Þjóðviljinn - 02.04.1981, Qupperneq 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 2. april, 1981.
Landssamband iðnaðarmanna
Föstudaginn 20. febrúar s.l. hélt
Landssamband i&naðarmanna
blaðamannafund um viðhorf i
byggingariðnaði. Kynntar voru
niðurstöður úr könnun Lands-
sambandsinsá ástandi og horfum
i byggingariðnaði, sem Lands-
samband iðnaðarmanna hefur
gert ársfjörðungslega um nokk-
urra ára skeið, og jafnframt
skýrð viðhorf Landssambandsins
til stefnumörkunar hins opinbera
i húsnæðismálum. Var frétta-
mönnum afhent itarleg greinar-
gerð um hið siðarnefnda. Þjóð-
viljinn greindi stuttlega frá þess-
um blaðamannafundi i helgar-
blaði 21.—22. febrúar en þó með
hálfgerðum útúrsnúningi. Ýmsir
aðrir fjölmiðlar gerðu málinu
betri skilog er svo að sjá sem það
hafi farið mjög i taugarnar á rit-
stjóra Þjóðviljans þvi að á sein-
ustudögum hafa margsinnis birst
skrif i Þjóðviljann þar sem lagt er
til atlögu gegn málflutningi
Landssambands iðnaðarmanna
um húsnæðisstefnuna án þess þó
að lesendum blaðsins hafi verið
gefinn kostur á að kynnast hon-
um. Fyrst birtist viðtal við Ólaf
forgangur á öðrum sviðum,
einnig, ekki sist við úthlutun lóða,
hefði átt að stuðla aö hagræðingu
og hagkvæmni umfram það sem
smærri aðilar er ekki njóta sömu
fyrirgreiðslu fá við komið.
. 1 Þjóðviljanum hafa engin
frambærileg rök komið fram sem
mæla með að viðhalda þeim
gifurlega aðstöðumun sem er
milli opinberra aðila og einka-
aðila I byggingariðnaði, og
raunar hefur nánast ekkert verið
sagt þar um þennan kafla i
greinargerð Landssambandsins
sem þó var langstærstur. Lands-
samband iðnaðarmanna er mál-
svari þess að öll atvinnustarf-
Landssamband iðnaðarmanna svarar í þessari grein ýmsum staðhæfingum sem fram hafa komiö f
Þjóðviljanum i tilefni árása þess á nýja húsnæöislánakerfið.
Húsnæðis-
ýkjur
og áróður hvers?
Jónsson formann húsnæðis-
stjórnar og framkv.stj. Alþýðu-
bandalagsins þann 5. mars s.l. og
kallar hann skrif Landssam-
bandsins ýkjur og áróður, en
siðan hefur ritstjórinn i tvigang
haft yfir ummæli hans nánast
óbreytt og jafnframt kallað til liðs
við sig Alþýðubandalagsmenn úr
röðum byggingamanna og fengið
þá til að lýsa þvi yfir að allt væri i
himnalagi i byggingariðnaðinum.
1 þessum skrifum Þjóðviljans
hefur málflutningur Landssam-
bandsins bæði verið rangfærður
og þvi eignaðar skoðanir sem það
hefjur aldrei látið i ljós , auk þess
sem á köflum er farið með
hreinar rökleysur. Landssam-
band iðnaðarmanna getur þvi
ekki látiðhjá liða að gera nokkrar
athugasemdir við þessi skrif.
Vegna þess að efni greinargerðar
Landssambandsins hefur ekki
birst óbrenglað i Þjóðviljanum
verður þó ekki hjá þvi komist að
greina stuttlega frá meginatrið-
um þess áður en ásökunum blaðs-
ins verður svarað.
í Þjóðviljanum hefur verið
dregin upp sú mynd af skoðun-
um Landssambandsins að það sé i
grundvallaratriðum mótfallið
umbótum I húsnæðismálum til
handa láglaunafólki. Þetta er al-
rangt. 1 greinargerð Landssam-
bandsins var það skýrt tekið fram
að þaö væri fylgjandi sérstakri
fjármagnsfyrirgreiðslu viö lág-
launafólkið til húsnæðiskaupa
umfram það sem hinir efnameiri
nytu. Hins vegar var á það bent
að það væri alls engin forsenda
fyrir slikri aðstoð að byggingar-
iðnaöurinn væri meira og minna i
forsjá opinberra aðila eins og þó
felst i þeirri félagslegu ibúða-
byggingastefnu sem nú er við lýði
hér á landi. Þessi afskipti hins
opinbera af byggingariðnaðinum
hlytu þvi að helgast af þvi að
ráðamenn húsnæðismála teldu að
opinberir aðilar byggðu ódýrar
heldur en einkaaðilar. t greinar-
gerðinni var hins vegar sýnt fram
á að lágt verðlag á ibúðum I
verkamannabústöðum væri alls
engin sönnun þess aö stjórnir
verkamannabústaða byggðu hag-
kvæmar en aðrir. Skýringin væri
fyrst og fremst sú að fram-
kvæmdir þeirra hafa verið fjár-
magnaðar með framkvæmdalán-
um á sérstökum vildarkjörum.
Shk fjármagnsfyrirgreiðsla hefur
ekki staðið öðrum byggingaraðil-
um til boða. Ef gerð er sú sjálf-
sagða krafa að framkvæmdafé
stjórna verkamannabústaðá
rýrni ekki i höndum þeirra og
verð ibúða þeirra umreiknuö með
tilliti til þess kemur I ljós að þau
eru sfst lægri heldur en hinir al-
mennu byggingaraðilar bjóða.
Þetta er í sjálfu sér nokkurt undr-
unarefni þar sem fyrirfram hefði
mátt ætla að hin mjög svo rými-
lega fjármagnsfyrirgreiðsla og
semi, jafnt f byggingariðnaði sem
i öðrum atvinnugreinum, búi við
sem jöfnust starfsskilyrði án
tillits til þess hver rekur hana.
Það telur þvi að hin opinbera
forsjá i byggingariðnaði eigi að
sanna yfirburði sina, ef nokkrir
eru, án þess að njóta til þess for-
gangsfyrirgreiðslu. Stjórnarfor-
maður Húsnæðisstofnunarinnar
túlkar þessi sjónarmið Lands-
sambandsins þannig: „Þeir
aðilar (þ.e. félagsmenn Lands-
sambandsins) gera kröfu til þess
aö fá mikið og ódýrt fjármagn til
þess að fjárfesta i steinsteypu án
tiliits til hagkvæmni samfélags-
ins eða þarfar i húsnæðismál-
um”. 1 greinargerð Landssam-
bandsins sagði hins vegar:
„Byggingameistarar fara ekki
fram á að fá að njóta gjafafjár á
borð við þetta (þ.e. fram-
kvæmdafé stjórna verkamanna-
bústaða). Þaðer hins vegar alveg
óreynt hvaða hugsanleg krafta-
verk þeir gætu unnið i lækkun
byggingarkostnaður, væru þeir i
sömu aðstöðu og stjórnir verka-
mannabústaða....”. Stjórnarfor*
manninum og framkvæmda-
stjóra Aiþýðubandaiagsins væri
sæmst að tala sem minnst um
ýkjur og pólitiskan áróður ann-
arra.
t greinargerö Landssambands-
ins kom einnig fram að það telur
að miðað við það hversu mjög
takmárkað það lánsfé er sem til
skipta er fyrir húsbyggjendur sé
hin algjöra tviskipting i lánakerf-
inu i almenn lán annars vegar og
félagsleg lán hins vegar mjög
hæpin. Hinn almenni húsbyggj-
andi fær lán sem nemur 18—20%
byggingarkostnaðar ibúðar af
miðlungsstærð en þeir sem upp-
fylla sett skilyrði um rétt til
kaupa á Ibúð i Verkamannabú-
stööum fá aö láni 90% kaupverös
Ibúöanna og lán þeirra eru auk
þess til lengri tima og á lægri
vöxtum en lán hins almenna hús-
byggjanda. Skilyrðin eru þau að
umsækjandi eigi ekki fasteign
fyrir og að meðaltal tekna hans
undanfarin þrjú ár hafi verið
undirákveðnu hámarki. Það sem
m.ö.o. skilur á milli þess hvort
þeir sem eru að eignast sina
fyrstu ibúð fá til þess 90% lán eða
20% lán hjá Húsnæðisstofnun
rikisins er aðeins ein tala i tekjö-
skattsstiganum. Svona
ósveigjanlegt kerfi væri ef til vill
brúklegt i imynduðu lénsriki þar
sem aðeins væru tvær stéttir, hinir
fátæku og hinir riku. Svo er hins
vegar ekki málum háttað á Is-
landi nú á timum og kerfi þetta
þvi hvorki heppilegt né réttlát.
Eða hvers eiga þau fjölmörgu
ungmenni að gjalda sem eru rétt
fyrirofan sett tekjumörk? Liggur
ekki beinast við hjá þeim að
draga úr vinnu um tima og reyna
þannig að uppfylla skilyrðin?
Landssamband iðnaðarmanna
hefði talið eðlilegt og raunar
sjálfsagt að notaðar væru
sveigjanlegri reglur þar sem
lánshlutfall færi stighækkandi
eftir þvl sem fólk hefði minni efni.
Landssamband iðnaðarmanna
telur ennfremur að ekki aðeins sé
tviskipting varðandi lánshlutföll
varasöm heldur einnig hin eigin-
lega tviskipting I þjóðfélaginu,
þ.e. að þeir sem hljóta lán úr
Byggingarsjóði verkamanna eiga
ekki um annað að velja en kaupa
ibúð i' verkamannabústöðum. Þvi
fólki er m.ö.o. safnað saman i
eina bjokk eða eitt hverfi og þar
með stimplað þurfalingar. Eðli-
legra væri að þetta fólk gæti, eins
og aðrir fasteignakaupendur,
ráðstafað lánum sinum að vild til
kaupa á ibúð og hefðu þannig eitt-
hvert valfrelsi um það hvers
konar húsnæði það veldi sér, hvar
staðsett o.s.frv.
Um þann þátt i málflutningi
Landssambandsins sem lýtur að
umræddri tviskiptingu hefur
Þjóðviljinn ekkert haft að segja
sem markvert getur talist.
Stjórnarformaður Húsnæöis-
stofnunarinnar gerir litið úr fjár-
mögnunarvanda hins almenna
húsbyggjanda og telur Lands-
sambandið ýkja hann eins og
annað. Hann segir: „Það er mikil
einföldun á staðreyndum og vill-
andi þegar talað er um þau lán
(þ.e. lán Húsnæðisstofnunar-
innar) sem einu fyrirgreiðsluna
sem húsbyggjendur fái hér á
lánamarkaðinum” og nefnir lif-
eyrissjóðslán og bankalán i þvi
sambandi. Landssambandi iðn-
aðarmanna hefur þó aldrei dottið
i hug að halda þvi fram að lán
Húsnæðisstofnunarinnar væru
einu lánamöguleikar hins al-
menna húsbyggjanda. Hér er þvi
enn um tilbúning og ýkjur for-
mannsins að ræða. Hins vegar má
á það benda að þeir sem fá lán i
By ggingarsjóði verkamanna
fyrirgera ekki þar með rétti sin-
um til lífeyrissjóðslána þótt þeim
geti reynst erfitt I fyrstu a.m.k.
að útvega sér nauösyniega veð-
tryggingu fyrir þeim lánum.
Stjórnarformaöurinn segir enn-
fremur: „Þaö eru ýkjur og póli-
tiskur áróður að ástand og horfur
i þeim málum (þ.e. lánafyrir-
greiðslu húsnæöismálastjórnar)
séu verri nú en oft áður”. Þetta
eru athyglisverðar upplýsingar
fyrir hinn almenna húsbyggjanda
en hætter viöað þær reynist hald-
litiar þegar kemur að gjalddög-
um á öllum verðtryggðu skamm-
timalánunum sem hann verður aö
notast viö og að honum verði jafn-
vel á að efast um sannleiksgildi
þeirra. Það eru þó ekki helber
ósannindi formannsins og rit-
stjórans, að lánafyrirgreiösla
húsnæðismálastjórnar við hinn
almenna húsbyggjanda hafi áður
verið jafn slök og á undanförnum
misserum. Þeim láðist þó aö geta
þess að það þarf að hverfa 20 ár
aftur í timann til að finna þau for-
dæmi.Þaðer hins vegar ekki rétt,
sem formaðurinn virðist halda,
að Landssamband iðnaðarmanna
sakist fyrst og fremst við hús-
næðismálastjórn vegna þess sér-
staka ófremdarástands sem nú
rikir í lánamálum húsbyggjenda.
Að visu hefur lánshlutfallið
lækkað jafnt og þétt frá því þegar
það var hvað hæst á siðari hluta
sjöunda áratugsins en haldist litt
breytt seinustu þrjú árin á svip-
uðu stigi og það var fyrir 20 árum
siðan. Fyrir þessa óheillaþróun
verður húsnæðismálastjórn sem
slik ekki sökuð heldur fremur þeir
stjórnmálamenn sem skorið hafa
niður tekjustofna Byggingarsjóðs
rikisins þótt i sumum tilfellum
séu náin tengsl milli þessara
aðila.
Fjárhagsvandi hins almenna
húsbyggjanda er nú meiri en oft-
ast áður vegna þess að saman fer
mjög lágt lánshlutfall húsnæðis-
málastjórnar og það að llfeyris-
sjóðslán og bankalán, sem áður
brunnu upp i verðbólgunni, eru
nú orðin verðtryggð en jafnframt
hefur hægt miðað að lengja
bankalánin. Um þær mundir sem
verið var að koma verðtrygging-
unni á bundu menn miklar vonir
við það að jafnframt lengingu og
aukningu lifeyrissjóðs- og banka-
lána myndi endurskoðun hús-
næðislaganna hafa i för með sér
mikla aukningu að raungildi á
lánum húsnæðismálastjórnar til
hins almenna húsbyggjanda.
Eins og fjáröflun til Byggingar-
sjóðs rikisins er nú háttað eru
engar horfur á að þær vonir muni
rætast. Landssambandi iðnaðar-
manna þykir ilit tii þess að vita að
formaður húsnæðismálastjórnar
hafi ekki háleitari markmið um
fyrirgreiðslu Húsnæðisstofnunar-
innar við almenna húsbyggjendur
en svo að hann er harla ánægður
með það að „ástand og horfur f
þeim málum eru nú ekki verri en
oft áður”, þ.e. en fyrir 20 árum
síðan.
Að seinustuskal vikið stuttlega
að þvi sem fram kom i greinar-
gerð Landssambandsins um fjár-
hag byggingarsjóðanna. Þar var
sérstaklega bent á það að fjár-
mögnun Byggingarsjóðs rikisins
væri nú ótryggari en hún var
samkvæmt eldri lögunum. Hann
hafi nú verið sviptur öllum föst-
um tekjustofnum, sem voru
2% — stig af launaskatti, 1% álag
á tekju- og eignaskatt og l/2%'
álag á aðflutningsgjöld. Fjár-
hagur hans muni þvi i framtiðinni
verða undir þvl kominn hversu
mikið fjárveitingavaldið
skammtar honum hverju sinni.
Þvi er að vísu ekki að n$ita að i
fjárlögum undanfarinna ára hafa
hinir mörkuðu tekjustofnar
ja/nan verið skertir nokkuð.
Þannig var t.aim. ákveðið i fjár-
lögum seinasta árs aö tekjur
sjóðsins af þeim skyldu vera liö-;
légá 7 milljarðar g.kr. I stað tæp-
lega 10.9 sem þær hefðu oröið án
skerðingar. Þessi skerðing'er þó
smámunir hjá þeirri sem nú
verður vegna lagabreytinganna.
Miðað við eldri lögin hefðu skatt-
tekjur sjóðsins I ár orðið 11—17
milljarðar g.kr., eftir þvi hve
mikilli skeröingu heföi verið
beitt. t fjárlögum þessa árs eru
sjóðnum hins vegar ætlaðir 4,3
milljarðar g.kr. eða þriðjungur til
fjórðungur af þvi sem fyrri tekju-
stofnar hefðu fært honum! Þann
stóraukna fjármögnunarvanda
sem þessi tekjumissir skapar á að
leysa með gifurlegum lántökum
hjá lifeyrissjóðunum og gerðu
upphaflegar áætlanir húsnæðis-
málastjórnar ráð fyrir 169%
aukningu þeirra. Landssamband
iðnaðarmanna benti á að á þvi er
auðvitað skilsmunur hvort starf-
semi sjóðsins er fjármögnuð með
óafturkræfum tekjum og fram-
lögum eða með lánum á lakari
kjörum en hann lánar á sjálfur.
Sú staðreynd að siðarnefnda að-
ferðin hefur nú orðið ofan á
'kemur til með að tefja stórlega
fyrir uppbyggingu sjóðsins og er
auk þess hættuleg ef henni verður
fram haldið. Það eru hins vegar
ýkjur og áróður að Landssam-
bandið hafi haldið þvi fram að
yfir vofði gjaldþrot sjóðsins á
næstu misserum.
í Þjóðviljanum hefur verið
mikið gert úr þvi að með sam-
þykkt núgildandi fjárlaga var
ákveðið að auka útla'nagetu bygg-
ingarsjóðanna úr 23 milljörðum
g.kr. í 40 milljarða g.kr. eða um
74% og að hún muni þannig auk-
ast verulega að raungildi miðað
við verðbólguforsendur frum-
varpsins (42%). Landssamband
iðnaðarmanna benti hins vegar á
það að þrátt fyrir að þessar tölur
væri að finna I fjárlögum væri alls
ekki að vænta aukinnar fyrir-
greiðslu við hinn almenna hús-
byggjanda. Astæður fyrir þvi
væru eftirfarandi:
1. Aformuð aukning útlánagetu
skiptist afar ójafnt á milli sjóð-
anna. Útlánageta Byggingarsjóðs
verkamanna mun tifaldast og
byggist sú aukning á þvi að
sjóðurinn fær samkvæmt nýju
lögunum fastan tekjustofn og er
það annað þeirra tveggja pró-
sentustiga af launaskatti sem
tekin voru af Byggingarsjóði
rikisins. Aætlað er að þessi tekju-
stofn muni færa sjóðnum 7,5
milljarða g.kr. á þessu ári. Hjá
Byggingarsjóði rikisins er hins
vegar samkvæmt fjárlögum að-
eins fyrirhuguð 30% aukning ráð-
stöfunarfjár sem þýðir minnkun
að raungildi. Það er þvi i raun
verið að efla annan sjóðinn á
kostnaö hins og um leið verið að
taka upp lánakerfi sem er til
muna fjárfrekara en þaö sem
fyrir var.
Nokkrum af eldri verkefnum
Byggingarsjóðs ríkisins er með
lagabreytingum að visu létt af
honum og færð yfir á Byggingar-
sjóð verkamanna. Þessi nýja
hlutverkaskipan er þó aðeins að
litlu leyti komin til framkvæmda
þannig að Byggingarsjóður rikis-
ins mun á þessu ári þurfa að lána
á fimmta milljarö g.kr. vegna
eldri verkefna. Auk þess hafa
- -verið stofnaðir nýir lánaflokkar
hjá sjóðnum sem auka munu fjár-
þörf hans. Það er þvi engan veg-
inn tímabært að skerða ráðstöf-
unarfé sjóðsins.
2, Alvarlegra er þó að áætlun f jár-
laga um útlánagetu Byggingar-
sjóðs rikisins er byggð á fölskum
forsendum þannig að allar likur
eru á því að ráöstöfunarfé sjóðs-
ins muni ekki einu sinni áukast
um þau 30% sem miðað er við i
fjárlögunum. í fyrsta lagi er alls-
endis óvist' að takist að afla alls
þess lánsfjárhjá lifeyriásjóðúnum
sem ráðgert er og senniiegast að
endanlegar tölur-verði 3—5 millj-
örðum g.kr. lægri en áætlun fjár-
laga gerir ráð fyrir. Jafnvel þótt
sjóðnum tækist að afla þessa f jár
væri sllk fjármögnun neyðarúr-
ræði þar sem lán lífeyrissjóðanna
eru á hærri vöxtum og til
skemmri tima en þaú lán sem
Byggingarsjóður rikisins lánar. 1
Framhald á bls. 13