Þjóðviljinn - 11.09.1980, Síða 9

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 11. september 1980
Fimmtudagur 11. september 1980 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
Ægir Sigurgeirs-
son, kennari:
HÁVAXTASTEFNA
— LANDFLÓTTI
Hvert er vaxtastefnan aö leiöa
okkur? Er ekki þessi vaxtastefna
aö fara meö okkur til helvitis?
Spurningar sem þessar og fleiri i
áþekkum dúr heyrast nú æ oftar
manna á meöal. I blööunum hefur
hins vegar lltiö fariö fyrir vaxta-
umræöu aö undanförnu — hver
ætli skýringin sé á þvi? Þaö
skyldiþóekki vera aö vextir og sú
vaxtapólitik sem hér er rekin sé
eins og óhreinu börnin hennar
Evu — best geymd i felum?
Eins og flestum mun f fersku
minni var umræöa sú sem fram
fór um háa eöa lága vexti býsna
fjörug á köflum. Fylgjendur
hárra vaxta töldu aö háir vextir
yröu flestra meina bót — öörum
leist ekki á vaxtaeltingarleikinn.
En hvaö um þaö, Ólafslög voru
sett og hávaxtastefnan „sigraöi”.
Samkvæmt kenningum tals-
manna hinna háu vaxta ætti þvi
allt aö vera i lukkunnar velstandi
i dag, sparifé gamla fólksins
verötryggtog vextir og veröbólga
farin aö vega salt i mesta bróö-
erni. En hefur fagnaöarerindi
hávaxtatrúboöanna reynst eins á
bragöiö og trúboöarnir staö-
hæföu? Ég held ekki og þaö fyrir-
myndaríki sem vaxtastefnan átti
aö ieiöa okkur til er langt undan
svo ekki sé nú meira sagt. Hvern-
ig er þá ástandiö I dag? Er t.d.
sparifé landsmanna betur verö-
tryggt nú en áöur? Nei, svo er
ekkijsennilega hefur ekki oft veriö
jafn slæmt ástandiö i þvi efni og
einmitt nú. Eitt af trúaratriöum
hávaxtamanna var þaö aö þeir
voru sannfæröir um aö háir vextir
myndu meö tiö og tima stuöla aö
„hjöönun” veröbólgunnar.
Kenning þessi er nú reyndar
meira en hæöin.enda hefur þaö
komiö í Ijós aö undanförnu aö
vextirnir gera veröbólguna mun
öröugri viöfangs.
Þaö skiptir reyndar ekki máli
fyrir ýmsa þá sem betur eru sett-
ir I þjóöfélaginu hverjir vextirnir
eru. Þeir hafa lag á þvi aö velta
vaxtabyröinni af sér — þannig aö
þaö erum viö,ég og þú, sem
borgum vextina.t.d. i formi hærra
vöruverös eöa dýrari þjónustu.
Þaö er alveg ljóst aö þessi vaxta-
endaleysa kemur verst viö ungt
fólk sem veröur meö einhverjum
ráöum aö eignast húsaskjól. Já,
hér er ég reyndar kominn aö
aöalástæöunni fyrir þvi aö ég
skrifa þessa grein,þ.e.a.s.,mér er
þaö ljóst af samtölum viö fólk —
fyrst og fremst ungt fólk — hvaö
er aö gerast. Máliö er ofur einfalt.
Þaö unga fólk sem hefur veriö aö
reyna aö eignast þak yfir höfuöiö
undanfarin ár mun i mjög mörg-
um tilfellum tapa ibúöum sinum.
Astæöan er: okurvextir og rýrn-
andi kaupmáttur. Afleiöingin:
landflótti I stórauknum mæli —
einkum hjá ungu fólki. Sú mynd
sem ég hef dregiö upp af ástand-
inu er vissulegadökkenþvi miöur
þá er ástandiö sist betra en ég
hefi lýst þvi. Og þaö er ljóst aö
stjömin veröur aö taka á þessum
málum á næstunni ef viö eigum
ekki aö missa fólk þúsundum
saman úr landi á næstu árum.
Þaöþarf aö stuöla aö sparnaöi 1
þjóöfélaginu og þaö veröur aö
tryggja þaö aö sparifé haldi verö-
gildi sinu — en þaö er ljóst aö
hávaxtastefnan er ekki rétta
leiöin til þess, hún býr til fleiri
vandamál en hún leysir.
Hafnarfiröi9.9. ’80
Ægir Sigurgeirsson
Greinasafn um líf kvenna
Sögufélagiö hefur i bigerö bók
sem tileinkuö er önnu Siguröar-
dóttur, sem var aöalhvatamaöur
aö stofnun Kvennasögusafns Is-
lands áriö 1975 og hefur veitt þvi
forstööu æ siöan.
Bókin er skrifuö af 22 konum,
læröum og leiknum. Elsti
höfundurinn er um áttrætt en hinn
yngsti 18 ára.
Meöal efnis er:
Staldraö er viö i Kvennasögu-
safni íslands þar sem þær Anna
Siguröardóttir og Svanlaug
Baldursdóttir eru aö starfi og
ræöast viö.
Aöalheiöur Bjarnfreösdóttir
lýsir kjörum vinnukonustéttar-
innar meðan hún tilheyröi henni.
Elsa Guöjónsson skrifar um is-
lenska þrenningarklæöið i Hol-
landi.
Elsa Vilmundardóttir segir frá
konum i raunvisindum.
Geröur Steinþórsdóttir bendir á
að I samstööunni felist sigur
kvenna og segir frá kvennafri-
deginum 24. okt. 1975.
Guörún Erlendsdóttir útskýrir
jafnréttislögin og hver áhrif þau
hafa á jafnréttismál.
Guörún Olafsdóttir kynnir
reykviskar konur i manntali 1880.
Helga Kress fjallar um sagna-
hefö og kvenlega reynslu I Lax-
dæla sögu.
Inga Huld Hákonardóttir fer
oröum um þaö hvernig hægt var
aö þegja konur i hel.
Ingibjörg Halldórsdóttir Haf-
staö, sem er yngst höfunda, hefur
fyrsta islenska kvendoktorinn aö
viöfangsefni.
Jakobina Siguröardóttir hug-
leiöir kvæöi Stefáns frá Hvitadal
„Þér konur” og litur einnig i is-
lensk ástarljóö, Sölku Völku og
Bibliuna.
Sögufélagið og
fleiri gefa út
bók tileinkaða
Önnu
Sigurðardóttur
Margrét Guönadóttir lýsir þeim
lúmska sjúkdómi rauöum hund-
um og gerir grein fyrir vörnum
gegn honum.
Nina Björk Ellasson veltir fyrir
sér hugmynd, sem komiö hefur
fram um að sagnadansar hafi
verið sérstök kvennatónlist og
færir rök fyrir þeirri kenningu.
Oddný Guömundsdóttir birtir
brot úr dagbók farkennara.
Silja Aöalsteinsdóttir tekur
kvenmyndina I dægurlagatextum
til bæna.
Sigriöur Erlendsdóttir athugar
störf innanhússhjúa fyrir og eftir
aldamót og talar viö konu, sem
fædd var á öldinni sem leiö og fór
i vist 15 ára gömul.
Sigriöur Thorlacius gerir grein
fyrir fyrstu Islensku kven-
félögunum.
Sigurbjörg Björnsdóttir er elsti
höfundurinn. Hún segir frá þvi
þegar hún fór I lýöháskólann á
Hvitárbakka.
Soffla Guðmundsdóttir vitnar I
sr. Pál Sigurösson I Gaulverjabæ
(1839-1887), sem telur aö vanmat
á konum hafi veriö sú höfuö-
bölvun sem tafiö hafi framför
heimsins. — Bendir hún á aö
þessari „bölvun” er ekki enn aö
fullu aflétt.
Svanlaug Baldursdóttir kynnir
kvennasögusöfn.
Svava Jakobsdóttir skrifar um
reynslu og raunveruleika.
Valborg Bentsdóttir rifjar upp
æskudrauminn, sem ekki gat ræst
á sjötugsaldri.
Þórunn Magnúsdóttir segir frá
ferjukonum á ölfusá.
Aö auki veröur birt skrá yfir
ritverk önnu Siguröardóttur.
Askrifendur aö bókinni eru
þegar orönir allmargir og veröa
nöfn þeirra prentuð á heilla-
kveöjulista. Enn er hægt aö skrá
sig á þann lista ef skjótt er brugö-
iö viö. Rétt er aö geta þess aö
giróseölar hafa veriö sendir
áskrifendum og eru þeir beönir að
athuga að ef þeir ekki fá seöil er
hætt viö aö áskrift þeirra hafi
ekki komið til skila.
1 upphafi var ætlunin aö bókin
yrði afmælisrit I tilefni af sjötugs-
afmæli önnu. En þar sem útgáfan
hefur dregist úr hömiu þykir ekki
lengur ástæöa til aö tengja hana
sérstökum degi en að hún veröi i
staö þess rit tileinkaö önnu undir
heitinu: KONUR SKRIFA til
heiöurs ONNU SIGURÐAR-
DÓTTUR.
Allmargar bækur hafa veriö
skrifaöar til heiöurs körlum i til-
efniaf merkisafmælum þeirra, en
konur hafa ekki hlotiö slika sæmd
fyrr. Nefnd afmælisrit hafa
karlar svo til einir veriö um aö
semja. En svo sem heiti bókar
þeirrar, sem hér er kynnt ber
með sér eru höfundar hennar ein-
göngu konur.
1 ritnefnd eru: Valborg Bents-
dóttir, Guörún Gisladóttir og
Svanlaug Baldursdóttir.
Krakkarnir f Breiöholti héldu fund til aö ræöa sln mál I Fellahelli f vor.
Málefni unglinga í Reykjavík:
Svo sem kunnugt er hafa
þúsundir unglinga safnast
saman i miðbænum síðustu
helgar. ölvun og skemmd-
arverk hafa fylgt þessum
söfnuði og verðir laganna
séð ástæðu til að skerast i
leikinn, handtaka spell-
virkja, gera vín upptækt og
verja eigur borgaranna.
Blm. ræddi þessi mál við
Sverri Friöþjófsson og
Skúla Björnsson forstöðu-
menn Fellahellis og Þrótt-
heima og spurði hvað yfir-
völd gerðu fyrir æskuiýð
borgarinnar.
SF: Félagsmiöstöövar fyrir
unglinga eru þrjár hverfamiö-
stöövar, ein I Breiöholti,Fellahell-
ir, önnur i Bústaöahverfi og sú
þriöja Þróttheimar viö Sæviöar-
sund. Þessum félagsmiöstöövum
er ætlaö að hafa ofan af fyrir
unglingunum, annars vegar meö
starfi á vegum æskulýösráös og
hins vegar meö starfi á vegum
hinna frjálsu félaga sem fá aö
nota þetta húsnæöi. Borgin styrk-
ir ýmiskonar unglingastarfsemi
t.d. iþróttafélög, skátafélög og
bindindisfélög. Þeir unglingar
sem sækja félagsmiðstöövarnar
eru á aldrinum 13—15 ára. Starf-
semi félagsmiöstöövanna er aöal-
lega i gangi i miöri viku. Viö höf-
um lokaö á laugardags- og sunnu-
dagskvöldum.
SB: Svokölluö Otideild er rekin
af Félagsmálastofnun. Starfssviö
hennar felst til dæmis i þvi aö
ganga vaktir um helgar, reyna aö
koma auga á hópa sem eru I reiði-
leysi og þurfa aöstoö og aöhald. 1
framhaldi af þessu stofnum við til
hópstarfs meö þeim krökkum
sem viö kynnumst. Þetta er fyrir-
byggjandi starf sem miöar aö þvi
aö koma I veg fyrir aö þau leiöist
■BBB9BOBS
Spjallað við
forstöðumenn
Fellahellis og
Þróttheima
út I meiri afbrot og áfengis-
neyslu. Otideild hefur aöstööu i
kjallara Tónabæjar og var
siðasta vetur meö hundraö
unglinga I hópstarfi.
SF: Þaö segir sig sjálft aö
Útideild nær aldrei til fjöldans
sem sliks. Hún ræöur ekki viö
nema brotabrot af þvi sem er aö
gerast i miöbænum og er þvi
aöeins ein af lausnum unglinga-
vandans. Hún reynir aö bjarga
þvi sem bjargað veröur og þá sér-
staklega aö aöstoöa þá krakka
sem eru I augljósri þörf fyrir
aöstoö.
SB: Útdeild kemur viö sögu i
margskonar málum, t.d.
kynsjúkdómavandamálum, af-
brota- og áfengissýki og at-
vinnumálum. Mér þykir brýnt
mál aö efla Útideild, t.d. aö
unglingapensjónat taki til starfa i
samvinnu viö hana. En hún getur
ein aldrei leyst unglingavanda-
máliö I miöbænum og haldiö öll-
um krökkunum af götunnu. Þaö
er stjórnmálamanna aö taka i
taumana og bjóöa upp á fleiri
valkosti. Þeir bera lika ábyrgö á
miklum hluta vandans,þ.e. vin-
menningarleysinu sem er orsök
heimskulegrar löggjafar.
Blm: Eru félagsmiöstöövarnar
lausn vandans?
SF: Félagsmiöstöövarnar eru
reknar þannig aö áfengi er bann-
aö þar innandyra. Og krakkarnir
vilja fá sitt brennivin. Þaö er
ákaflega erfitt aö koma til móts
viö þau á þeim grundvelli.
Félags- og skemmtiþörf ungling-
Veröir laganna hafa vakandi auga á æsku borgarinnar.
Skúli Björnsson fyrrverandi starfsimaöur Útideildar tók til máls á fundinum.
anna er ekki fullnægt i hverfunum
og þess vegna sækja þau niöur á
plan. Þaö myndi ekki breyta
miklu þótt Félagsmiöstöðvarnar
heföu opiö á laugar- og sunnu-
dagskvöldum, ekki miöaö viö
núverandi starfsemi. Ungling-
arnir sætta sig ekki viö
einangrun, þeir vilja hitta sem
flesta og þá gjarnan vini og kunn-
ingja úr öðrum borgarhverfum.
Þau sætta sig ekki viö aö vera
alltaf á sama blettinum.
SB: Ég sé ekki i hendi mér
hvernig þessi planvandamál yröu
leyst. Þaö mætti byggja stóran og
mikinn skemmtistað þar sem
komiö væri til móts viö þarfir
þeirra og þau mættu vera undir
áhrifum áfengis og fengju tæki-
færi til að hitta sem flesta. Æsku-
lýösráö geröi góöa hluti með
Félagsmiöstöövunum en krakk-
arnir vilja meira, og þá sérstak-
lega skemmtistaö þar sem allt
væri á sama staö, dansiball, diskó
og hljómsveitir, svo ekki sé talað
um aöra skemmtan, rúlluskauta-
braút, keiluspil, visi aö tivoli
o.s.frv..
SF: Þetta er lfka spurning um aö
taka rétt á vandamálinu. Viö
veröum fyrst aö viöurkenna aö
krakkarnir nota vin allt niöur I
tólf ára aldur og neyta þess mörg
einu sinni i viku. Þá fyrst þegar
viö horfumst I augu viö þessa
staöreynd án fordóma og vand-
lætingar getum viö brugöist rétt
viö, unniö meö þeim og reynt aö
koma þeim á rétta braut. Slikur
staður sem viö ræddum um yröi
kjörinn vettvangur þesskonar
starfs.
Blm.: A Æskulýösráö þá i
verulega haröri samkeppni?
SB: Félagsmiöstöðvarnar eru
aöallega i haröri samkeppni viö
brenniviniö og standa höllum færi
vegna þess aö fjárveitingar til
þeirra leyfa ekki miklar breyt-
ingar. T.d. er ekki gert ráö fyrir
aö þær fái aökeypta skemmti-
krafta eins og hljómsveitir. En ef
af þvi yröi þá stæöu krakkarnir
frammi fyrir valinu; á ég aö fara i
Fellahelli og hlusta á hljómsveit-
ina eöa fara á planiö og drekka
brennivin.
SF: Viö höfum reynt aö standa
okkur i samkeppninni. 1 vor
þegar skólum lauk og fylliri var
fyrirsjáanlegt héldum viö árs-
hátiö. Fjöldi krakka sem haföi
ráögert sukk og svinari sleppti
þvi og kom til okkar. Meö mark-
vissri starfsemi á öllum vig-
stöövum getur árangur náöst.
Blm.: Er máliö ekki komiö á al-
varlegra stig þegar unglingarnir
sýna af sér skemmdarfýsn sem
raun ber vitni?
SB: Mjög litill hluti af unglingun-
um stundar skemmdarstarfsemi,
svo sem 20 af 4000 manns,og ég er
sannfæröur um aö útrásinni sem
þeir fá i henni væri hægt aö beina
á aöra farvegi i leik og starfi.
Blm.: Finnst ykkur lögregluyfir-
völd hafa brugöist á réttan hátt
við unglingafjöldanum i miö-
bænum?
SB: Lögreglan er I erfiöri aö-
stööu. Henni er skipað af borgar-
yfirvöldum aö bæla allar óeiröir
niöur og tvistra hópnum. Hún tek-
ur hlutverk sitt of alvarlega og
þaö var augljóst um siöustu helgi
þegar fleiri tugir lögreglumanna
voru I miöbænum.að réttum aö-
feröum var ekki beitt. Þaö vant-
aöi aðeins örlitinn neista til aö
verr heföi fariö.
Blm.: Hvaö viljiö þiö segja um
pólitisku hliöina á málinu?
SF: Þaö er staöreynd aö yfirvöld
standa sig ekki i stykkinu. Þaö
vita það allir aö svona upphlaup i
miöbænum geristá hverju hausti,
rénar aö visu en sama ástand rik-
ir mestan hluta ársins. Þegar
liöur á veturinn lægir umræöur
um máliö en þvi hefur aöeins ver-
iö bjargaö fyrir horn. Dæmigerð
fyrir þessa sjálfsblekkingu er af-
staöa yfirvalda i Kópavogi sem
afneita öllum unglingavandamál-
um hjá sér. En skýrslur sýna aö
35% af handteknum unglingum i
miöbæ Reykjavikur eru úr næstu
sveitarfélögum. Og ekki hafa
blaðaskrifin hjálpaö til viö lausn
vandans.
SB: Þótt tvær nýjar félags-
miöstöövar séu i undirbúningi þá
leysir þaö ekki öll vandamál. Þaö
vantar stærri skemmtistaö fyrir
unglingana. Samkvæmt könnun-
um sækja 40.000 manns skemmti-
staöi yfir eina helgi frá fimmtu-
degi til sunnudags. ölæöi þessa
fólks viröist ekki vera vandamál
en þegar unglingarnir þefa af
tappa þá er þaö stórmál.
Viö veröum aö gera okkur grein
fyrir þvi aö þaö vantar svo mikiö
á aö gera Reykjavik aö lifandi og
skemmtilegri borg„ ekki aöeins
fyrir þá fullorönu, heldur lika
fyrir unglingana.
— gb.
Skúli Björnsson forstööumaður Þróttheima og Sverrir Friöbjarnarson forstööumaöur Fellahellis.
Þaö þarf aö stuöla aö sparnaöi i
þjóöfélaginu og þaö veröur aö tryggja
aö sparifé haldi verögildi sínu -
hávaxtastefnan er ekki rétta leiöin
stj ór nmálamanna
Lausnin í höndum