Þjóðviljinn - 13.05.1981, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 13. mai 1981
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
Úlgefandi: Utgáfulélag Þjóðviljans.
l'iamkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Kitstjórar: Arni Bergmann, Einar Kari Haraldsson, Kjartan
Ölafsson.
Auglysingastjóri: Þorgeir Qlalsson
l'msjónarmaður sunnudagsblaðs: Guðjón Eriðriksson.
Algreiðslustjóri: Valþor Hlööversson
Klaöamenn: Allheiður Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Astgeirsdottir, Magnus H. Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.
iþróttafréttamaöur: lngollur Hannesson.
Utlit og hönnun: Guöjon Sveinbjörnsson, Sævar Guðbjörnsson.
l.jósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eliasson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Auglysingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Harðarson.
Afgreiðsla: Kristin Pétursdóttir, Bára Sigurðardóttir.
Símavarsla: olöf Halldórsdóttir, Sigriður Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Baröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Ulkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla 6,
Keykjavik, simi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf..
Sigur Mitterrands
• Morgunblaðinu fannst í gær, að kjör sósíalistans
Francois Mitterrands til embættis Frakklandsforseta
væri „ekki í samræmi við fylgisaukningu hægrimanna
almennt í lýðræðisríkjunum" og væru Frakkar sérvitrir
meðal Evrópubúa. Alveg var það óþarft hjá blaðinu að
grípa til slíkra útskýringa; eða halda menn að helsti
hægrif lokkur álfunnar, sá breski, mundi ekki bfða feyki-
legtafhroðef hann lenti íkosningum nú?
• Að öðru leyti eru viðbrögð Morgunblaðsins mjög
dæmigerð fyrir það blað: það slær upp á forsíðu
verðfalli í kauphöllum eftir sigur Mitterrands og í
umf jöllun um kosningarnar eru hafðar áhyggjur af því,
hvernig Mitterrand muni lynda við Nató. Sem fyrr eru
það verðbréfaeigendur og Natógenerálar sem blaðið
hef ur mestar áhyggjur af og fer vel á því.
• Reyndar er það svo, að kjör Mitterands er bersýni-
lega hvorki að skapi Reagans, Bresjnéfs né heldur helsta
valdamanns Efnahagsbandalagsins, Helmut Schmidt
kanslara. Ástæðan er ekki sú, að þessir aðilar óttist
breytingar á franskri utanrikisstefnu — fréttaskýrend-
um ber nokkuð saman um að þær verði varla miklar,
nema þá að því er varðar ýmis lönd þriðja heimsins. Nei;
ástæðan til þess að kjör Mitterrands vekur ugg í ólíkustu
áttum er fyrst og f remst sú, að það kemur illa við gæslu-
menn hins óbreytta ástands. Vinstrimaður á f orsetastól í
Frakklandi þýðir heima fyrir, að hnekkt hefur verið
ákveðnum vítahring, sem tryggði hægribiökk völdin,
bæði með kosningafyrirkomulagi sem sérlega var
smíðað til þess og vegna þess, að franskir kommúnistar
höfðu lengst af reynt að varðveita stöðu sína með
einangrunarstefnu sem torveldaði mjög allt vinstri-
samstarf. I Evrópu þýðir kjör Mitterrands að sósíalískar
hugmyndir fá byr undir vængi í ríkari mæli en þær hafa
um skeiðátt kost á. Og það eru meira en velkomin tíðindi
nú um stundir, þegar ,,kaldir hægrivindar" hafa farið
um heiminn, eins og Svavar Gestsson minnti á í heilla-
óskaskeyti sínu til franskra sósíalista í gær. Kaldir
vindar afturhaldssemi í félagsmálum og endurnýjaðrar
viðleitni bandarísks íhalds til að breiða kaldastríðslök
yfir bandamenn sína.
• Sósíalískar hugmyndir sögðum við. Það er eftir-
tektarvert, að kanslari vesturþýskra sósíaldemókrata
Helmut Schmidt studdi eftir föngum við bakið á hægri-
manninum Giscard í kosningabaráttunni, en forseti
Alþjóðasambands jafnaðarmanna, Willy Brandt, fór
ekki dult með hlýhug sinn til Mitterrands. Þetta minnir á
það, að sigur Mitterrands og hin stóreflda staða
franskra sósíalista setur upp með ríýjum hætti spurn-
inguna um róttækni evrópskra verkalýðsf lokka. Það er
vafalaust rétt sem andstæðingar Mitterrands í
FrakKlandi hömruðu á f yrir kosningar: stefnuskrá hans
er miklu róttækari, miklu sósíaliskari en hefðbundnar
stefnuskrár sósíaldemókrata í flestum öðrum Evrópu-
löndum. Það staf ar meðal annars af því, að langvarandi
forræði hægriaflanna í Frakklandi hefur skapað þar
meira misrétti, meiri ójöfnuð í lífskjörum en í flestum
öðrum löndum Vestur-Evrópu. En það er einnig tengt
því, að sú fróðlega og merkum fyrirheitum hlaðna
samsteypa, sem Sósíalistaf lokkur Frakklands er, hefur í
reynd tekið mjög svip af hinum róttæka arfi í Parísar-
vorsins 1968, arfi sem Kommúnistaflokkur Frakklands
hef ur ekki treyst sér til að læra af.
• Og því er það, að Mitterrand sigrar í kosningurn þar
sem boðað ér aukið frumkvæði af hálfu ríkisvaldsins til
að leysa atvinnuleysisvandann, þar sem keppt er að
styttri vinnuviku, aukinni skattlagningu á fyrirtæki,
þjóðnýtingu níu stórra iðnaðarsamsteypna og svo banka.
Hvort sem talið er lengur eða skemur: hér er um marga
þætti að ræða sem hægrikratar hafa mestu óbeit á, og
mundu hleypa hrol li miklum í það lið sem ræður ferðinni
i fslenskum Alþýðuflokki. Aftur á móti sýnist margt í
stefnuskrá Mitterrands eiga vel heima bæði í málflutn-
ingi ítalskra kommúnista og sósíalista og svo þeirra sem
nú eru einna atkvæðamestir í verkamannaflokkinum
breska. Það er, sem fyrr segir, af þessum sökum að
menn túlka sigur hins f ranska sósíalista sem sterkan og
velkominn meðbyr með sósíalfskum hugmyndum í álf-
unni allri.
— áb.
klíppt
Merk grein
dr. Hallgrims
Dr. Hallgrímur Helgason
skrifar mjög merka grein i Tim-
ann hinn 5. mal sl., þar sem
hann leggur áherslu á aö
Evröpuriki tengist og veröi óháö
risaveldunum I austri og vestri.
Hér á eftir eru birtar nokkrar
glefsur úr greininni:
,,Vandi
bandalagsaöildar
I fjóra tugi ára höfum viö nú
oröiö aö deila landi okkar meö
heimsveldi og hernaöarstór-
veldi. Okkur hefir aldrei auön-
azt aö vera alfrjálst lýöveldi.
Þaö er aöeins draumsýn fram-
tiöar, svo voveifleg, sem hún þó
kann aö viröast, svo framarlega
sem viö reynumst þess megn-
ugir aö stýra okkar eigin
örlögum. Langvarandi sambýli
meö erlendu stórveldi getur
kostaö útþurrkun og endalok is-
lenzkrar tungu og þjóöernis,
ekki sizt ef landiö veröur, sem
aöili aö hernaöarbandalagi,
löngu útmiöaö skotmark fyrir
atómsprengjueldflaugar, . sem
ekki er hægt aö verjast.
t stórveldisbandalagi, sem
miöar allan væntanlegan striös-
rekstur, ef illa fer, viö kjarna-
rakettu-árásir, er tsland algjör-
lega varnarlaust. Eldflaug úr
háloftum veröur ekki hæfö meö
neinni varnar-eldflaug. Meö
landsetu herliös bjóöum viö þvi
hættunni heim. Fyrsti forseti
Bandarikjanna, George Wash-
ington.varaöi nýstofnaö lýöveldi
viö aöild að bandalögum. Hlut-
leysi var fyrsta boðorö hans.
Þvi miður voru okkar fyrstu
forsetar ekki gæddir stjórnvizku
hans. En meira öryggi væri
tslandi aö hlutleysi en aö hlut-
verki akkerisbundins flugvéla-
móðurskips i þágu ögrandi stór-
veldis. Þar væri fordæmi Svi-
þjóöar, Sviss og Austurrikis i
Evrópu og Indlands i Asiu væn-
legast til farsældar.
Hernám og
verðbólga
Erlend herseta skeröir sjálf-
stæði þjóöar. En fleira verður
hér að fótakefli. Fyrst og fremst
ótraust efnahagslif. Setuliös-
vinna og siöar Marshall-aðstoð
leiddu asnann i herbúöirnar.
Marshallaöstoð veittu Banda-
rikin til þess aö reisa viö rústir
striðshrjáðra Evrópu-landa og
þar með hefta útbreiðslu sósial-
ismans, en jafnframt lika til að
opna nýja markaösmöguleika
fyrir ameriska iðnaðarfram-
leiðslu. Enda þót Island hefði
Dr. Hallgrlmur Helgason:
„Þegar nú er litiö á áratuga-
langa togstreitu tveggja stór-
velda, Amerikana og Rússa, þá
er þaö i rauninni hneykslanlega
kátbroslegt, að 450 milljónir
manna, sem er samanlögö Ibúa-
tala Evrópu, skuli vera háðar
200 milljónum manna, sem eru
Amerikanar, af ótta við 250
milljónir manna, sem eru
Sovétmenn.”
Boðskapur Geirs Hallgrlms-
sonar i Breiöholti:
. „Það sem er vandamál Sjálf-
stæöisflokksins i dag er ágrein-
ingur um stjórnarstefnuna i
landinu og þessa rikisstjórn sem
nú situr viö völd.”
tryggi vernd íslands enda þótt
nú komi æ betur i ljós, að her-
stöövar þess þjóni eingöngu
yfirráöum á Noröur-Atlants-
hafi. Fyrir Bandarikjamenn
skiptir þessi aðstaba miklu
máli: að nota landið til bættrar
valdastöðu i miskunnarlausu
kapphlaupi við annað stórveldi.
Stórveldi gætir sinna eigin
hagsmuna fyrst og fremst.
Þessvegna eru afnot lands þvi
mikils virði, en landsbúar sjálf-
ir litils virði, nema þá helzt sem
hentugur vinnukraftur til þess
að hagræða tundurþráðum.
Skiljanlega fara ekki saman
hagsmunir Bandarikjanna sem
stórveldis og hagsmunir Islands
sem dvergrikis, enda þótt
stærðin ein ráði ekki úrslitum,
nema þá helst i vopnavið-
skiptum. Og vist er það sögu-
ísland
og Evrópa
eftir dr. Hallgrím Helgason
beðiö tiltölulega litil afhroð i
styrjöldinni, heldur blátt áfram
hagnazt á þeim vigablóðs-árum,
þá hlaut það samt hærra
Marshall-framlag á hvert
mannsbarn en aðrar þjóöir
Evrópu.
Herstöðvadeildur
og átrúnaður
Miklar deilur hafa nú um ára-
tuga skeiö geisað hér á landi um
erlent varnarlið, sem lætur I
veðri vaka, að nærvera þess
frægri menningarþjóö niður-
læging aö hjúfra sig einatt aö
pilsfaldi stórveldis, biöja þaö
um eilifa hervernd og þiggja
þaðan sifelldar fégjafir, lán og
styrki. En vindræg er væn
krás....
Framtiðarvon
Evrópu
Þegar nú er litið á áratuga-
langa togstreitu tveggja stór-
velda, Amerikana og Rússa, þá
er þaö I rauninni hneykslanlega
kátbroslegt, aö 450 milljónir
manna, sem er samanlögö ibúa-
tala Evrópu, skuli vera háöar
200 milljónum manna, sem eru
Amerikanar, af ótta viö 250
milljónir manna, sem eru
Sovétmenn. Meö sameiningu
Evrópurikja getur bandalag
Evrópu orðiö það afl, sem
stendur jafnfætis þessum stór-
pólitisku samtökum heims-
ins...
... Hér getur sameinuö
Evrópa undir sannri lýöræðis-
stjórn gefið mannkyni fagurt
fordæmi, um leiö og hún á sterk-
um menningarlegum grunni og
með tæknilegri framleiöslu,
sem jafnoki stórvelda, myndar
öflugt mótvægi gegn ógnvekj-
andi samkeppni þeirra. Slik
rikjasamtök yrðu máttugur
samningaaðili og gætu afstýrt
veraldarvoða á úrslitastund, og
þar meö hlyti þar hvert einstakt
riki traust og öölaöist öryggi
fyrir eigin tilveru, þvi að runn-
inn svignar en tréiö brestur I
stormi.”
Framhaldssagan
Geir formaður hf.
Klippari veröur aö viöur-
kenna aö grátbroslegasta
lesning sem nú er boðið uppá I
blöðunum eru framhalds-
sögurnar um fundarhöld Geirs
Hallgrimssonar i Morgun-
blaöinu. Ekki er þó vist aö þessi
iöja Auglýsingastofunnar Geir
formaöur hf. hafi þau áhrif sem
hennieru ætluð, aö tryggja kjör
hans á komandi landsfundi, þe.
ef hann veröur þá einhverntima
haldinn. En fyrir okkur sem
ekki þekkjum til i Sjálfstæöis-
flokknum er mjög fróðlegt að fá
nákvæma lýsingu á þvi frá
fyrstu hendi hvernig starf þessa
flokks fer fram. Friðrik
Friðriksson og Steingrimur
nokkur sem ekki er feðraður I
framhaldssögu Morgunblaðsins
i gær lýsa innra starfi Sjálf-
stæðisflokksins á þennan hátt:
Nöldrun i
eigin barm
„Við vinnum helzt gegn hvor
öðrum, nöldrum i eigin barm,
og kennum öðrum um það sem
miður fer. Afleiðingin er meöal
annars sú, að við höfum afhent
völdin til kommúnista, þeir ráða
ferðinni i efnahagsmálunum,
raddir þeirra hljóma hæst i
ríkisf jölmiðlunum, þeirra
stefna er framkvæmd i mennta-
kerfinu, þeir vinna leynt og ljóst
að þvi að leysa upp fjölskylduna
og séreignarréttinn, sem eru
hornsteinar okkar þjóðfélags,
og nú siðast hafa þeir öðlast úr-
slitavald við mótun utanrikis- .
stefnu okkar og framkvæmd
varnarsamningsins. Ef við
snúum ekki senn við blaðinu, og
förum að fást við stjórnmál, og
stjórnum þegar viö fáum tæki-
færi til aö stjórna, þá er ekki
ósennilegt aö flest okkar muni
lifa það aö sjá alger áhrif
kommúnista og fylgifiska
þeirra i islenzku þjóölifi.
Annar fundarmaöur, Stein-
grimur aö nafni, lagði út af
völdum kommifnista hér á
landi, sagðist hræddur viö hve
kommar réöu miklu, uggvæn-
legt væri „hve þeir róta mikið i
okkar málum”.”
Ljótt er að heyra
Ja, ljót er að heyra. Og nú
blðum viö eftir næsta kafla
framhaldssögunnar hjá Aug-
lýsingastofunni Geir formaöur
hf. með sömu áfergju og eftir
lestri Helga Hjörvar um Bör
Börsson um árið. — Bd.
1
•a skorið