiö
kaup.
Slöasta vinstri stiórn kom þó nokkrum
góöum málum fram og haföi auk þess I
undirbúningi stórmerk mál eins og eitt
raforkufyrirtæki fyrir allt landiö og ný
húsnæöismálalög.
En hvaö um Framsókn? Geta vinstri
menn treyst henni? Framsóknarflokkur-
inn hefir veriö þátttakandi I fyrri vinstri
stjðrnum og hefir sannaö, aö hann er
mislitur flokkur og vægast sagt ótryggur
vinstri flokkur. En litum á þaö sem nær
okkur stendur og afstööu flokksins til
nokkura mála, sem nú eru ofarlega á dag-
skrá.
I siöustu rlkisstjórn studdi Fram-
sóknarflokkurinn allar tillögur kratanna
um kaupiækkun, einnig um lækkun á
lægstu laununum.
Sú staöreynd aö nú mæla lög svo fyrir,
aö lægstu laun, undir 210 þús. krónum
á mánuöi, skuli fá lægri veröbætur I
prósentum 1. desember n.k. en hærri
laun, eöa væntanlega 8% á móti 10%, staf-
ar af þvl aö Framsókn knúöi þessa ósvlfni
fram meö krötum og hótaöi aö slita
stjórnarsamstarfinu aö öörum kosti.
Alþýðubandalagið knúöi þaö fram, aö
þessi kjaraskeröing á lægstu laun skyldi
ekki veröa fyrstu 6 mánuöina frá gildis-
töku efnahagslaganna eöa til 1. des. n.k.
Afstaöa Framsóknar var og er sú aö
leysa eigi veröbólguvandann á kostnaö
launafólks.
Um þaö eru tillögur Framsóknar.
Framsókn studdi einnig kröfur kratanna
um samdrátt.meö lækkun fjárveitinga til
verklegra framkvæmda, og lækkun til
félagslegrá mála.
Framsókn hefir lýst yfir stuöningi viö
nýjar erlendar stóriöjuframkvæmdir.
Framsókn neitaöi á Alþingi meö Ihald-
inu aö fram færi rannsókn á fjármálaum-
svifum verktakanna á Keflavíkurvelli.
Framsókn neitaöi aö standa aö fækkun
banka.
Framsókn hefir alltaf neitaö aö hróflaö
yröi viö olíudreifingarkerfinu
Framsókn hefir lýst yfir samstööu meö
ihaldinu um breytingar á vinnulöggjöf-
inni.
Framsókn samþykkti méö Ihaldinu aö
gefa mest alla verslunarálagningu
frjálsa.
Framsókn hefir lagt til, aö allir óbeinir
skattar, eins og tollar, söluskattur og
vörugjald veröi ekki látin hafa áhrif á
kaupg jalds vísitölu.
Og síðast en ekki sist stendur Framsókn
alltaf þegar á reynir meö hernáminu og
meö Nató-aöild.
öll eru þessi atriöi, sem hér hafa veriö
nefnd þess eölis, aö vinstri menn, hljóta
aö hugsa sig vel um áöur en þeir treysta
Framsókn fyrir málstaö sinum.
Hvaða kost eiga vinstri menn?
I upphafi þeirrar kosningabaráttu sem
nú er hafin, er mikiö um þaö rætt, aö
Sjálfstæöisflokkurinn muni mynda næstu
rikisstjórn. Vel kann svo aö fara.
Flestir telja llklegast, aö stjórn Sjálf-
stæöisflokksins veröi meö krötum og þar
meö veröi mynduö ný „viöreisn”.
Þaö voru vinstri stjórnir, sem stigu áhrifamestu skrefin I stækkun fiskveiöilandhelginnar, fyrst 112 mflur og
siöan I 50 milur. Þaö var vinstri stjórn sem ruddi skuttogaraöldinni braut og lagöi grundvöllinn aö atvinnu-
byltingunni I íandinu. En vinstri stjórnin 1956-58 bilaöi á þvi aö Framsókn kraföist þá launalækkunar hinna
lægst launuöu í landinu.
Ekki skal þaö dregiö I efa, aö Sjálf-
stæðisflokkurinn á völ á slikri stjórn, en
vafasamt er aö honum þyki sllk stjórn
fýsileg eöa líkleg til langra lifdaga.
En ekki er heldur ósennilegt aö Sjálf-
stæöisflokkurinn eigi völ á annarri
stjórnarsamsetningu, þ.e.a.s. meö Fram-
sóknarflokknum. Formaöur Fram-
sóknarflokksins, Steingrlmur
Hermannsson, hefir svaraö þvl til „aö
hann úti'.Qki er.gar. möguleika”. Innan
Framsóknar eru nú, eins ög oft áöur,
sterk öfl, sem vilja samstjórn meö ihaiu-
inu. Allir vita, aö forysta SIS vill hafa
Framsóknarflokkinn I stjórn hvaö sem
þaö kostar og helst meö Sjálfstæöis-
flokknum.
Sjálfstæöisflokkurinn og Framsókn eru
sammála um kauplækkun, um nýja
vinnulöggjöf, um „frjálsa verslunar-
álagningu, um erlenda stóriöju, um stööu
oliufélaganna, og um samdráttarstefnu
og hávaxtastefnu I efnahagsmálum.
Sjálfstæöisflokkurinn mun þvl mjög
hvað er framundan?
Reynslan sýnir aö á tlmum vinstri stjórna hefir kaupmáttur launa risiö hæst hér á landl. Vinstri
stjórnir hafa lögleitt 40 stunda vinnuviku, stórbætt orlofslöggjöf, aukiö viö margvisleg félagsleg réttindi,
stóraukiö Ibúðabyggingar á félagsiegum grunni, sett löggjöf um barnaheimili og gjörbreytt iögum um
heilsugæslu og heilbrigöismál. En vinstri stjórnin ’71 og '74 féll á þvi aö Samtök frjálslyndra og vinstri
manna biluöu og Framsókn fylgdi á eftir meö miklar kröfur um lækkun launa.
allar vinstri stjórnir hafi brugöist eru rangar. 1 öll skiptln biluöu vissir vinstri menn. thaldsöfiin náöu aö
rugla þá og þeir geröust, illu heilli, talsmenn hægri stefnu, hægri aögeröa. Slöasta vinstri stjórn sprakk
Hka út af kröfu Alþýöuflokksins um lækkun launa.
hugsa um, hvort hann eigi ekki heldur aö
velja Framsókn en krata, þar sem sam-
starfiö viö Framsókn sé áhættuminna og
liklegra til aö haldast.
Þetta er skoöun Björns Bjarnasonar,
sonar Bjarna heitins Benediktssonar, sem
nýlega skrifar I Morgunblaöiö, aö auö-
veldara muni veröa fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn aö semja viö Framsókn en krata.
Þessa stööu veröa vinstri menn aö gera
sér ijósa.
Komi Framsókn vel út úr kosningunum
og ihaldið einnig, þá er næstum vist aö
tekinn veröur upp þráöurinn frá 1978 meö
kauplækkunarlögunum o.fl.
— Þá kemur hér ný hægri-stjórn.
Sú yfirlýsing Olafs Jóhannessonar I
upphafi kosningabaráttu, aö enginn
munur sé á hægriog vinstriboöar ekkert
gott. —
En hvaöa möguleika eiga vinstri menn
þá? Er hægri stjórnin þegar ráöin?
Veröur þar engu um breytt? Nei, svo illa
erekki komiö Kosningarnar eru enn eftir,
úrslitin liggja ekki fyrir. Möguleikar
vinstri manna til aö hindra hægri stjórn
og til að vinna á nýjan leik aö samstarfi
vinstri manna, byggjast allir á stööu
Alþýöubandalagsins og samstööu þess
meö samtökum launafólks.
Alþýðubandlagiö hefir sýnt, aö þaö er
eini öruggi málsvari vinstri manna, þaö
berst alltaf fyrir vinstri stefnu.
1 slöustu alþingiskosningum fékk
Alþýöubandalagiö 14 þingmenn og um 28
þúsund atkvæöi. Þaö varö næst-stærsti
flokkur landsins meö algjöra forystu yfir
Framsóknarflokknum. Fái Alþýöubanda-
lagiö I næstu kosningum 15-17 þingmenn
og yfir 30 þúsund atkvæöi, eins og þaö á aö'•
hafa alla möguleika til, þá mun þaö setja
strik i allar stjórnarmyndunartilraunir
ihaldsins.
Slikt Alþýöubandalag á Alþingi I nánum
tengslum við hin stóru og sterku samtök
launafólks, mun gera alla hægri stefnu
óframkvæmanlega. Viö slíkar aöstæöur
veröa kratar hræddir og geta ekkert. Þeir
veröa Ihaldinu eins og brotin hækja.
Og Framsókn þorir ekki heldur. Hún
veit þá, aö þaö vinstra sinnaöa fólk sem
léö hefir henni fylgi, mun gera uppreisn
og segja: hingaö og ekki lengra.
Viö þessar aöstæöur kæmi upp staöa
vinstri manna undir forystu Alþýöu-
bandalagsins
Eigi sú stefnan aö heppnast veröur slik
forysta aö koma til.
Vinstri menn! þiö eigiö möguleikann.
Þaö sem máli skiptir er aö Iáta ekki
ihaidsöflin tvistra okkur f marga flokka.
í síöustu borgarstjórnarkosningum
beittu vinstri menn þeirri baráttu-aöferö.
Þeir fylktu sér um Alþýöubandalagiö.
Arangurinn varö fall Ihaldsins I Reykja-
vlkurborg.
Af þeirri reynslu þurfa vinstri menn nú
aö læra.
vidtalldagsins
Skilja nútímamenn
Heilagan Frans frá
Assisi?
Kaþólskir menn á Islandi
hafa gefið út mikla bók og
fallega um Heilagan Frans
frá Assisi. En heilagur
Frans er einn mestur
dýrðarmaður kirkjunnar
og hefur verið lofaður
fyrir að fylgja boðorði
kærleika og fátæktar út í
æsar. Texti bókarinnar var
saman tekinn af sr. Frið-
riki J. Rafnar á sínum
tíma, en hann byggöi á riti
Jóhannesar V. Jörgensens
um dýrlinginn. En auk
þess er bókin aukin mikl-
um og glæsilegum mynda-
kosti af stöðum og lista-
verkum sem tengjast æfi
Frans sem lést fyrir rösk-
um 750 árum.
Vitlaus maður?
Torfi Olafsson deildarstjóri
kemur manna mest viö sögu út-
gáfu á vegum kaþólskra manna.
Viö spuröum hann aö þvl, hvernig
hann héldi aö nútimamönnum
gengi aö skilja þá meinlætahug-
sjón sem Frans frá Assisi er full-
trúi fyrir.
— Hvernig okkar tima fólki
gangi aö skilja þennan undarlega
mann? Nú er bókin byggö á göml-
um frásögnum og ýmislegt I þeim
gæti fengiö okkur til aö halda aö
þetta hafi veriö þaö sem I dag-
legu tali væri kallaö vitlaus maö-
ur. Maöur sem stráir ösku yfir
mat sinn til aö gera hann verri.
Maöur sem hendir peningum á
mykjuhaug ef honum voru fengn-
ir. Maður sem kýs aö búa viö
þrengsta kost sem unnt er aö
hugsa sér.
Hégómi
Viö erum aö minnast 750 ára
ártlöar þessa manns meö þvi aö
gefa út þessa bók. En hann ætti aö
mlnu viti mikiö erindi viö okkur
hvort sem væri: viö erum aö
hafna I öfgunum hinum megin.
Eftirsókn eftir hlutum og munaöi
er svo glfurleg aö maður skyldi
ætla aö I henni væri llfshamingju
aö finna. Því fer þó fjarri — þaö
gerist ekki; ungt fólk er ekki
ánægt þótt þaö lifi mjög vel miöað
viö fyrri kynslóðir. Ég held aö eitt
af þvl sem viö getum lært af
Heilögum Frans sé einmitt þaö aö
viö finnum ekki hamingjuna I þvl
að salla aö okkur munaöi eöa
glingri. Enda þótt okkur detti
ekki I hug aö reyna allt þaö sem
Frans geröi, þá getur fordæmi
hans vakiö okkur til umhugsunar
um aö þaö kynni aö vera rétt aö
slaka á, hægja dansinn kringum
gullkálfinn sem varaö hefur veriö
viö allt frá timum Gamla testa-
mentisins. Llf Frans er ábending
um aö einfalt lif felur I sér meiri
lifshamingju en allt glingriö.
Reglan nú
— I lok bókarinnar segir frá
þvi, aö hreyfingin, reglan, sem
Frans stofnaöi hefur stækkab
mjög, og fara eftirmenn hans aö
breyta til hver meö sinum hætti.
Hvaö er af reglu hans aö frétta I
dag?
— Já sjálfur vildiFrans ekki aö
bræöurnir ættu neinar eignir,
hann haföi aukheldur tilhneigingu
til aö takmarka lærdóm þeirra.
En svo fór þaö sem einatt gerist,
Torfi
Ólafsson
aö reglan varö rlk og lærö, á
miklar eignir. Sjálfsagt getum
viö ekki losnaö viö þetta. Systurn-
ar I Stykkishólmi eru af þessari
reglu. Og þaö er eins meö þær og
aöra sem til grámunka eöa betli-
munka teljast, aö þær eiga ekk-
ert. En þaö er séö fyrir þörfum
þeirra. En ef fjárráö reglunnar
minnkuöu aö mun, þá ættu þær
ekki aö hika viö aö betla eins og
gert var fyrr á öldum.
Aö því er varöar þau meinlæti
sem Frans lagöi á sig og hans
lærisveinar, þá er tilhneiging I
kirkjunni nú til að vara viö sllkum
aöferöum. Eöa eins og einn prest-
ur sagöi viö mig: hann væri
hræddur um aö meö sllkum aö-
feröum væru menn aö refsa sjálf-
um sér fyrir aö hafa brugðist þvi
boðoröisem æöst er, kærleiksboö-
orðinu.
Móðir Teresa
— En móöir Teresa I Kalkútta,
er hún ekki arftaki Heilags
Frans?
— Jú, þaö finnst mér. Hún á um
margt svipaða sögu, Hún hafnar
fremur þægilegri vist I klaustur-
skóla, fer allslaus út á götu til aö
bjarga þeim sem eru alls vesælir,
til aö llkna deyjandi fólki.
Og þaö er athyglisvert, aö meö-
an gömlu reglunum hnignar, þá
er regla móöur Teresu I hrööum
vexti. Hún starfar nú i 70 löndum,
húsin eru oröin 143. Og siöast var
opnaö hús reglunnar I Zagreb i
Júgóslavlu, þaö fyrsta sem móðir
Teresa opnar I kommúnistarlki.
Nú finnst mörgum af dæmi
Teresu, aö einmitt þetta undur sé
aö gerast á ný: ef þú krefst alls af
einhverjum manni, þá er hann fús
til liös viö þig.
— AB
l
Fordœmi
um einfalt
líf er brýn
áminning
nú