Þjóðviljinn - 05.09.1981, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 5. — 6. september 1981
Jón Kr. Ólafsson skrifar:
/ dag eru 90 ár
frá fæöingu Guðmundar
Thorsteinssonar, Muggs,
og er þess minnst
með afhjúpun minnisvarða
um hann á Bíldudal í dag—
MUGGUR
„Þeir sem guöimir elska deyja
ungir” segir á einum staö. Sann-
arlega detta manni þessi orö i
hug, þegar afhjúpaöur veröur
minnisvaröi um Guömund Thor-
steinsson eöa Mugg eins og hann
var ávallt kallaöur.
Ekki er þaö á minu valdi aö
fjalla ítarlega um þennan mikla
listamann og góöa dreng, til þess
Af þessu má sjá aö menningar-
líf var meö miklum blóma hér á
Bíldudal þegar Muggur vex úr
grasi. Systkinahópurinn var stór
sex stdlkur og fjórir drengir. Ariö
1903 fhittist fjölskyldan til Kaup-
mannahafnar. Þar voru allar aö-
stæöur hinar ágætustu til þess aö
koma þessum stóra barnahóp til
góörar menntunar.
I „Baulaöu nú Búkolla mln”. Ollukrit á pappir frá 1914.
eru flestir mér færari. En svo
mikil áhrif hefur llfshlaup og
listaverk hans haft á mig aö ég
get ekki stillt mig um aö minnast
hans meö örfáum oröum á þess-
um degi.
Hann fæddist á Bildudal hinn 5.
september 1891. Sonur Péturs
Thorsteinssonar sem var á þess-
um árum einn umsvifamesti út-
vegsmaöur landsins og konu hans
Ásthildar Guömundsdóttur.
A Bildudal hafa allar götur frá
þvi staöurinn byggöist oftlega
dvalist miklir andans menn.
Margir listamenn hafa sótt sér
yrkisefni í náttúrufegurö Amar-
fjaröar.
Pétur J. Thorsteinsson ræöur
t.d. til sín Þorstein Erlingsson
einn framsæknasta hugsjóna-
mann sinnar tiöar og stofnar
blaöiö Arnfiröing undir ritstjórn
hans.
A Bfldudal var á þeim árum
eins og nú leiklistarstarfsemi i
miklum blóma. 1901 - 1902 voru
sýnd þrjú leikrit og lék Þorsteinn
Erlingsson i einu þeirra. Nokkr-
um árum áöur meöan annar lista-
maöur Asgrimur Jónsson var á
Bildudal var einnig fjörugt leik-
listarlíf og málaöi Asgrimur leik-
ijöldin i einni uppfærslunni.
Barn aö aldri sýndi Muggur
hvert hugur hans stefndi. A ung-
lingsárunum undi hann sér löng-
um viö hverskonar listföndur.
Hann saumaöi, bjó til myndir úr
tuskum og haföi afskaplega gam-
an af þvi aö breyta flikum systra
sinna meö ýmsu móti.
Þjóösagnamyndir Muggs eru
mér sérstaklega hugleiknar, tní-
lega vegna þess aö ég er sann-
færöurum, aö uppéldihans hér á
Bildudal lagöi grunninn aö hinum
ógleymanlegu þjóösagnamynd-
um hans. Meöan fjöiskyldan bjó
hér, greiddi faöir hans, konu, laun
fyrir að segja börnunum sögur og
ævintýri. Þessar sögur drakk
Muggur i sig og fyrstu myndir
hans voru einmitt sprottnar af
sögum um tröll huldufólk kon-
ungsdætur og karlssyni.
Muggur var ákaflega elskur aö
móöur sinni og iöulega sat hún
fyrir hjá honum.
Hann var ekki nema unglingur
þegar hann fór til Þýskalands og
skoöaöi listasöfn Berlinar. Eftir
þaö feröaöist hann vitt og breitt
um heimirm og ávallt haföi hann
mynd af móöur sinni meö i far-
angrinum.
Muggur var glæsimenni I sjón,
hávaxinn friöur sinum og karl-
mannlegur sem m.a.varötil þess
aö hann var valinn I hlutverk
Ormars Orlygssonar i kvikmynd-
inni um „Sögu Borgarættarinn-
ar’ ’.
Hann var hvers manns hugljúfi
og kimnigáfa hans og allskonar
uppátæki komu hverjum þeim
sem hann umgengst I gott skap.
Einn kennari hans sagöi viö Mugg
þegar hann kom i skólann eftir
nokkra fjarvist „Naar du er
borte, Gudmund, er Klassen som
en Kaktus uden Blomst”.
Gjafmildi hans og samúö meö
litilmagnanum var viöbrugöiö.
Nokkrir velunnarar hans nöfðu
stofnaö félag, þar sem þeir lögöu
fram ákveöna fjárupphæö mán-
aðarlega honum til styrktar. Eitt
sinn er Mugg hafbi verið afhent
upphæöin og var um þaö bil aö
leggja af staö i feröalag, þá kom
heimtilmóöur hans gömul og fá-
tæk vinkona þeirra, og sat hjá
þeimframeftirkvöldi. Þegar hún
fór fylgdi Muggur henni til dyra.
Móöir hans spuröi hann rólega er
hannkom aftur „Gafstu henni allt
Muggur minn?” „Nei, mamma
min” svaraöi hann, „bara helm-
inginn”.
öldruö kona Ingibjörg Þ.
Waage, búsett á Bildudal var eitt
sinn samskipa Mugg. Sagöi hún
frá þvi hve glæsilegur hann var
og skemmtilegur. Um borö
skemmti hann farþegum með
gamanvisum og lék hann á alls
oddi og smitaði alla meö gáska
slnum og uppátækjum.Undirleik-
ari hans i þessari för var Dúna
Böðvarsdóttir, prests á Hrafns-
eyri.
Muggur kvæntist Inger Naur og
bjuggu þau i Kaupmannahöfn i
ibúö sem faöir hans haföi búiö
öllu sem þurfti. Þau slitu sam-
vistum eftir stutta sambúö en
góöur vinskapur var ævinlega
milli þeirra. I endurminningum
sinum segir Inger m.a. „Hann
var sannfæröur um, aö hann
mundi deyja ungur”.
1923 er Muggur fluttur á Vifils-
staöahæli meö lungnaberkla. 1
fyrstu var hann ekki þungt hald-
inn.Hannfór tilCagnes eins fljótt
og þrek hans leyfði, en þaö var
hans siðasta ferö. Hann trúöi þvi
aö veöurfar suörænni landa
mundi lækna hann, en það fór á
annan veg. Heilsu hans hrakaði
jafnt og þétt og aö lokum var
hann fluttur á sjúkrahús i Nizza.
Móðir hans sendi honum peninga
fyrirfargjaldi heim, en þá bjuggu
foreldrar hans i Hafnarfirði.
Muggur komstaldrei lengra en til
Sölleröd áSjálandi. 26. júli 1924 dó
hann. Vinir hans bjuggu um lik
hans og sendiheim með Gullfossi.
Með þessum fáu oröum minum
hef ég reynt aö koma á framfæri
þeirri skoöun minni aö þótt
Muggur hafi ekki unniö listræn
stórvirki, þá hafi hann sjálfur
meö sfnum einstaka persónuleika
og listfengi markaö djúp spor I
hug og hjörtu samferðamanna
sinna, og verk hans munu hrifa og
gleðja læröa og leika um ókomna
framtið.
í dag laugardaginn 5. septem-
ber veröur haldin minningarhátið
um Mugg á Bildudal.
Jón Kr. ólafsson
Bildudal