Þjóðviljinn - 19.06.1981, Qupperneq 7

Föstudagur 19. jlinl 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
ráði öllu á Alþingi, en óbreyttir
þingmenn hafi lítil sem engin
áhrif á gang mála. Hver er
skoðun þín á þessari fullyrð-
ingu?
Guðrún: Það er eflaust rétt,
að ríkisstjómir ráða mjög miklu
á Alþingi. Annars væri varla
hægt að nefna þær þvi nafni.
Einstakir þingmenn geta þó
haft talsverð áhrif. 1 fyrsta lagi
hafa einstakir þingmenn tæki-
færi til að koma fram sinum eig-
in frumvörpum, enda þótt þau
geti yfirleitt ekki verið i beinni
andstöðu við stefnu rikisstjórn-
arinnar eða kostað mikil fjárút-
lát, 'eigi þau að hljóta brautar-
gengi.
Að koma fram sinum eigin
frumvörpum tekur hins vegar
yfirleitt langan tima og kostar
mikla þolinmæði. Frumskilyrði
þess.aðná frameigin málum er
að læra á valdakerfið á Alþingi.
Það er tilgangsitið að leggja
fram frumvörp á Alþingi nema
þvi aðeins, að maður viti af
þeim skerjum, sem þau geta
strandaðá og hafi hugmynd um,
hvernig unnt sé að foröast þau.
Einnig er nauðsynlegt að á-
vinna sér traust samþingis-
manna sinna, bæði andstæðinga
og samherja. Það er lifsins
ómögulegt fyrir þingmenn að
kynna sér til hlitar nema litinn
hluta þingmála. Þetta þýðir, að
þingmenn verða oft að treysta
dómi annarra um gæði frum-
varpa. öfugt við stjórnarfrum-
vörp, sem hafa yfirleitt hlotið
ýtarlega skoðun sérfræðinga,
sem lýsteri greinargerð, verða
þingmain að geta treyst þvi, að
flutningsmaöur þingmanna-
frumvarps hafi vit á þvi sem
hann er að flytja frumvarp um,
til að þeir fáist til að styöja það.
Sé það traustekki fyrirhendi, er
málið sennilega dauðadæmt.
Það tekur hins vegar langt og
samviskusamlegt starf á
Alþingi til að ávinna sér þetta
traust.
Þegar áhrifavald einstakra
þingmanna á Alþingi er ihugað
dugirþó ekki að einskorða skoð-
unina við brautargengi þing-
mannafrumvarpa og þings-
ályktunartillagna. Margir
þingmenn hafa mikil áhrif á
endanlega gerð þeirra þing-
mála, sem aðrir, rikisstjórnir
og þingmenn, flytja og hljóta
samþykki. Aöur en flest stjórn-
arfrumvörp eru lögð fram hafa
viðkomandi þingmenn fjallað
um þau, og oft er þeim breytt i
kjölfar slikrar skoðunar. Þá
kemur það oft fyrir, að þing-
menn gera tilteknar breytingar
á frumvörpum að skilyrði fyrir
stuðningi sinum við þau. Slikt er
stundum áhrifamikið, einkum
þegar viðkomandi rikisstjórn
nýtur litils þingmeirihluta.
Þegaráallter litið sýnist mér
þvi, að völd einstakra þing-
manna séu i raun meiri en virð-
ast kann á yfirborðinu og al-
mennt er talið.
1 þessu sambandi vildi ég
gjarnan koma að þeirri skoðun
minni, að alþingismenn eigi að
gegna vissu leiðsagnarhlutverki
i þjóðfélaginu. Allt of margir
alþingismenn hafa tilhneigingu
til þess að reyna að setja sig inn
i smæstu sérfræðilegu smáatriði
sérhvers máls og hnakkrifast
siðan sin á milli, og stundum
við sérfræðinga lika, um þau. 1
þetta ferð mjög mikill timi á
Alþingi. A þennan hátt skjóta
þessir alþingismenn sér undan
þvi meginhlutverki Alþingis, að
minu mati, að taka afstöðu til
þjóðfélagslegra meginmark-
miða og setja þau fram með
skýrum hætti. Afleiðingin er
auðvitað sú, aö þjóðfölagsleg
stefnumörkun fer að mestu
fram utan Alþingis og örugg-
lega ekki i samræmi við vilja
meirihluta þjóðarinnar.
Alþingismenn eiga að vera
logandi kyndill frjórrar hugs-
unar um framtið þjóöarinnar og
stööu hennar i heiminum, en
ekki kafna i smásmugulegu
hversdagsþrasi. Ef markmið
þau, sem að er stefnt, eru óljós,
er til li'tils að vera að þræta um
leiðirnar.
Mál Gervasoni
Blaðamaöur: I framhaldi af
þessu svari er e.t.v. rétt að inna
þig eftir þeim atburöi, þegar þú
hótaðir að draga til baka stuðn-
ing þinn við rikisstjórnina
vegna máls P. Gervasonis.
Guðrún: Hótanir af svipuðu
tagi eru nú ekki eins sjaldgæfar
á Alþingi og fjaðrafokið út af
þessu máli virðist gefa til
kynna. Égog aðriri þingflokkn-
um höfum einnig sett skilyrði
fyrir áframhaldandi stuðningi
okkar við stjórnarsamstarfið,
vegna annarra mála. Ég býst
við þvi, að vegna þeirrar at-
hygli, sem mál Gervasonis
vakti, hafi kastljósið að þessu
sinni e.t.v. beinst sérstaklega
mikið að minum þætti i þvi.
Ég er enn þeirrar skoðunar,
að ég hafi aðhafst rétt i þessu
máli. Hér var, og er, um að
ræða mannúðarmál, sem snert-
ir kjarna þeirra siðferðisvið-
horfa, sem ég trúi á og tel, að
Alþýðubandalagið eigi að berj-
ast fyrir.
Efmennkynna sér ferilminn,
bæði á Alþingi og utan þess,
munu þeir fljóttsjá, að afstaða
min i máli Gervasonis er i rök-
rænu framhaldi af öllu minu
pólitiska starfi. Það þarf þvi
ekki að fara i neinar grafgötur
með það, að ég myndi taka
sömu afstöðu, ef þetta eöa
áþekkt mál kæmi upp á nýjan
leik. Ég hef skömm og fyrirlitn-
ingu á öllu hernaðarbrölti og
vona, að kjósendur minir hafi
það lika. Hugsi menn skýrt
munu þeir skilja, að sósialismi
og mannréttindi eru eitt og hið
sama. Sósialistar hljóta þvi allt-
af að beita þvi valdi, sem þeir
hafa, til að verja mannréttindi.
Núverandi
ríkisstjórn
Blaðamaður: Hvaða skoðun
hefur þú á núverandi rikisstjórn
og þátttöku Alþýðubandalagsins
i henni?
Guðrún: Það fyrsta, sem
menn verða að hyggja að varð-
andi núverandi rikisstjórn er,
að hún er samsteypustjórn.
Alþýðubandalagiö er einungis
þriðjungsaðili að þessari rikis-
stjórn og etur þar kappi við
sterk ihaldssöm öfl.
Með tilliti til þessara að-
stæðna er núverandi rikisstjdrn
alls ekki afleit. Hún hefur nú
þegar komið fram ýmsum
merkum málum. Ég hygg, að
ekki sé á neinn hallað, þó ég
segi, að þar hafi ráðherrar
Alþýðubandalagsins verið
fremstir i' flokki. Nægir þar að
•' minna á þau mjög svo mikils-
verðu hagsmunamál á sviði fé-
lags- og heilbrigðismála, sem ég
rakti hér að framan. Þá má
nefna hin merkilegu frumvörp
um orku og iðnaðarmál, sem
iðnaðarráðherra fékk samþykkt
á siðasta þingi og eru mjög i
þeim anda, sem vinstri menn
hafa lengi barist f yrir. Að lokum
hefur fjármálum rikisins verið
þannig stjórnað, við mjög erfið
skilyrði, að þar hefur ekki veriö
betur gert um árabil. Aðrir ráð-
herrar i rikisstjórninni hafa
einnig unniö eftir bestu getu.
Helsta viðfangsefni þessarar
rikisstjórnar hafa verið efna-
hagsmálin, sem enginn hægðar-
leikur er að ná tökum á. 1 fyrsta
lagi er þess að geta, að rikis-
stjórnin hefur ákaflega tak-
mörkuð yfirráð yfir efnahagslif-
inu. Hagkerfið einkennist af
sterkum og velskipulögðum
hagsmunasamtökum, og er ég
ekki þeirrar skoðunar, að
verkalýðshreyfingin sé sterkust
þessara samtaka, og örugglega
ekki sú ósveigjanlegasta. Mörg
hinna rikjandi hagsmunasam-
taka, sem hafa fengið að stýra
efnahagslifinu eftir sinu höfði
undanfarna áratugi, berjast
með oddi og egg gegn öllum um-
bótum.
Margir landsmenn, sem hafa
aðlagast hinum mikla verð-
bólguhraða, óttast einnig, að
rdttækir efnahagsaögerðir raski
hinni viðkvæmu spilaborg lán-
töku og skuldsetningar, sem
þeir hafa komið sér upp með
æmum tilkostnaöi til að leika á
veröbólguna.
Þá veldur pólitisk samsetning
rikisstjórnarinnar þvi, að erfitt
er að ná samstöðu um efnahags-
aðgeröir i samræmi við mark-
mið Alþýðubandalagsins.
011 þessi atriði hafa þaö i för
með sér, að hægar miðar i efna-
hagsmálum, þ.á.m. baráttunni
við verðbólguna og kjaramálum
launþega, en Alþýöubandalagið
myndi kjósa. Þó hefur þessi
rikisstjórn náð meiri árangri á
þessum sviðum en nokkur
rikisstjórn siðan vinstri stjórnin
1971—1974.
Ég er þess vegna eindregið
þeirrar skoðunar, að þaö hafi
verið rétt fyrir Alþýðubanda-
lagið að gerast þátttakandi i
þessari rikisstjórn samkvæmt
þeim stjórnarsáttmála, sem
gerður var. Ég tel ennfremur,
að á meðan rikisstjórnin er trú
þeirri stefnu, sem þar var
mörkuð,sé ekkiástæða fyrir Al-
þýðubandalagið að endurskoða
stjórnarþátttöku sina.
Við verðum að horfast i augu
við það, að sósialistar heyja
varnarbaráttu hér á landi um
þessar mundir. Alþýðubanda-
lagið berst eitt við þrjá til f jóra
hægri sinnaða stjórnmála-
flokka. Með þátttöku sinni i
rikisstjórn nú getur Alþýðu-
bandalagið bægt verstu vágest-
um slikra stjórnmálaviðhorfa
frá landsmönnum.
Um ríkisstjórnar-
þátttöku Alþýðu -
bandalagsins
almennt
Blaðamaður: Hvað með þátt-
töku Alþýðubandalagsins i
rikisstjórnum almennt?
Guðrún: 1 auðvaldsskipulagi
rins og þvi, sem rikir hér á
landi, er erfitt að vera sósial-
iskur þingmaður. Maður er
stöðugt að berjast við andsnúið
skipulag og reyna að breyta þvi.
Hinir þingmennirnir, sem eru i
megindráttum ánægðir með
rikjandi skipulag eiga auðveld-
ara uppdráttar. Hlutverk þeirra
er fyrst og fremst það að vernda
skipulagið og koma i veg fyrir,
að okkur sósialistum takist að
gera á þvi' breytingar. 1 þeirri
viðleitni sinni njóta þeir tryggs
stuðnings öflugustu hagsmuna-
hópanna.
Sem sósialiskur stjórnmála-
flokkur er Alþýðubandalagið i
heild i þessari aðstöðu. Oft kann
að koma upp sú staöa, að hinni
sósialisku baráttu sé best
þjónað með þvi, aö Alþýðu-
bandalagið setjist i rikisstjórn,
gerist yfirumsjónarmaður með
hinu kapitaliska hagkerfi og
reyni að halda þvi gangandi en
freisti þess i leiðinni að gera á
þvi' nokkrar breytingar i
mannúðarátt og bægja frá herj-
um stórvelda og ásælni erlends
auðvalds.
Alþýðubandalagiö veröur hins
vegar alltaf að gæta sin á þvi, að
missa ekki sjónir af hinum
sósialisku hugsjónum sinum,
þrátt fyrir slika stjórnarþátt-
töku. Vandamálið er það,
hvernig unnt sé að halda hug-
sjónaeldinum logandi, þegar á
forystusveit flokksins er lagður
sá kross að þurfa stööugt að
leysa úr daglegum rekstrar-
erfiðleikum hins kapitaliska
hagkerfis. Þetta er þó lifsspurs-
mál fyrir sósialiska hreyfingu,
þvi að „ef saltið dofnar með
hverju á þá að selta það?”
Það er að minu mati eitt
mikilvægasta verkefni flokksins
og flokksfélaganna að varðveita
og efla hina sósialisku hugsjón.
Það er hlutverk hins sósialiska
flokks aö vera fulltrúum sinum
út á við: i rikisstjórn, i sveitar-
stjórnum og á Alþingi, traust
hugsjónaleg undirstaða og veita
þeim það aðhald og stuðning,
sem þeir þarfnast.
Til þess að svo megi verða
þarf velskipulagöan flokk. Það
þarf þvi að efla flokksstarf og
flckksumræðu frá þvi sem nú
er. Það þarf að virkja miklu
fleiri sósialista til starfa i Al-
þýðubandalaginu. Það er nauð-
synlegt að gera flokksmenn i
trúnaðarstöðum ábyrga með
beinum hætti fyrir störfum
sinum fyrir flokkinn. Og hinu
raunverulega valdi Alþýðu-
bandalagsins þarf að dreifa um
allan flokkinn. A þann hátt
einan verður unnt aö kveikja
áhuga hins almenna sósialista á
flokksstarfinu og gildi þess.
Rútuferðir vegna
Keflavíkurgöngu
Reykjavik
Vesturbær —
Kl. 7:00 frá KR-heimilinu og frá Vestúr-
götu 52.
Kl. 7:15 Frá Elliheimilinu Grund og frá
Menntaskólanum við Lækjargötu.
Austurbær —
Kl. 7:00 frá Lindargötuskóla
Kl. 7:15 frá Búnaðarbanka við Hlemm.
Kleppsholt —
Kl. 7:00 frá Sundlaugunum i Laugardal
Kl. 7:15 frá Sunnutorgi við Langholtsveg.
Vogahverfi — Árbær.
Kl. 7:00 frá Shell-stöðinni i Árbæ
Kl. 7:15 á mótum Skeiðarvogs og Suður-
landsbrautar.
Bústaðahverfi — Iiáaleiti.
Kl. 7:00 á mótum Bústaðavegs og Réttar-
holtsvegar.
Kl. 7:15 hjá Miðbæ við Háaleitisbraut.
Hliðarnar —
Kl. 7:00 á mótum Mikiubrautar og Löngu-
hliðar
Kl. 7:15 lrá KRON við Stakkahlið og frá
Suðurveri við Kringlubraut.
Breiðholt —
Kl. 6:45 frá mótum Vesturhóla og Vestur-
bergs.
Kl. 7:00 frá Kjöti og fiski við Seljabraut 54.
og frá mótum Vesturbergs og Norðurfells
Kl. 7:15 frá Seljakjöri og frá mótum
Arnarbakka og Álltabakka.
Kópavogur _
Kl. 7:00 frá Esso-bensinstöð við Engi-
hjalla og frá Sundlaug Kópavogs við
Borgarholtsbraut.
Kl. 7:15 frá Verslanamiðstöð við Hamra-
borg.
Garðabær —
Kl. 8:00 á mótum Vifilsstaðavegar og
Hafnarfjarðarvegar.
i
Hafnarfjörður
8:15 við Biðskýli i Norðurbæ og við Álfafell
8:20 við biðskýli við Hvaleyrarholt;
Umsóknafrestur
um leyfi til sildveiða i hringnót og reknet
er til 5. júni n.k. og verða umsóknir, sem
berast eftir þann tima ekki teknar til
greina.
1 umsóknum skal greina nafn báts, um-
dæmisnúmer, skipaskrárnumer, enn-
fremur nafn skipstjóra og nafn og heim-
ilisfang móttakanda leyfis.
Sjávarútvegsráðuneytið,
16. júni 1981.
KRAKKAR!
Blaðberabió i
\Regn- /
boganum
Blaðberabíó!
Flóðið mikla. Bráðskemmtileg ævintýramynd byggð á
sannsögulegum atburðum. Sýnd i Regnboganum, sal A
laugardag kl. 1 e.h
G“* “ DJOÐVIUINN