Þjóðviljinn - 15.07.1980, Blaðsíða 5

Þriöjudagur 15. júil 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
27 rænt á einu brettí—og
íslenskir fíölmidlar þegja
Hversyegna eru íslenskir fjölmiölar svona hljóölátir um ástandiö í Guatemala?
Verkamenn viö Kókverksmiöj-
una i Guatemala City fóru i verk-
fall þann 23. júni sl., þótt fátt hafi
verið af þvi verkfalli — eöa öör-
um atburöum þar f landi — sagt i
islenskum fjölmiölum. Mætti
jafnvel segja manni aö fáleikar
islenskra fjölmiöla i þessu
sambandi tengist á einhvern hátt
þeirri staöreynd, aö herforingja-
stjórnin i Guatemalaer vinveittog
nýtur aöstoöar svokallaöra vest-
rænna lýðræöisrikja. Af þvi leiöir
aö mannástarpostular og frjáls-
hyggjuriddarar telja sér máliö
eicki skylt.
Astæöan til þess aö verkamenn
viö Embodelladora
Guatemalteca SA (EGSA) fórui
verkfall er sú, að laugardaginn
21. júni sl. var furöudjarflegt
mannsrán framiö I Guatemala.
Þann dag far haldinn fundur i
höfuöstöðvum CNT, sem eru ein
öflugustu heildarsamtök laun-
þega i landinu. Klukkan 15.30
stöðvuöu 60 vel vopnum búnir
menn alla umferö viö Niundu
götu, en viö þá götu eru höfuö-
stöövar CNT.
Mennirnir kynntu sig sem hluta
af örryggissveitum rikisins. Þeir
brutu niöur hliöiö á lóö skrifstofu-
byggingar CNT meö þvi aö aka
þar I gegn Toyota-jeppa og réöust
siöan inn i bygginguna. Þar
rændu þeir og höföu á brott meö
sér 27 af helstu forystumönnum
samtakanna, og meöal þeirra
voru tveir af forystumönnum
starfsfólksins I kókverksmiöjunni
EGSA, þeir Ismael Vazques og
Florention Gomez.
Þess má geta aö umræddur
fundur var haldinn til að skipu
leggja mótmæli viö moröi á ein-
um starfsmanna EGSA daginn
áöur og tveggja starfsmanna viö
hreinlætistækjaverksmiðjuna
INCESA-Standard, sem myrtir
höföu veriö fyrr um daginn.
Segja má aö þessi mannrán 21.
júnl hafi veriö það sem íyllti mæl-
inn hjá starfsmönnum EGSA, og
hafa þeir þó mátt þola ýmislegt.
Þess vegna lögöu þeir niöur vinnu
mánudaginn 23. júni.
Þaö sem ef til vill er merkileg-
ast viö verkfalliö i kókverksmiöj-
unni er sú staöreynd, aö þátt I því
taka einnig félagar i
„Asociacion”, en svo kallast
„gult” verkalýösfélag sem for-
stjóri fyrirtækisins, John Clinton
Trotter, stofnaði til höfuös hinu
raunverulega verkalýösfélagi
starfsfólksins. Félagsmenn I gula
félaginu hafa hingaö til ekki tekið
þátt i neinum aögeröum, enda
ekki þurft aö óttast neins konar
hefndaraögeröir af hálfu fyrir-
tækisins.
Lögreglan grípur
til sinna ráöa
Þaö hefur löngum veriö ljóst,
aö eigendur kókverksmiöjunnar í
Guatemala hafa notiö mikils vel-
vilja stjórnvalda landsins, hers
og lögreglu. Enda hæpiö aö þeir
myndu geta hagaö sér eins og
raun ber vitni án stuönings þess-
ara aöila. Þaö fór enda svo, aö
þegar verkfall starfsfólks haföi
staöiö i viku, 28. júnl, geröi
lögreglan skotárás á verkfalls-
mennina og særöu tvo þeirra.
Þeir voru báöir félagar I gula fé-
laginu.
Þá geröist þaö kl. 11 fyrir há-
degi 1. júli sl„ aö um 80 vopnaöir
menn réöust inn á verksmiöjulóð-
ina. Meöal árásarmannanna
mátti sjá einkennisklædda félaga
i Peloton Modelo (öryggissveitir
lögreglunnar) og borgaralega
klædda félaga 1 Policia Judicial
(hin eiginlega lögregla) og
Commando 6 (önnur af öryggis-
sveitum lögreglunnar). Verk-
fallsmönnunum var misþyrmt og
þeir neyddir til aö hverfa aftur til
vinnu.
Viö þetta tækifæri var tveim
verkfallsmanna rænt af lögregl-
unni. Hún reyndi einnig aö ná
þeim starfsmönnum sem þá
höföu nýlega veriö kosnir I stjórn
verkalýösfélagsins viö verk-
smiöjuna, en nöfn þeirra haföi
lögreglan fengiö hjá Arturo
Rentz, hinum nýja framkvæmda
stjóra verksmiöjunnar, og Fred
Von Han, framleiöslustjóra. Þeir
Rentz og Von Han lögöu einnig á
ráöin um árás lögreglunnar.
Astæöan til þess aö stjórnar-
mennirnir i verkalýösfélaginu
sluppu viö handtöku var sú, aö
þegar árásin var gerö höföu þeir
fengiö aövörun, þar sem þeim var
Haukur Már
Haraldsson
skrifar
hraöminnkandi feröamanna-
straumi. Þetta er þeim mun
verra fyrir þessa höföingja sem
áriö 1979 var metár I feröa-
mannaiönaöinum þar I landi.
Baráttan gegn kókinu hefur
einnig boriö þann árangur, aö
kókfurstarnir I Atlanta (höfuöbóli
kókdrykkarins) eru farnir aö fást
til aö ræöa viö verkafólkiö og
fulltrúa Alþjóöasambands starfs-
fólks 1 matvælaiönaöi um lausn
málsins. John C.Trotter hefur lát-
iö af störfum sem framkvæmda-
stjóri verksmiöjunnar, en þar
sem handbendi hans og áöur nán-
ustu samstarfsmenn hafa tekiö
viö stjórnartaumum hefur þaö
ekki breytt I neinu samskiptum
viö verkafólkiö á staönum.
Illa hefur gengiö aö fá kaupend-
ur aö verksmiöjunni, en hluti af
ken den dagen Tvá gánger tidigare
har Israel Marquez undkommit öpp-
na mordforsok Han vet vad det
handlar om den hftr gángen. Rök-
granater Skráckstamning. Den tungt
bevápnade poliskáren gár in pá fa-
briksomrádet Skott avlossas. Israel
vet att han máste lámna fabriken
och det fort. En kamrats motorcykel
kan vara raddnmgen. Men kamra-
ten klarar ínte pressen. Dá kör tvá
andra arbotskamrater fram en pick-
up. Israel kastar sig upp pá fíaket
under kapellet. Och pick-upen körs
ut frán fabriksomrádet. Polisen ser
bilen och avlossar skott efter den.
Vindrutan krossas. Men ingen ska-
das
— Det var sista gángen du var pá
din arbetsplats, konstaterar i förbi-
gáende journalisten som frágat.
— Nej. svarar Israel.
— Dl gick vál ínte tillbaka dagen
efter'
Journalisten slár ut med armarna.
Hur kan sádant gá till? Det vill jag
vr*ta' Nu ar hon upprörd. Hur kan
— Ryska KGB
bakom
bojkotten!
Aktionen mot Coca-Cola rullar vi-
dare i flera lánder. Det finns för-
utsattningar för att öka trycket
pá multi-företaget högst avaevárt.
i Ett nytt land som tillkommit se-
dan vi sist rapporterade ár Is-
land, dár landsorganisationen ASI
dragit igáng en bojkottkampanj.
En háftig polemik har blossat
upp i islándska tidningar, dár bl a
Coca-Cola-direktören i Island för-
klarat att Sovjetunionen och dess
underráttelsetjánst KGB ligger
bakom aktionen.
Ytterligare ett land har be&Iu- *
tat blockera produktionen, Vene-^
zuela, .som stoppar produktionen ^
av Coca-Cola under en vecka sam-
tidigt med Mexico, med början
den 24 april.
I Finland stoppas produktion-
en i fyra dagar frán den 25 apríL,
Och i Spanien págár en informa-
tionskampanj frán 1 maj till 15
maj och dárefter startar en köp- J
bojkott som rácker mánaden uL T
G';!
:-----------------------------—
dan dess har förtrycket skruvats át,
bit för bit, tills det inte kan skruvas
át mera, tills mánniskorna tvingas
resa sig, tills förtrycket i deras liv ár
várre án den omedelbara skrácken
för döden. DS organiseras motstán-
det. Dá sluter sig mánniskorna sam-
man. Dá kan man inte lángre skrám-
m» mord nrh no^i«;chocWer.
Coca-Colas problem
Koncernledningen i Atlanta, Geor-
gia, USA och direktören Hoets i
Sverige har fátt "stora problem'
Men ándá kan man inte bryta kon-
traktet. Dárför ait problemen trots
allt ar smi, alltför smá. Mycket
mindre án för Manuel Uoper. Balam
1 erlendum tlmaritum hefur veriö getiö um blaöadeilur á tslandi vegna Kók-málsins I Guatemala og
m.a. tlundaöar fullyröingar Kóka-kóla forstjórans á tslandi um aö sovéska leyniþjónustan KGB standi
aö baki herferöarinnar gegn Kók-auöhringnum.
ráölagt aö halda sig frá verk-
smiöjunni og fara huldu höföi.
Starfsmannastjóri EGSA reynir
nú aö fá starfsfólk verksmiöjunn-
ar til aö undirrita skjal þess efnis,
aö öll þau vandamál sem viö hef-
ur verið aö etja i verksmiöjunni
séu leyst. Er ætlunin aö birta
skjal þetta i fjölmiölum og sýna
þannig fram á aö allt sé i himna
lagi. Verkamennirnir hafa hins
vegar ekki veriö sérlega ginn-
keyptir til aö undirrita slikt
plagg, og veröa þvi aö þola
sifelldar hótanir og aö meö þeim
sé náiö fylgst á almannafæri.
Margir hafa sagt sig úrverka-
iýösfélaginu og aðrir hafa látiö i
þaö skina, aö þeir ætli aö hætta
störfum hjá EGSA.
Barátfan hefur boriö
árangur þótt lítill sé
Þaö ætti varla aö þurfa aö segja
þaö neinum sem fylgist meö þvi
sem er aö gerast i heiminum, aö
um nokkurt skeiö hefur staöiö yf-
ir herferö gegn kókakóla viöa um
heim. Er þaö bæöi um aö ræöa
neyslu- og framleiöslubann af
hálfu verkalýðshreyfingarinnar.
Þá er einnig i gangi herferö gegn
feröamannastraumi til Guate-
mala, vegna þeirrar hryöju-
verkaöldu sem þar er i gangi
gegn námsmönnum, mennta-
mönnum og verkafólki. Þessi
barátta gegn þvl aö feröamenn
komi til landsins hefur boriö mik-
inn árangur, og hafa eigendur
hótela barmaö sér sáran yfir
lausninni átti aö vera sá, aö nýr
eigandi tæki viö henni og geröi
um leiö samning viö verkalýösfé-
lag starfsfólksins og viöurkenndi
þaö opinberlega sem samnings-
aöila. Mexikani.sem var langt
kominn meö kaup fyrir nokkru,
hætti viö á siðustu stundu og nú er
þrýst á Coca Cola Company i
Atlanta aö þaö kaupi verksmiöj-
una sjálft og reki hana.
Fróðlegur listi sem segir
sína sögu
Til þess aö varpa nokkru ljósi á
ástandiö I kökverksmiöjunni í
Guatemala er rétt aö birta hér
lista yfir þá starfsmenn EGSA,
sem hafa veriö myrtir, særöir eöa
þeim veriö rænt án þess aö til
þeirra hafi spurst. Þessi listi er
aðeins yfir þá starfsmenn sem
oröiö hafa fyrir baröinu á at-
vinnurekanda sinum, her og lög-
reglu á þessu ári. Lesendur ættu
þvi aö geta gert sér i hugarlund
þaö ástand sem rikir hjá
Embodelladora Guatemalteca
SA.
MYRTIR:
Edgar Rena Aldana, myrtur 20.
júni.
Arnulfo Garcia. Rænt 1. mai og
fannst siöar látinn.
Ricardo de Jesus Garcia Ayfan.
Handtekinn i 1. mai-göngu og
fannst morguninn eftir, myrtur
og illa leikinn.
Arnulfo Gomez. Handtekinn i 1.
mai-göngu og fannst morguninn
eftir. Likiö bar vott um miklar
misþyrmingar.
Marlon Mendizabal (aöalritari
verkalýðsfélagsins). Myrtur
27. maí á leiö heim úr vinnu.
Rene Reyes. Rænt 1. mai og
fannst siðar látinn.
Efrain Zamora Aroche. Myrtur
16. mai.
SÆRÐIR:
Alfredo Coron.Skotinn af lögregl-
unni á lóö verksmiöjunnar 28.
júni.
Alberto Dominguez. Skotinn af
lögreglunni á lóö verksmiöjunnar
28. júni.
Felix Hernandez Campos. Særö-
ist alvarlega viö sama tækifæri og
Afrain Zamora Aroche var myrt-
ur, 16. mai.
HORFNIR:
Manuel de Jesus Garcia.Rænt 22.
júni.
Florentino Gomez Lopez. Rænt i
höfuöstöðvum CNT 21. júni.
Manuel de Jesus Gomez. Rænt 1.
mai.
Ismael Vasquez Ortiz.Rænt i höf-
uðstöðvum CNT 21. júni.
Ekkert hefur spursl til 27
menninganna/ en...
Rétt er aö geta þess aö lokum,
aö 27-menningarnir sem rænt var
úr höfuöstöövum CNT 21. júni sl.
hafa enn ekki komiö fram. Hins
vegar viröist nokkuö augljóst,
hver afdrif þeirra hafa oröiö. Til
marks hafa menn þaö, aö
aðstandendur hinna horfnu hafa
fengiö upphringingar frá lögregl-
unni, þar sem þeir eru beönir aö
koma á lögreglustööina, til aö
sækja persónulega muni hinna
horfnu.
Eins og ljóst má vera af þvi
sem aö framan segir, rikir hrika-
legt ástand i Guatemala, og er
kókmáliö i sjálfu sér ekki annaö
en hluti af þvi. Einmitt þess
vegna veröur manni á aö spyrja
sig þeirrar áleitnu spurningar,
hvers vegna þeir f jölmiölar, sem
hæst hafa um mannréttindi og
vonsku þeirra sem i austurvegi
búa, hafa sameinast um aö stein-
þegja um þetta ástand.
Er hugsanlegt, aö þaö sé vegna
þess, aö, — eins og fyrr er bent á,
— herforingjastjórnin I
Guatemala er vinveitt hinu
vestræna frels, lýöræöi og þeirri
mannhelgi, sem skilja má aö sé
höfuöprýöi vestræns stjórnar-
fars? Og þá um leiö vegna þess aö
herforingjastjórnin i Guatemala
nýtur aöstoöar og velvilja þeirra
vesturlanda sem hæst láta um
mannréttindaskort i A-Evrópu og
vlðar, meöan þeir látast ekki sjá
blóöstrauma þá sem renna um
götur skjólstæöinga sinna?
Hvar er tslenska mannréttinda-
nefndin?
10.7.1980
Haukur Már Haraldsson.