Þjóðviljinn - 23.07.1981, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 23. júll 1981
UOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjódfrelsis
Otgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ölafsson.
Augiýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir
Umsjónarmaöur sunnudagsblaös: Þórunn Siguröardóttir
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamrnn: Alfheiöur Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Astgeirsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.Jón Guöni Kristjánsson.
iþróttafréttamaður: Ingólfur Hannesson.
Útlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Björn Br. Björnsson .
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eliasson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Auglýsingar: Unnur Kristjánsdóttir
Skrifstofa: GuörUn Guövaröardóttir, Jóhannes Harðarson.
Afgreiösla: Kristin Pétursdóttir, Bára Sigurðardóttir.
Simavarsla: ölöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Bilstjóri: SigrUn Báröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla 6,
Reykjavik, simi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf..
Pólitískur armur
Alusuisse á íslandi
• Svissneski auðhringurinn Alusuisse hefur eignast
pólitískan arm á (slandi: Geirsliðið í Sjálfstæðisflokkn-
um og Morgunblaðið. Það er nauðsynlegt að allir Islend-
ingar átti sig á samhengi og atburðarrás síðustu daga.
• Alusuisse svarar engu þeim niðurstöðum sem iðnað-
arráðherra lagði fram um könnun súrálsmálmsins
mánudaginn 13. þessa mánaðar fyrr en föstudaginn 17.
Þá var birt fréttatilkynning sem hafði ekki annað að
geyma en gamlar lummur frá því í febrúar sl. og höfðu
þegar verið vegnar og léttvægar fundnar. Daginn áður
hafði Alþýðuf lokkurinn birt þá afstöðu sína að íslenska
hagsmuna skyldi gætt með fyllstu hörku í viðskiptum við
Svisslendingana.
• Síðastliðinn mánudag gerir svo hluti þingflokks
Sjálfstæðisf lokksins samþykkt, þar sem ekki er fallist á
niðurstöður Coopers og Lybrand, borið í bætif láka fyrir
Alusuisse, en megináhersla lögð á að víta iðnaðarráð-
herra. Og þá er svissneska auðhringnum ekkert að van-
búnaði lengur. Veila er komin í samstöðuna á (slandi.
Strax daginn eftir sendir hann Morgunblaðinu og iðnað-
arráðherra skeyti og eru þeir Alusuisse menn nú mun
kokhraustari en áður. Þeir hafa eignast innlendan
bandamann, pólitiskan arm á islandi, og telja sig geta
taf ið mál, þvælt og þverskallast í hið óendanlega með að-
stoð innlendra aðila. Hugsið ykkur gleðina í aðalstöðvum
Alusuisse er þeim varð Ijóst að þeir hefðu eignast band-
ingja til að hafa í skítverkum fyrir sig á (slandi.
• Sambandið milli auðhringsins og skrifa Morgun-
blaðsins er öllum augljóst. Ekkert annað blað en mál-
gagn Geirsarmsins í Sjálfstæðisflokknum hefur lagst
svo lágt að snúast alfarið gegn íslenskum hagsmunum
og halda fram erlendum. Og enn hefur Geir Hallgríms-
son þá menn á sínum snærum sem hika ekki við að fórna
mannorði sínu á síðum Morgunblaðsins með því að verja
sviksamlegt athæfi Svisslendinganna í viðskiptum við
íslendinga.
• Alusuisse hefur hafnað öllum viðræðum við íslensk
stjórnvöld í trausti þess að innlendir bandamenn auð-
hringsins keyri þau í kaf. Alusuisse er ekki til viðtals um
réttmætar kröfur íslendinga um endurskoðun á samn-
ingum. En það er vanmat á samstöðu (slendinga í mál-
inu bæði hjá Geirsarminum og Alusuisse. Það á eftir að
sýna sig á næstunni að Geirsarmurinn stendur ein-
angraður.
• Island er fullvalda ríki sem Alusuisse hefur samið
við um starfrækslu álbræðslu. Þá samninga ber auð-
hringnum að virða og til þess verður hann knúinn. Með
samstöðu allra annarra pólitískra aðila í landinu
en Geirsarmsins í Sjálfstæðisflokknum og með stuðn-
ingi almennings mun auðhringnum heldur ekki takast að
hundsa réttmætar kröfur um leiðréttingar á álsamning-
unum til lengdar. Sem þjóð í fullvalda ríki hafa (slend-
ingar um ýmsar leiðir að velja í því ef ni að knýja Sviss-
lendingana að samningaborðinu. —ekh
Spuming til Halldórs H.
# Halldór H. Jónsson, stjórnarformaður í ÍSAL, og
sérstakur fulltrúi Geirsarms Sjálfstæðisflokksins í
stjórnun margra stórfyrirtækja á Islandi, sagði á fundi
með starfsmönnum álverksmiðjunnar, að ekkert dökkt
mjöl væri í pokanum hjá Alusuisse eða ISAL.
® I tilefni af þessum ummælum skal eftirfarandi
spurningum beint til Halldórs H. Jónssonar:
# Átti stjórnarformaður ISAL hiut að því að neita
iðnaðarráðuneytinu um aðgang að kaupsamningum
ÍSAL á súráli og öðrum hráefnum? Hversvegna hefur
ISAL neitað, að birta fylgiskjöl úr því að ekkert dökkt
mjöl er í pokanum? Vissi Halldór H. Jónsson af því að
ÍSAL falsaði tölur um farmgjöld á súráli milli Ástralíu
og islands i amk. f imm ár, og gaf íslenskum stjórnvöld-
um rangar upplýsingar allan þennan tíma? Og í síðasta
lagi: Hefur Halldór H. Jónsson haft persónuiegan að-
gang að kaupsamningum ISAL á hráefnum og öðrum
fylgiskjölum er varða aðföng til álvinnslunnar? Svar
óskast. —ekh
Halda menn að Alusisse
sé góðgerðarstofnun?
cftir Eyjólf Konráó
Jónsson
Surilnmuldrkórtó tt orWö »vo I
yflnren(ll«Kt tt fet »kkl orft«
bundlut. Fri ■!■■■ h»J«rdyrum
horflr i>om v»A:
1. Ulendingmr gerftu 1966
trausta og gófta samninga, sem
1 Tf'rkníln unnhaf iaflKaf>»nKar.
Geir Hallgrimsaon, i|uftum
I daginn kemur að samningar
hafi verift brotnir."
10. Sökudólgarnir eru súráls-
ráftherrarnir. sem ættu aö segja
1 afsér.
11. En ef útlendingaundirla'gj-
ur á borft viö þá sitja áfram í
stjórnarráftinu er heppilegast aft
hadta allri samvinnu viö er-
ía, um súráLsmálið:
Alhliða rannsókn -
viðeigandi ráðstafanir
I VEGNA yTirlýsingar Hi* ^ /"vYAW 1
Siatt0g -
grn, um þ»ö i fullnægj-
andi ...____meft alhlióa rsnnsókn og
síöan gerðar vifteigandi ráðstafanir til
aft fullnægja rétti tslendinga, en allt
þetta felst i ályktun þingflokks sjálf-
stseftismanna, þá hefur Hjörleifur
Guttormsson ekki mikla trú á eigin
stsðhsefingum og sakargiftum gegn
Alusuisse. ViftbrOgft hans og Þjóftvilj-
ans eru ekkert annaft en Orvæntingar-
fullar tilraunir til að drepa málinu á
dreif og su afsta&a. aft telja málinu
lokið en vilja ekki skofta þaft ofan i
kjolinn bendir til þess aO áhuginn •
heinist ekki aO þvi að gvta íslemkra
hagsmuna
SjálfstieAismenn telja hagsmunum
Islendinga beit borgift meft þvi að hift
sanna komi I Ijós og málift upplýsist að
fullu. HjOrleifur Guttormsson getur
sjálfum sér um kennt að takmarka
umboft hrezka endurskoftunarfyrirtæk-
isins Coopers A l.ybrand til rannsókna
- nifturstafta er ekki fengin enn
Krafa sjálfstseðismanna um alhlifta
athugun á Ollum þáttum málsins er þvi
nauftsynleg islentkri hsgsmunajpmlu
or rýfur ekki neina samstOftu.
Þingflokkur sjálfsUrftismanna bofur
áfellst iftnaðarráðherra fyrir aft opin-
bera ákaerur á Alusuisse án þe* aft
hafa fullkannað málið. Slík framkoma
er ekki til þeas fallin að fá Alusuisae að
pborfti, til að fá hækkun á
tmræmi við haakkun
myndar. |
þáverandi iðnac
ir alhliða endurskol
Að byggja upp eða rífa nic
Eyjólfur K. Sigurjónsson. endurskoóandi állólagsins. _
málatilbúnaö iönaöarráöherra í súrálsvettvangi minna sig á nýju
fötin keisarans. Réttara hali veriö af fulltrúum rikisstjórnarinnar
að nýta samningsbundinn rétt til að fylgjast með verólagningu.
sem farist hafi tyrir hjá ráöherra. í stað þess aö standa svo
klaufalega aó málum sem raun beri vitni um — og snúa sér aö
því aö byggja upp orkufrekan iönaö í staö þess aö rífa niöur þaójj.^
sem fyrir er
klippt
|
■ Mörg dœmi
I undarleg
■ Við höfum í gær og undan-
I farna daga séö mörg undarleg
I dæmi um þaft, hvernig þing-
I flokkur Geirs Hallgrimssonar
• hefur li'mt sig upp aft Alusuisse i
I súrálsdeilunni miklu. Blaftift i
gær er t.d. yfirfullt með skrif
I sem öll eru í þá veru, aö höfuft-
■ sökudólgurinn i málinu sé Hjör-
I leifur Guttormsson. „Söku-
I dólgarnir eru súrálsráftherr-
I arnir”, segir Eyjólfur Konráft
• og lætur að þvi liggja, aft ef ekki
I væru þeir, mundi hann fara létt
meft aft rétta hag Islendinga
I gagnvart álhringnum. Leiftar-
■ inn itrekar svo þá kröfu aft
I málið sé tekift úr höndum iön-
aftarráftuneytisins.
Um helgina rákumst viö á
• svofellda klausu um súráls-
I málift i Reykja vikurbréfi
Morgunblaðsins:
,,t fimmta og siftasta lagi má
. það aldrei gleymast að fjöl-
| þjóðafyrirtæki leita auftvitaft aö
mergholunum eins og allir
I aftrir, og eftir þvi sem umsvifin
, verfta meiri þeim mun fleiri og
■ stærri geta holurnar orðið. Hitt
I er ljóst að þessi fyrirtæki hafa
I hagsmuna að gæta vifta um lönd
, og á starfssvifti þeirra er
■ heimurinn litill eins og á mörg-
I um öðrum sviöum. Sé litiö á vift-
brögð Alusuisse i þessu máli
, kemur i' ljós, aö fyrirtækið
■ bregst vift af f ullri festu og færir
I óhikað fram gagnrök”.
Þetta er eitt dæmi af mörg-
, um, og alls ekki þaö versta, en
■ vift skulum rní hafa það til við-
I miftunar og skoðunar stundar-
I korn.
j Ekki espa
I ólukku manninn
■ Þaft kemur aft sjálfsögftu ekki
á óvart þött stjórnarandstööu-
| menn rjiiki ekki upp með fögn-
, ufti þegar andstæöingarnir hafa
| unnift jafn eftirminnilegt verk
I og aft afhjiípa alþjóölegan auft-
hring. Pólitisk afbrýöisemi er
, ekki einkaeign þeirra, þaö vita
■ menn vel.
En þaft vekur sérstaka furöu
hve kappsamir Geirsfuglarnir
, eru ekki afteins i þvi aft reyna aft
Igera frammistöftu stjórnvalda
islenskra og þá sérstaklega iftn-
aftarráöherra, sem allra tor-
tryggilegasta, heldur fyrst og
siftast t þvt aft forftast að segja
eitt einasta styggftaryrfti um
hinn svissneska álhring.
Vitanlega verða þessir menn
að segja sem svo fyrir siöa-
sakir, aft fyrirtækið Utlenda
verfti aft standa vift samninga.
En um leið og þeim orftum
sleppir er allur vindur Ur þeim
sem kenna sig vift sjálfstæfti i
flokksmerki sinu. Strax er farift
að klifa á þvi', að i fyrsta lagi séu
samningarnir svo rammgerðir
og stórkosUegir, aft þeir geti
tryggt fullt réttlæti. I öftru lagi
eru smiðaftar margar formUlur,
sem allar lUta aft þvi aft þaft geti
varla veriö aö aufthringurinn
hafi eitthvað misjafnt stund-
aft — um leift og síbylja gengur
um að i'slensk stjórnvöld hafi
fyrr og siftar vangert eitthvaft
efta ofgert i samskiptum vift
Aiusuisse. Þessir menn tipla
varfærnislega i kringum
ginnhelgt nafn Alusuisse eins og
þeir séu á hættusvæfti og dauft-
hræddir vift aft móftga jarft-
sprengjurnar, sem i þaft eru
grafnar, meö andardrætti sin-
um. Þaft má ekki spilla áliti Is-
lendinga Ut á vift þaft má ekki
fremja „frumhlaup” (um leift
og iðnaftarráftherra er sifellt
skammaftur fyrir aft flýta sér
ekki meir). En umfram allt:
það má ekki espa ólukku mann-
inn. Jón sterki Ur Skugga-Sveini
er stiginn fram á hift pólitiska
svið og lætur sem mannalegast,
enda þótt öllum sé ljóst aft
merarhjarta slær honum i
brjósti.
Syndug veröld
Og ef aft kannski, ef til vill,
hugsanlega, auðhringurinn
heffti eitthvaft vafasamt af sér
gert, þá flýta menn sérafttaka á
þvi af ýtrustu kurteisi og
næmum sálgæsluskilningi. Ef
svo ólfklega kynni aft fara, sem-
sagt, þá er það náttUrlega af þvi
aft heimurinn er barasta svona
slæmur — „fjölþjóftafyrirtæki
leita auftvitaft aft mergholunum
eins og allir aftrir”, segir
Morgunblaftift, „Halda menn að
Alusuisse sé góögerðar-
stofnun?” spyr Eykon meft
þjósti. Og um leift og bryddar á
svo varfærinni „gagnrýni”, sem
er rækilega ofin saman vift á-
minningu um syndsamlegt eftli
mannkindarinnar, er tist i
næsta oröi meft stórri virðingu
og allt eins og aftur tekið:
„fyrirtækið bregst við að fullri
festu og ber óhikaft fram gagn-
rök”, segiri fyrrnefndri klausu.
Gömul viðvörun
Þetta er allt næsta lærdóms-
rikt. Vift vorum hér i fyrradag
aft rifja upp gamla grein sem
Jónas Haralz setti eitt sinn
saman, Islendingum til fróft-
leiks og viövörunar. Þar sagði
meöal annars: „Hátterni og
siftalögmál þessara aufthringa
eru i eftli sinu engu frábrugftin
ALUSUISSE
þeim aöferftum lénsherra mift-
aldanna aft setja slár yfir alla
vegi og neyfta alla vegfarendur
aft greifta sér vegaskatt eða
brUartoll, ogekki er heldur hægt
aft gera nokkurn greinarmun á
þeim og hinum alþekktu banda-
risku bófum sem láta friftsama
borgara greifta sér skatt fyrir aft
fá aft ganga óáreittir á göt-
unum”.
—«9
Samlikingin um vegatoll vift
hverja brU er reyndar mjög viö
hæfi: Það er eitt megineinkenni
aufthrings eins og Alusuisse aft I
hann reynir aft hafa alla þræfti i
höndum sér aðföng, orku, flutn-
ingskostnað, dreifingu, fjár- I
magnskostaö — sem og þaft,
hvar tap ersýnt og hvar gróftinn
skýtur upp kolli i einhverri !
skattaparadisinni. (SU saga
barst hér inn um dyrnar á dög-
unum, aft þegar flutningaskipi
með sUrál hlekktist eitthvað á i
Straumsvfk, og rekja þurftiferil I
þess vegna tryggingamála, þá
hafi eigandi fundist i Panama,
en á leiðinni til hans voru
margir endurleigusamningar, I
og einhver angi af Alusuisse
hékk á öðrum hvorum þeirra
eöa svo).
Efþeirréöu
rannsókn
• En semsagt: Þingflokkur J
Geirs Hallgrfmssonar hefur ■
hvorki fyrr né siftar ætlaft aft |
læra hift minnsta af þeim upp- I
lýsingum, sem menn hafa fyrr •
og siftar sankaö aö sér um auft-
hringa, og hafa m.a. fengift
bandarfskan fjármálaráftherra I
til aö kalla upp i örvæntingu, að •
hringir þessir væru skæftasta
tilræftift vift sjálfan grundvöll
þjóftrikis, sem heimur hefði I
þekkt frá þvi' að páfi fór meft •
veraldlegt vald. Nei, þeir eru
einbeittir I þeim ásetningi, að
fyrirgefa aufthringum hvaft sem
er—og koma sér vel við þá. •
Eykon spyr meft þjósti: Halda I
menn aft Alusuisse sé góft-
gerðarstofnun? — og hann og I
hans nótar mega svo vera vissir ■
um að islenskur almenningur
spyr á móti? Er Sjálfstæftis-
flokkur Geirs islenskur stjórn-
málaflokkur? Svörin við þeirri •
spurningu gætu orðift nokkuft af-
drifarik.
Svo mikift er vist: Almenn- I
ingur hefur undanfarna daga •
haft gott tækifæri til að átta sig I
á þvi'aftef aöstæftur hefftu neytt
Geirsliöift til aö stýra rannsókn
á viftskiptaháttum Alusuisse, •
hefftu málalok aö sjálfsögftu
ekki orftiö önnur en þau aft
álfurstarnir hefftu verift beönir I
innilega afsökunar á ónæftinu. •
Og þvi' heffti veriö bætt vift aft
„þetta gerum við aldrei aftur”.
AB. I
sKorið