Þjóðviljinn - 25.09.1981, Blaðsíða 9

Föstudagur 25. september 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Ingeborg Winther,
formaður F.A. í Færeyjum:
Samvinnan
hefur verið
alltof lítil
Ingeborg Winther forma&ur Föroya Arbeiðarafélag. Ljósm.: —eik.
„Samvinna verkalýðshreyf-
ingarinnar i hinum norðlægu
löndum hefur verið of litil hingað
til. en hana þurfum við að byggja
upp og ná þannig auknum árangri
á faglegum grundvelii heima
fyrir” sagði Ingeborg Winther
formaður Föroya Arbeiðara-
felags i Færeyjum I samtali við
blaðamann Þjóðviljans.
Ingeborg Winther er einn þátt-
iakenda á ráðstefnu M.F.A. i
ölfusborgum um Verkalýös-
nreyfinguna i útnorðri. Hún hefir
gegnt formannsstörfum fyrir
samtök sin frá þvi i april 1980 og
er fyrsta konan, sem kjörin hefur
veriö formaður i þeini. Föroya
Arbeiöarafelag er landssamband
37 sjálfstæöra launþegafélaga i
Færeyjum og eru meölimir þess
3700.
„Föroya Arbeiðaraíéiag er
stofnað 1925 af 5 félögum, og
hefur vaxiö jafnt og þétt. Þó eru
félögin i Þórshöfn og Klakksvik
ekki inni i okkar samtökum.
Þaö má segja, aö upphaf fær-
eyskrar verkalýðshreyfingar
megi rekja 100 ár aftur i timann,
þegar fariö var aö gera út stærri
báta frá Færeyjum. Aöur hafði
ástandiö veriö þannig, aö sjálfs-
eignarbændurnir áttu smábátana
og vinnumennirnir voru látnir róa
og vinnukonurnar urðu aö vinna
viö fiskverkunina. Þeir sem ekki
áttu jarönæöi máttu ekki né gátu
eignast sinn eiginn bát og höföu
þvi ekkert val.
Þegar stærri bátarnir komu, þá
myndaðist fyrsti visirinn að
verkalýösstétt. Vinnutlminn hjá
þessu fólki var langur og launin
einnig lág. Þá stofnuöu menn
verkalýösfélög en þau voru brotin
á bak aftur meö haröýgöi og þeir,
sem stóöu i forsvari voru reknir
úr vinnu. Svo var þaö ekki fyrr en
1916 að verkamenn reyndu aö
stofna félag i Suöurey þaö hét
Fylking. Siðan komu aðrir á
eftir”.
,,A árunum eftir heimstyrjöld-
ina siöari var töluvert atvinnu-
leysi i Færeyjum. Færeyskt
verkafólk flykktist þá I hundraöa-
tali til Islands i leit að atvinnu. En
eftir og um 1960 fengum viö Fær-
eyingar fleiri og stærri báta og þá
var einnig fariö aö byggja upp
frystiiðnaðinn i landinu og við það
skapaðist miklu meiri vinna
heima fyrir. Færeyingar þeir,
sem dvöldu hér á Islandi, þegar
litla vinnu var aö fá heima, eiga
margar góðar minningar héöan
frá tslandi. Sumir komu meö
maka með sér heim.”
Nú hefur færeyskt þjóöféiag
breyst mikiö á siöustu áratugum.
Finnst þér islensku og færeysku
þjóöfélagi svipa saman?
„Þessi tvö þjóöfélög eru i raun-
inni mjög lik. Gamia samfélagiö,
bændasamfélagiö er horfiö og nú-
tima iönaöarsamfélag tekiö viö.
Þetta gildir um báöar þjóöirnar”:
Er ekki töluveröur landflótti til
Danmerkur?
„I Danmörku búa núna um
15000 Færeyingar. Flestir hafa
farið þangaö til náms og ekki
komið aftur af ýmsum orsökum.
Margt af þessu fólki fær ekki
vinnu við sitt hæfi heima fyrir, en
þó er þessi þróun i betri átt. Þaö
er alltaf spurning i litlu sam-
félagi, hvort hægt sé að skaffa
fólki vinnu við sitt hæfi, þegar það
kemur frá námi. Svo má bæta þvi
viö, aö þaö er alltaf eitthvaö at-
vinnuleysi i Færeyjum, þaö getur
stafað af þvi að búiö sé að veiöa
upp i veiðikvóta, eöa aö veöur
hamli sjósókn. Verkafólkiö i fisk-
iönaöinum hefur ekki atvinnu-
leysisbætur, og þar getum viö
lært af tslendingum.”
Svo hafið þið annaö iönað?
,,Já viö höfum t.d skipasmiða-
stöövar, bæöi i Þórshöfn og
Austurey. Þar eru byggð bæöi
fiskiskip og svo flutningaskip”.
Ef viö vikjum aö þessari ráö-
stefnu hér. Helduröu aö þessar
norölægu þjóöir geti haft gagn af
henni?
,,Já, alveg sérstaklega Græn-
lendingar, Færeyingar og tslend-
ingar. Þessar þjóöir eiga mest
sameiginlegt. Þær eru að glima
við sömu vandamálin i mörgum
tilvikum. Eg held, aö viö getum
öll lært hvert af öðru. Við Færey-
ingar getum t.d lært af Islending-
um varðandi vinnulöggjöf eins og
ég nefndi áöan. Viö þurfum aö
koma saman oftar og taka upp
nánara samstarf en veriö hefur
hingaö til. Viö þurfum aö auka
samvinnu iandanna á hinu fag-
lega sviöi verkalýösmála, þvi
þannig getum viö náö betri ár-
angri heima fyrir. Þaö er þvi
ánægjulegt, aö þessi ráöstefna
skyldi haldin, en tslendingar áttu
þar frumkvæðiö”, sagði Ingeborg
aö lokum. „ .
Svkr
Jón Kjartansson, form. Verka-
lýðsfélagsins í Vestmannaeyjum:
Samstarf í
sem flestu
„Ég er mjög hlynntur sam-
starfi viö Grænlendinga og Fær-
eyinga á sem flestum sviðum,”
sagði Jón Kjartansson úr Vest-
mannaeyjum.
Þessar stóru þjóöir I norræna
samstarfinu hafa leyft okkur
svona aö fljóta meö aö mér finnst,
kannski vegna einhvers sam-
viskubits. Ég skil Grænlendinga
vel, þegar þeir leita samstarfs viö
okkur, Danir hafa haldiö þeirra
málum alveg lokuöum. Islending-
ar hafa hingað til ekki vitaö mikiö
um grænlenska verkalýöshreyf-
ingu. A Grænlandi hefur þó starf-
að alþýöusamband i 25 ár og er
tiltölulega sterkt.
Þaö er eölilegt, aö þeir liti til
okkar tslendinga varöandi sin
mál, þeir vita, aö þeim stafar
ekki hætta af okkur. Stærri þjóöir
vilja hins vegar alltaf hafa eitt-
hvaö fyrir sinn snúð og þær geta
ógnaö draumum Grænlendinga
um algert sjálfstæöi.
Þaö hefur lengi veriö gælt viö
þá hugmynd aö geta friöað fisk-
stofnana á Noröur-Atlantshafi
gegn ágangi stórþjóöanna og
landfræöileg lega þessara þriggja
landa er þannig, aö þarna er sam-
starf nauösynlegt og sjálfsagt.
Það er alveg ljóst, að Græn-
lendingar ætla sér stóra hluti i
framtiöinni. Þeir ætla sér að nýta
sina fiskistofna sjálfir og byggja
þá upp. Þeir vilja þess vegna
fremur starfa meö okkur íslend-
ingum og Færeyingum en Kan-
adamönnum og V.Þjóöverjum.
Samvinna þessara þjóöa gæti
t.d. falist i þvi, aö Grænlendingar
fengju aö landa isfiski á Vest-
fjörðum eöa á Noröurlandi og Is-
lendingar fengju aö stunda vissar
veiöar viö vesturströnd Græn-
lands gegn löndun þar. Þannig
væri hugsanlegt aö viö gætum
nýtt betur okkar stóra flota. Ég
tel aö þetta gæti veriö hagkvæmt
þar til Grænlendingar veröa færir
um aö nýta sina stofna sjálfir.
Þá er samvinna um sölu fiskaf-
uröa mjög athugandi. Viö seljum
reyndar hluta af fiskafla Færey-
inga. Þaö er skynsamlegt aö hafa
samstarf um sölumálin i stað
þess að keppa um markaöinn.
Ég hef þá skoöun, að þessar
þrjár þjóöir eigi aö skiptast á
nefndum, þaö þurfa ekki aö vera
neinir toppar úr verkalýöshreyf-
ingunni, heldur trúnaöarmenn og
aörir, sem koma beint af vett-
vangi. Menn gætu ræöst viö um
samningamál og önnur sameigin-
leg mál. Vitanlega er þetta lang-
timaprógram, en skynsamlegt er
aö samræma stefnuna innan fag-
legs norræns samstarfs og ná
þannig auknum styrk,” sagði Jón
Kjartansson.
Svkr.
Jón Kjartansson. Ljósm.: —eik
Stjórn Alþýðusam-
bands Suðurlands:
Nýlendustefna
í orkumálum
gagnvart
Sunnlend-
ingum
Nýlendustefnu gagnvart Sunn-
lendingum kallar stjórn Alþý&u-
sambands Suöurlands þá þróun,
að samfara byggingu orkuvera
skuli ekki hafa farið iönaðarupp-
bygging I byggðum Suðurlands.
Segir stjórnin i fundarsamþykkt
20. sept.:
„Stjórn Alþýöusambands Suö-
urlands bendir á þá alvarlegu
þróun sem átt hefur sér staö viö
atvinnuuppbyggingu á Suöur-
landi, þar sem möguleikar auk-
innar orkuframleiöslu sunn-
lenskra fallvatna hafa aö engu
veriö nýttir til sérstakrar iönaöar
eöa iöjuuppbyggingar I sunn-
lenskum byggöum.
Nú benda likur til, aö lokiö sé
byggingu stórra orkuvera á Suö-
urlandi a.m.k. um sinn, og hundr-
uö sérhæföra verka- og iönaöar-
manna missi atvinnu sina.
Stjórn Alþýöusambands Suöur-
lands hvetur viökomandi stofnan-
ir og stjórnvöld til þess, aö leita
allra leiöa sem foröaö geti þvi, aö
til atvinnuleysis komi i kjölfar
þeirrar nýlendustefnu sem rekin
hefur veriö gagnvart Sunnlend-
ingum.”
Skyndihjálp-
arkennarar
stofna
til
samtaka
Fyrirhugaö er aö stofna félag,
sem hefur þaö aö markmiöi aö ná
til allra skyndihjálparkennara,
útbreiöa markvisst nýjungar i
hjálp i viölögum og samræmingu
kennsluaöferöa!
Langt er um liöiö, siöan fyrst
var fariö aö kenna skyndihjálp
hér á landi. Jón Oddgeir Jónsson,
er lengi var erindreki Slysa-
varnafélags tslands, var braut-
ryöjandi þessara mála og mun
hafa byrjað kennslu i hjálp i viö-
lögum kringum 1925.
Fyrstu viöbrögö hjálparmanns
á slysstaö geta skipt sköpum fyrir
þann slasaöa, hvort sem hjálpar-
maöur er læröur eöa leikur. A
undanförnum árum hafa margir
fengist viö kennslu i skyndihjálp,
bæöi sjálfstætt og i tengslum viö
félagasamtök og hafa ekki allir
kennarar fylgt samræmdri
kennsluáætlun. Af þvi hefur meö-
al annars leitt, aö nýjungar i
greininni hafa ekki náö nægjan-
legri útbreiöslu. Kennarar hafa
fundiö gö viö þetta varö ekki unaö
og þörfin á samræmingu kennslu-
hátta þvi mjög aö kallandi.
Væntanlegur stofnfundur félags
skyndihjálparkennara verður
haldinn i ráöstefnusal Hótel Loft-
leiöa, sunnudaginn 4. október nk.
og hefst kl. 14.00.