Þjóðviljinn - 19.04.1980, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 19. april 1980
MOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjóðfrelsis
útgefandi: Útgáfufélag bjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Kitstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan Ölafsson
Fréltastjóri: Vilborg Haröardóttir.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Ölafsson.
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaös: Ingólfur Margeirsson
Rekstrarstjóri: Úlfar ÞormóÖsson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús'H. Gíslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
íþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Ellsson
Útlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson,
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Safnvöröur-.Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar-. Sigrlöur Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösla:KristIn Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröardóttir
Slmavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigríöur Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bánöardóttir.
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Slöumúla 6, Reykjavfk, slmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Félagshyggja
í Reykjavík
• Tveggja ára reynsla hefur nú fengist af stjórn
meirihluta Alþýðubandalags, Alþýðuflokks og
Framsóknarflokks í Reykjavík. Nýi meirihlutinn lagði í
upphafi höfuðáhersiu á nauðsyn þess að bæta f járhags-
stöðu borgarsjóðs og bæta f jármálastjórn eftir lang-
varandi íhaldsóreiðu. Annað höfuðverkefnið var að
uppræta gamalgróna spillingu og auka réttlæti í ýmsum
úthlutunum á vegum borgarinnar. Nú eftir tvö ár er sýnt
að meirihlutaf lokkunum hefur í öllum aðalatriðum tek-
ist að ná þessum markmiðum. Enda þótt greiðslustaða
borgarinnar sé erfið hefur tekist að bæta fjármála-
stjórnina og þrátt fyrir erf ið ytri skilyrði og mikla verð-
bólgu hefur veriðhaldið velá spilunum. Nýjar reglur um
lóðaúthlutanir og húsnæðisúthlutun hafa einnig jafnað
rétt borgarbúa til muna gagnvart borgarkrefinu.
• Eftir þennan aðlögunartíma hefur nú verið
samþykkt f járhagsáætlun þar sem áhugamál
meirihlutaf lokkanna endurspeglast mun greinilegar en
áður. Vinstri viðhorf og félagshyggja setja svip sinn á
áætlunina og ný verkefni bætast á málaskrá borgarinn-
ar. Listum og menningarmálum er gert hærra undir
höfði en áöur og styrkir til starfsemi félagasamtaka
auknir. Framlag borgarinnar til byggingar dagvistar-
stofnana hækkar um 152.5% frá því í fyrra og þreföldun
er á framlagi til uppbyggingar sjúkrastofnana í
borginni. Haldið verður áfram úrbótum í málefnum
aldraðra og 1350 miljónum króna verður varið til at-
vinnumála í borginni.
• Þjóðviljinn heldur því á engan hátt fram að framlög
sem hér hafa verið nefnd og önnur sem tíunduð eru í
fjárhagsáætlun hrökkvi til þess að mæta þröfum og
kröfum sem uppi eru meðal borgarbúa. Hinsvegar er
ánægjulegt að fitjað er upp á ýmsum nýjungum sem
bera vott um breytt viðhorf um leið og ráðist er í
framkvæmdir sem koma þeim helst til góða er verstar
aðstæður hafa í borginni. Það er í samræmi við þá stef nu
að jafna lífskjörin þannig að menn geti jafnt í elli sem
æsku búið við sem jöfnust lífskjör, eins og Sigurjón
Pétursson forseti borgarstjórnar hefur áréttað í viðtali
við Þjóðviljann. Slík stefna er aðeins möguleg með því
að þyngja byrðar á þeim sem góðar hafa tekjur og eiga
miklar eignir. Þeir peningar sem f engist haf a með þess-
um hætti svo og með nokkurri útsvarshækkun eru nú
nýttir til að jafna lífskjörin í Reykjavík.
• Alþingi veitti sveitarstjórnum nýlega heimild til þess
að hækka útsvarsprósentu um 10% þannig að hámarks-
útsvar má nú veral2.l%. Meirihlutaf lokkarnirákváðu að
nýta þessa heimild ekki til fulls og er útsvarsprósentan í
Reykjavík nú 11.88%. f samræmi við óábyrga og ómerki-
legastjórnarandstöðupólitíklhef ur Sjálfstæðisf lokkurinn
lagt til í borgarstjórn að útsvarpsprósentan hækkaði ekki
úr 11% sem hún áður var í. í niðurskurðartillögum
íhaldsins er lagt til að skera niður framlög til m.a. at-
vinnuuppbyggingar, kaupa á strætisvögnum, skipulags-
mála, Alþýðuleikhúss og uppbyggingar Bernhöfts-
torfunnar. I þessum tillögum kemur greinilega fram
f jandskapur íhaldsins við þá viðhorfsbreytingu sem átt
hefur sér stað í stjórn borgarinnar og skýr merki um
andfélagsleg viðhorf Sjálfstæðisflokksins.
• Eins og sagði í upphafi hafa meirihlutaf lokkarnir í
Reykjavík í megindráttum staðið við þau varfærnu lof-
orð sem gefin voru í málefnasamningi þeirra. í saman-
burði við efndir í landsmálapólitíkinni má það teljast
góður árangur. f ýmsum veigamiklum málum hefur þó
skorist í odda milli meirihlutaf lokkanna, svo sem eins og
í Landsvirkjunarmálinu, Höfðabakkamálinu og strætis-
vagnamálinu. Þessi ágreiningsefni mega þó ekki
skyggja á þann árangur er meðal annars er staðfestur í
algjörri samstöðu við afgreiðslu f járhagsáætlunar nú.
• Með styrk sínum er Alþýðubandalagið forystuf lokk-
ur í meirihlutasamstarfinu og hefur flokknum tekist að
haida fast á stefnumálum sínum án þess að sýna sam-
starfsflokkum sínum óbilgirni. Meirihlutasamstarf ið er
ekki sterkara en veikasti hlekkur þess og f Ijósi þess
verður að meta árangurinn. Borgarmálastarf Alþýðu-
bandalagsins er mikið að vöxtum og fulltrúar þess í
borgarnefndum hafa ásamt ýmsum ágætum einstak-
lingum úr samstarfsflokkunumiunnið mikið starf við að
ryðja nýjum viðhorfum rúms í borgarmálum. Full
ástæða er því að líta fram til seinni hluta kjörtímabilsins
með nokkurri bjartsýni.
— ekh
Hlrippt
Uppvakningur
A mi&vikudaginn var mælti
Pétur Sigurösson, þingmaöur
Sjálf stæöisflokksins fyrir
frumvarpi, sem hann er fyrsti
flutningsmaöur aö um aö fyrir-
skipa hlutfallskosningar i
verkalýösfélögum.
Hér er á ferö gamall draugur
Sjálfstæöisflokksins, sem þó
hefur aö mestu legiö kyrr i rúm
30 ár. NU er þessi draugur
vakinn upp á nýjan leik og
boöaö á Alþingi, aö verkalýös-
félögin eigi ekki lengur aö ráöa
þvi sjálf, eins og önnur félög i
landinu, hvort þau viöhafa hlut-
fallskosningar eöa annaö fyrir-
komulag viö stjórnarkjör.
Samkvæmt frásögn Morgun-
blaösins af framsöguræöu
Péturs i málinu hefur hann þó
veriö þaö litillátur aö telja
ástæöu til aö fá umsagnir
verkalýösfélaganna um máliö
áöur en þaö yröi samþykkt, —
og taliö aö „helst" þyrfti aö
vera fyrir hendi meirihlutafylgi
innan verkalýöshreyfingar
innar viö frumvarpiö!!
Samkvæmt stjórnarskrá rikir
félagafrelsi á íslandi. Hér hafa
menn þvl rétt til aö stofna bæöi
verkalýösfélög og önnur félög,
og félagsmennirnir rétt til aö
ákveöa sjálfir sin félagslög og
annaöer varöar innri mál hvers
félags um sig, svo fremi aö þær
samþykktir brjóti ekki i bág viö
almenn landslög.
Lögboö frá Alþingi i þessum
efnum eru þvi ekkert annaö en
bein skeröing á þessu félaga-
frelsi. Og hvers eiga verkalýös-
félögin aö gjalda, aö slikar til-
skipanir eigi eingöngu aö ná til
þeirra, — þvi þá ekki lika til
allra mögulegra annarra
félagssamtaka, þar á meöal
stjörnmálaflokkanna.
Á aö lögbjóöa
hlutfallskosning-
ar í Sjálfstæðis-
flokknum?
Satt aö segja viröist óviöa
meiri þörf á hlutfallskosningum
til aö hlú aö lýöræöinu, heldur
en einmitt innan Sjálfstæöis-
flokksins.
En ætti Alþingi aö gripa I
taumana, og setja lög um hlut-
fallskosningar innan Sjálf-
stæöisflokksins eöa annarra
stjórnmálaflokka?
Ekki hefur þingmönnum svo
vitaö sé dottiö i hug aö flytja
frumvörp um þannig inngrip i
innrimál Sjálfstæöisflokkksins,
þótt erfiö séu úrlausnar. Og ætli
fari ekki líka best á þvi aö
flokksmenn Sjálfstæöisflokksins
leysi sin innri mái sjálfir — bæöi
um kosningafyrirkomulag i
eigin flokki og annaö?
Um verkalýösfélögin gildir i
þessum efnum auövitaö hiö
sama og um Sjálfstæöis-
flokkinn. Ef takmarka á félaga-
frelsiö meö lögboöum um innri
mál félagssamtaka, þá er lág-
markskrafan sú, aö eitt gangi
yfir alla, — lika Sjálfstæöis-
flokkinn.
Enganþarf reyndar aö undra,
þótt þingmenn Sjálfstæöis-
flokksins láti sér til hugar koma
nú eins og fyrir 30 árum aö skipa
innri málum verkalýöshreyf-
ingarinnar sérstaklega meö
lögum.
Umskiptingar
A Iþýöujlokksins
Hitt er furöulegra aö sjá og
heyra, aö nú taka þingmenn
Alþýöuflokksins algerlega undir
Pétur Sigurösson: Flytur nú
frumvarp um hlutfallskosn-
ingar i verkalýösfélögum
Vilmundur Gylfason: Telur
slikt lögboö skynsamlegt og
æskilegt
tiliögur Sjálfstæöisflokksins. 1
umræöum um frumvarpiö lýsti
Vilmundur Gylfason þvi yfir aö
frumvarpiö um hlutfallskosn-
ingar i verkalýösfélögunum
væri skynsamlegt og breyt-
ingarnar sem þaö fæli i sér væru
tilbóta. Vilmundur kvaöst vísa
þvi algerlega á bug, aö meö
frumvarpinu væri vegiö aö
félagafrelsi, þvert á móti væri
meö frumvarpinu aö þvl stefnt
aö vernda réttindi einstaklinga.
I sama streng tók Jóhanna
Siguröardótttir, þingmaöur
Alþýöuflokksins, sem reyndar
taldi aö ganga ætti lengra en
frumvarpiö gerir ráö fyrir.
Hér er mikil breyting oröin á
afstööu Alþýöuflokksins frá þvl
sem áöur var, þegar sllk
frumvörp um afskipti löggjaf-
ans af innri málum verkalýös-
félaganna voru til umræöu.
Og þar sem I Alþýöuflokknum
rlkir sem kunnugt er hálfgert
ættarveldi, þrátt fyrir öll próf-
kjörin!! — (feöur Vilmundar og
Jóhönnu hafa t.d. báöir setiö
lengi á þingi fyrir Alþýöu-
flokkinn), — þá er eölilegast aö
leiöa fram orö Gylfa Þ. Gisla-
sonar gegn málflutningi Vil-
mundar nú um nauösyn lögboö-
inna hlutfallskosninga I verka-
lýösfélögunum.
Gylfi þá —
Vilmundur nú
lumræöum, sem fram fóru á
Alþingi áriö 1946 um frumvarp
Jóhanns Hafstein og fleiri um
hlutfallskosningar I verkalýös-
felögum hélt Gylfi Þ. Gislason
ágæta ræöu. Gylfi sagöi m.a.
orörétt:
Eg tel aö afskipti löggjafans
af frjálsum félagsskap i landinu
■1
eigi ekki aö vera meiri en
nauösynkrefur. Og sú hefur lika
veriö stefnan fram til þessa
samanber lög um stéttarfélöe
og vinnudeilur og lögin um
samvinnufélög. Þar kemur
fram sú stefna aö hafa afskipti
löggjafarvaldsins af málefnum
félagssamtakanna ekki meiri
en brýna nauösyn ber til. Meö
þessu frumvarpi er aftur á móti
lagt til, aö löggjafarvaldiö fari
beinllnis aö skipta sér af skipu
lagningu verkalýösfélaganna,
þar sem miklum minnihluta á
aö vera heimilt aö kref jast hlut-
fallskosninga, en þaö eru meiri
afskipti en ég fellst á aö séu
réttmæt eöa æskileg.”
Og Gylfi sagöi einnig:
„Og ef gengiö er svo langt I
afskiptum af hinum ýmsu
frjálsu félögum og félags-
samtökum eins og hér er lagt til,
þá gæti veriö ástæöa til þess, aö
fara aö athuga hvort ekki væri
rétt aö setja fyrirmæli um kosn-
ingar og fundarsköp i ýmsum
öörum félagssamtökum, sem
eru ekki miklu þýöingarminni
en verkalýösfélögin, þ.e.a .s.
stjórnmálaflokkunum.... Ég
hygg aö sá flokkur sem stendur
aö þessu frumvarpi og vill nú
ganga mjög langt i þvi aö setja
reglur um frjálsan félagsskap i
landinu hafi allra lélegast og
losaralegast skipulag af öllum
stjórnmálaflokkum I landinu.
Mér finnst þaö sitja afar illa á
flokki eins og SjáÚstæöisflokkn
um aö bera slíkt frumvarp
fram sem þetta, sem hér liggur
fyrir, og undrast ég þaö mjög,
aö allir háttvirtir þingmenn
þessa flokks skuli hafa
sameinast um slli»mál, aö setja
frjálsum félagasamtökum I
landinu mjög nákvæm fyrir-
mæli um þaö hvernig þau skuli
haga slnum kosningum og innri
málum, þegar um þeirra eigin
flokk Sjálfstæöisflokkinn má
segja, aö hann sé algerlega
skipulagslaus. Þaö mun ekki
vera hætta á því aö frumvarp
þetta fái nokkrar verulegar
undirtektir nú frekar en áöur,
en ef einhver hætta væri á þvi,
aö þetta frumvarp næöi fram aö
ganga, þá væri ástæöa til aö
setja löggjöf um stjórnmála-
flokkana, og þá fyrst og fremst
til þess aö tryggja þaö, aö Sjálf-
stæöisflokkurinn veröi sæmi-
lega lýöræöislegur flokkur.”
Undir álögum
Svona talaöi Gylfi Þ. Gfslason
á Alþingi svo sem tveimur árum
áöur en sonur hans Vilmundur
fæddist. Þá voru enn tengsl miili
Alþýöuflokksins og verkalýös-
hreyfingarinnar. Þá datt engum
Alþýöuflokksmanni I hug aö
taka undir kröfur ihaldsins um
beina ihlutun stjórnvalda um
innri mál verkalýösfélaganna.
— Og var þó Alþýöuflokkurinn
farinn aö hallast þá þegar æriö
mikiö.
Sem kunnugt er má finna I
ræöusafni Gylfa Þ. Gislasonar
frá ýmsum timum málflutning
fyrir hinum fjölbreytilegustu
skoöunum.
Vilmundur sækir margt til
fööur sins, en þau álög viröast
hvila á piltinum aö sjá þó aldrei
eöa heyra nema hægri helm-
inginn af Gylfa, hvernig sem á
þvi nú stendur.
Tilvitnuö orö Gylfa Þ.
Glslasonar hér aö ofan eru þvl
ekki ætluö Vilmundi Gylfasyni,
þvi hann hvorki heyrir þau né
sér, en e.t.v. gæti upprifjun
þeirra oröiö til þess aö foröa
einhverjum öörum Alþýöu-
flokksmönnum frá fullum
stuöningi viö hina gömlu kröfu
ihaldsins um sérstök lagaboö til
aö kveöa á um innri mál verka-
lýösfélaganna i landinu.
k.
«9 skorrið