Þjóðviljinn - 25.02.1981, Qupperneq 4

4 SÍÐA —ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 25. febrúar 1981
MOWIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
Otgefandi: Otgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstiórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Olafsson.
Auglvsingastjóri: Þorgeir Ólafsson.
Umsjónarmaöur sunnudagsblaös: Guðjón Friðriksson.
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson.
Blaðamenn: Alfheiður Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Ingi
björg Haraldsdóttir, Kristin Astgeirsdóttir, Magnús H. Gislason.
Sigurdór Sigurdórsson.
iþróttafréttamaður: Ingólfur Hannesson.
útlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guðbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Auglýsingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Haröarson
Afgreiðsla: Kristin Pétursdóttir, Bára Sigurðardóttir.
Simavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigriður Kristjánsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Pökkun: Anney B, Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir,
Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Siðumúla 6,
Reykjavik, simi 8 13 33-
Prentun: Blaðaprent hf.
Leiftursókn gegn
lýðrœðinu?
• Um leið og Geir Hallgrímsson f lokksbrotsformaður
býður stjórnmálaflokkunum til viðræðna um kjördæma-
málið eru tillögur nefndar innan Sjálfstæðisflokksins
látnar leka út til f jölmiðla. Þetta eru undarleg vinnu-
brögð nú, þegar fyrir þingflokkum liggur að svara
stjórnarskrárnefnd og þeim valkostum sem hún hefur
kynnt. Ljóst er að megintilgangur Geirs Hallgrímssonar
er að sniðganga það starf sem unnið hefur verið af
stjórnarskrárnefnd undir forystu Gunnars Thoroddsen.
Enn einu sinni endurspeglast ósættið innan Sjálfstæðis-
flokksins i furðulegri uppákomu.
• Eftir því sem ráða má af blaðafregnum er það ein
meginhugmynd Sjálfstæðisflokksins, að landinu verði
skipt í einmenningskjördæmi, með eða án fjölgunar
þingmanna, en sem fyrr verði jafnað milli flokka með
uppbótarþingsætum. Ekki er þó lokað á aðrar leiðir til
breytinga á grundvelii núverandi kjördæmaskipunar.
Sé full alvara að baki tillögunnar um einmennings-
kjördæmi eru það töluverð tíðindi. Þá eru íhaldsmenn að
búa sig undir að segja skilið við það meginviðhorf sem
einnig þeir hafa aðhyllst í áratugi, aðtryggja eigi fullan
jöfnuð milli stjórnmálaf lokka, þannig að full samsvörun
sé milli atkvæðatölu og þingstyrks allra flokka.
• Hugmyndina um einmenningskjördæmi má skoða
sem bónorð til Framsóknarflokksins, um nánara póli-
tísktsamstarf hans og f lokksbrotsins. Framsóknarmenn
komust næst því allra f lokka að fá hreinan meirihluta á
þingi eftir þingrofskosningarnar 1931 með aðeins þriðj-
ung atkvæða að baki sér. Þó hún kunni að haf a minna að-
dráttarafl fyrir Framsóknarflokkinn í dag þegar fylgi
hans í bæjunum hefur aukist, felst samt í hygmyndinni
ósk og von um tveggja flokka kerfi, þar sem Framsókn
væri boðið að vera annar póllinn af tveimur.
• Hugmyndina um einmenningskjördæmi má einnig
túlka sem tilboð til Alþýðuf lokksins um að hann leggi
sjálfan sig niður og sameinist Sjálfstæðisf lokknum. Það
gæti verið rökrétt niðurstaða þeirra NATó-krata og
íhaldsmanna sem mest tala um samstöðu „lýðræðisaf I-
anna". Hvað er einn Alþýðuf iokkur þegar um slíkt er að
tefla?
• Að baki hugmyndarinnar um einmenningskjördæmi
hefur jafnan legið það áhugamál íhaldssinnaðra stjórn-
málamanna að útiloka pólitísk áhrif verkalýðshreyf-
ingarinnar, og tryggja íhaldssinnuðum stjórnvöldum
varanleg völd í krafti óréttlátrar kjördæmaskipunar.
• Sú röksemd að einmenningskjördæmi séu eina leiðin
til þess að draga úr f lokksræðinu, ef la áhrif kjósenda á
mannval til pólitískra trúnaðarstarfa, og skapa nánari
tengsl stjórnmálamanna og kjósenda, er langt frá því
einhlít. I þvi kerfi felast jafnvel eindregnar hættur á
auknu flokksræði ef þannig er um hnútana búið. í um-
ræðum um kjördæmamálið hefur og verið bent á ýmsar
aðrar leiðir til þess að efla áhrif hins almenna kjósanda
á það hverjir af frambjóðendum flokkanna nái kjöri.
• Umþaðer erfittaðsegja hversu mikil alvara býr að
baki tillögum Sjálfstæðisf lokksins. Ef að líkum lætur er
um þær óeining í f lokknum, enda er aðeins um nef ndar-
álit að ræða en ekki flokksráðssamþykkt eða lands-
fundar. Að því leyti er sami svipurinn á tillögunum um
einmenningskjördæmin og leiftursókninni frá 79, og
gæti veriðum illa undirbúiðf Ijótheitaplagg að ræða. En
vonandi verður þetta „útspil" Sjálfstæðisflokksins og
tilraun til þess að koma Gunnari Thoroddsen í vanda
ekki til þess að tefja fyrir framgangi nauðsynlegra
breytinga á kjördæmaskipaninni.
• Alþýðubandalagið er eini flokkurinn sem hefur að
bakhjarli samhljóða landsfundarsamþykkt í kjördæma-
málinu, þar sem lögð er áhersla á fullan jöfnuð milli
flokka og að misvægi atkvæða eftir búsetu verði ekki
meira en var við kjördæmabreytinguna 1959. Þá taldi
landsfundur Alþýðubandalagsins réttlætanlegt að f jölga
þingmönnum til þess að ná þessu marki. Jafnframt sé
það lögbundið að flokkur sem fái 5—8% atkvæða skuli
eiga rétt til landskjörinna þingsæta þó að hann hljóti
hvergi mann kjörin í kjördæmi. A grundvelli þessara al-
mennu viðhorfa er Alþýðubandalagið reiðubúið til samn-
inga um að koma kjördæmaskipan og kosningalögum í
réttlátara horf en nú er fyrir næstu kosningar.
— ekh
klippt
f Margar eru
I áhyggjurnar
• Eins og menn vita er firna-
| mikiö gefið út af blööum á
I tslandi og hafa þau vonandi öll
I erindi sem erfiði og sln sérstöku
■ baráttumál og hugðarefni sem
I réttlæta tilveru þeirra. Við skul-
I um rétt til tilbreytingar gripa
I ofan i nokkur þeirra málgagna
■ sem ekki eru nefnd á hverjum
I degi — og byrjum þá á Vest-
I firska fréttablaðinu.
Þar er 5. febrúar skrifaður
Ileiöari, sem heitir „Daufir
bæjarfulltrúar en stjórnsamur
forseti”. Þar fjallar ritstjórinn
• um bæjarstjórnarfund sem
Ihann sat á Isafirði og hefur svo-
felldar áhyggjur af þvi sem þar
fer fram:
■ „Fyrir þessum fundi lágu 29
Ifundargerðir bæjarráös, auk
fundargeröa nefnda og ráða og
stjórna stofnana kaupstaðarins.
Alls voru þetta 13 dagskrárliöir
misjafnir að vöxtum og mikil-
vægi, eins og gengur. Þetta
smáræði afgreiddi bæjarstjórn
ísafjarðar, undir röggsamiegri
stjórn Guömundar H. Ingólfs-
sonar, forseta, á tæpum 40
minútum. Einhver kynni nú að
spyrja, hvort eitthvað væri at-
hugavert við þaö?
— Jú, viö þetta er ýmislegt að
athuga, og þá kannske sérstak-
lega það, hve litlu þeir bæjar-
fulltrúar sem ekki eiga aöild að
meirihlutasamstarfi eða sæti I
bæjarráðí virðast láta sig varða
meðferð mála.”
Stendur þaö vonandi allt til
bóta.
Reagan leggi sig
Heimilispósturinn heitir blað
sem gefið er út fyrir vistmenn
og starfsfólk á elliheimilum.
Þar er meöal annars pistill sem
lýsir áhyggjum yfir þvi, að
Bandarikjaforsetar þræli sér út
með geypilegri vinnu allt frá þvi
klukkan hálf sex á morgnana.
Höfundur pistils segir á þessa
leið:
„Talið er að þessi vinnusemi
Bandarikjaforseta hafi komiö
þeim i öll þau vandræði sem
þeir eiga að striða viö i dag.
Betur hefði verið, ef forsetinn
hefði sofið til klukkan niu að
morgni, lagt sig eftir matinn og
þaulhugsað fáar aðgeröir I stað
þess að hlaupa yfir þúsund hluti,
sem siðan fara allir I hnút.
Ég er hlynntur þvi aö nýkjör-
inn Bandarikjaforseti, Ronald
Reagan, fái að leggja sig eftir
matinn.”
Kúgun
höfuðstaðaryalds
Dagur á Akureyri, virðulegt
vikublaö, hefur meðal annars
fram að færa enn eitt dæmi um
hina skelfilegu kúgun Reykja-
vikurvaldsins. Þar kom á d.ög-
unum pistill um þau vandræði
að „Sakarvottorð fæst ekki
hér”. Þar segir:
„Þegar fólk hér f bæ þarf að fá
sér sakarvottorð liggur beinast
við aö fara á skrifstofu bæjarfó-
geta og biðja um vottorðið. Þar
eru jú skrifstofur bæjarfógetans
og þar ætti slik þjónusta að vera
innt af hendi. En svo er ekki.
Fólk verður aö hringja út á land
til Reykjavfkur og panta vott-
orðiö. Ef við höfum i huga alla
þá sem þurfa á sakarvottorði að
halda, og öll þau simtöl sem þeir
hinir sömu þurfa aö hringja, er
ekki fjarri lagi að áætla að sá
kostnaður sé mun meiri en ef
starfsfólk bæjarfógeta annaðist
þessa þjónustu. Hér er á ferð-
inni enn eitt dæmi þess aö það er
dýrara aö búa utan höfuðborg-
arinnar.”
t
Sérstök vísindi
Timaritið Frjáls verslun lýsir
þeim margvlslegu vandamálum
sem það fólk mun mæta sem
ætlar að skjótast suður I lönd I
«9
sklðaferðir. 1 umfjöllun um þau J
hyggindi sem i hag koma segir I
meðal annars:
„ Aö lesa ferðabæklinga er I
sérstök vísindagrein. Höf- J
undarnir reyna aö sýna sinn I
stað I sem björtustu ljósi, venju- I
lega án beinn lyga. Sem dæmi «
má nefna lýsingar i norrænum J
bæklingum. Þar segir að i Val I
Gardena raski ítalirnir oft ekki I
lausasnjónum snemma á ■
morgnana, sem þýðir að þeir J
nenna ekki aö vakna snemma I
til að troða. I Sierra Nevada er j
sagt að rekstur á lyftum fari *
fram meö spánskri ró, sem þýö- J
ir að þeir sem eru vanir stund- |
visi I Norður-Evrópu verða arg- |
ir af endalausum töfum. Þeir ■
sem lýsa Avoriaz I Frakklandi J
sem jólakortaþorpi, sem eigi |
heima i Walt Disney kvikmynd, |
tala um nýju frönsku skíðaþorp- ,
in sem steinsteypubæi og bletti ■
á fegurð Alpanna. Hinsvegar er |
sagt um La Plagne, sem er einn j
þeirra bæja, að þar sé djörf J
byggingarlist og nýtiskulegar .
Ibúðir, með öllum nútima þæg- |
indum.”
Afbrigðileg hús j
Næst veröur fyrir okkur Skin- |
faxi, sem Ungmennafélag .
Islands gefur út. Þar er rit- I
stjórnargrein um Iþróttamann- J
virki og vitaskuld mælt með þvi I
að þau séu sem flest og best. I
Undir lokin eru svo bornar frain I
svofelldar áhyggjur út af fagur- ■
fræðilegum og fjárhagslegum |
atriðum: |
„I lok þessa pistils vilég leyfa I
mér að koma Þeirri spurningu á ■
framfæri, hvort ekki sé kostað |
of miklu til i ytra útliti margra |
iþrótta- og skólamannvirkja I
sem risiö hafa upp á siðustu ár- J
um? Alls konar útflúr á áður- |
nefndum byggingum, útskot, |
horn, súlur, stöplar, og margs- I
konar afbrigðileg atriði hljóta J
að hafa mikinn auka kostnað i |
för með sér.”
Hjólhestanallinn
Undir lokin vendum viö svo ■
okkar kvæði I kross og minnum ■
á baráttusöng hjólreiðamanna |
sem fyrir skömmu birtist i |
danska blaðinu SocialistiskI
Dagblad. Mælt er með þvi að *
hjólandi menn rauli texta þenn- I
an undir sama lagi og Inter- |
nasjónalinn, baráttusöng I
verkalýðsins. En svona vill höf- ■
undur textans að hann hefjist: |
„Rejs jer, cyklister her I byen, I
og kæmp mod bilens diktatur, ■
det er pa tide at man ser
at dyre biler ikke dur,
tiden kræver meget •
merehendsyn
til dem der cykler eller gár,
for cykler sparer energien
og holder mange flere ár.
VSgn til kamp af jer dvale ■
til den sydste cyieltur
hvor^bilerne har retten
og far det sidste ord.”
EBa eitthvað á þessa leið: ■
Rlsið upp, hljólreiöamenn hér I |
borg og berjist við alræði |
bllsins! Tlmi er til þess kominn I
að menn átti sig á þvl að dýrir ■
bflar dugá ekki lengur. Timinn |
krefst þess að meira tillit sé tek- |
iö til þeirra sem hjóla eöa I
ganga, þvi að hjóliö sparar orku ■
og dugir i mörg ár. Vaknið af ■
dvalanum til baráttu til hins |
siðasta spretts á hjólinu (sem |
efnt er til við þær aðstæður) er I
bflarnir hafaréttinn og siðasta ■
oröið.
Jamm, þaö er margt skrif- |
að.. I
áb. '
I
skoríð