Þjóðviljinn - 26.09.1981, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 26. — 27. september 1981
Eg vildi heldur vera aö byrja prestskap núna
og kirkju hafi vaxið megin, og
hvort þangað sé að leita skýr-
ingar á nokkuð breyttu viðhorfi.
Sjálfur held ég að það sé ekki ein-
göngu veikleiki annarra sem
veldur þessu, heldur lika styrkur
kristins' málstaöar, sem þrátt
fyrir allt hefur sýnt sig i
raunum og átökum aldarinnar
og sýnir sig enn.
— Þér sýnist sem það sé léttari
róður að vinna kirkjunni nú en
þá?
— Já, ég vildi heldur byrja
prestskap nú, en fyrir fimmtiu
árum, þegar ég tók stefnu á þetta
starf. Það var fjarri þvi að vera
eðlilegur hlutur upp úr 1930 að
leggja út á þá braut. Það er ekki
sjálfsagt mál heldur nú um stund-
ir, en ég held þó að menn mæti
ekki undrun eða hneykslan eða
kaldhæöni i sama mæli nú og þá.
Kristin
vanahugsun
— Nú hefur þú i ræðu og riti
ekki aðeins vikið að andstæðing-
um heldur og þeim sem láta sér
kristni verða aö dauðri vanhugs-
un, fara með „vandalitið og út-
látalaust” almennt hrós um
Krist. Hve kröfuhörð getur ein
þjóðkirkja verið til meðlima
sinn. af þessu sauðahúsi?
, iö hefur vafalaust verið
fitta öllum timum að vekja fólk
’ífandi viðbragöa. Fyrr á
öldi þegar kirkjan var allt i
öliu, ié gera ráö fyrir þvi að
allur borri fólks hafi fylgt
straumnum án þess aö gera sér
mjög vakandi grein fyrir málefn-
um kirkjunnar. Væntanlega er
hið sama á seyði á okkar tið i
samfélögum, þar sem tiltekin
lifsafstaða er lögboöin...
— Þá er stutt í þann skilning að
visst andstreymi sé jákvæð
skírsla...
— Þaö er að minnsta kosti
ljóst.að þegar það er ekki lengur
sjálfsagt í einhverju samfélagi að
vera kristinn, þá höfðar trúin á
annan veg til fólks.
En svo við vikjum aftur að
spurningunni um þá nafnkristnu:
Þaö er svo annað mál hvernig
kirkjunni tekst aö koma boðskap
sinum til skila. Auövitað er það
vandi sem brennur mjög á okkur
nú á dögum. Sú staðreynd blasir
við að ytri aðstæöur og atvik
valda miklu um það, hve opin
eyru menn hafa eða hvert leit
þeirra beinist. Þjóöfélag nægta og
fullsælu vekur mönnum — a.m.k.
ekki i bili — spurningar um lifs-
innihald og tilgang. Samt virðist
slik afstaöa vera skammgóður
vermir. Tómið segir til sin — og
þegar hin trúarlega þörf leitar á,
þá er spurt hvort kirkjan fulfnægi
þörfinni. Sjálf telur hún hiklaust
að svo sé. En hitt er að hafa
meðaliö og annaö aö koma þvi á
framfæri...
Að bæta heiminn
— 1 umræðu um stööu og vett-
vang kirkjunnar verður maöur
var við tvær andstæður: annars-
vegar fara þeir sem vilja eins og
nálgast fortiðarástand þegar
kirkjan var „allt i öllu” — i
félagsmálum, .menningarmálum,
stjórnmálum — hinsvegar þeir
sem einblina mjög á kirkjuna
sem athvarf i sálarháska á starf
sem bundiö er sálarheill einstak-
lingsins. Séð hefi ég kappsaman
höfund, Nuggeridge, haida þvi
fram að kirkjan sé á viliigötum ef
hún reyni að bæta heiminn og
vanrækiþar með andlegar skyld-
ur sem hann kallar svo.
— Hér er vikið að mikilvægri
dialektik, sem átök hljóta jafnan
að verða um. Kirkjaner ieðli sinu
altæk, hún hefur það viðhorf til
lifsins að hún spannar yfir öll sviö
þess og hefur köllun að gegna
gagnvart þeim öllum. En hins-
vegar er það maðurinn, aem
mætir henni á öilum lifssviðum —
maðurinn sem einstaklingur og
sem félagsvera. Einstaklingurinn
hefur áhrif á umhverfi sitt og
veröur fyrir áhrifum af þvi og
þetta fléttast saman. Kirkjan
boðar þann guð sem nálgast ein-
staklinginn á þann veg, að það er
sem ekkert skipti máli nema
hann. Jafnframt, í sömu svipan
bendir sá guð ævinlega á
iiáungann. Þú ertekki einn. Hans
böl er þitt böl.
Menn eins og Muggeridge eru
að benda á það, að ef kirkjan
stendur i allskonar félagsmála-
vafstri baratil að vera með, þá er
það litið hlutverk og skamm-
drægt. Ef hún hefur ekki fram að
færa einhverja verulega vitund
um ákveðna vidd i tilverunni,
sem aðrar lifsskoöanir hafa ekki,
þá á hún sem slik ekkert erindi.
’Hin stærstu mál
— Þú hefur i ræðum vikið að
ýmsum þeim málum sem stærst
þykja nú um stundir: hrokafullri
meöferð á náttúrunni, skamm-
syni hagvaxtardraumsins, hungri
i þriðja heiminum, vigbúnaöar-
kapphlaupinu. Manni sýnist ein-
att gæta hjá kirkjunnar mönnum
vissrar togstreitu milli vilja til að
taka til máls um þessi efni og ótta
við að dragast inn i hefðbundna
flokkadrætti. Hvaö sýnist þér um
meðferð slikra stórmála?
— Þegar spurt er um hungriö
hefi ég oft lagt áherslu á það, aö
þetta er samviskuspurning. Slik
risavaxin vandamál mannkyns-
ins veröa ekki leyst án vitsmuna
eða pólitiskra aðgerða. En þaö
kemur ekki til þess, að vitið eöa
vitið i pólitikinni (ef þaö er finn-
anlegt) láti til sin taka án sam-
visku, án þess að samviska al-
mennings knýi á um aögeröir. Ég
hefi oft sagt, að það litla lóð sem
kirkjan getur lagt á þessar voga-
skálar sé fyrst og fremst tengt
þessu — að halda vakandi sam-
viskuokifar, mettaðra manna. Að
viö vanþökkum ekki okkar kjör,
en séum ekki sáttir við að lifa við
allsnægtir þegar aðrir svelta.
Vígbúnaðar
kapphlaupið
Raunverulega gegnir sama
máli um vigbúnaðarkapphlaupið.
En í þvi efni er pólitikin enn ólik-
legri til að taka sönsum, þvi mið-
ur, hvað sem samvisku liður.
Hverjum manni má það ljóst
vera að mannkynið er i meiri
hættu statt en nokkru sinni fyrr.
Auðvitað villauðvitað enginn tor-
tima mannkyninu. Gallinn er sá,
að menn sjá i öllum áttum aðra
sem vilji tortima mennskri kind.
Með þvi að hrúga upp vitistólum
þá eru þeir að vernda mannkynið
fyrir tortimingu — að þvi er þeir
telja. Og það er erfitt að koma
rökum að þegar hugsunarháttur-
inn er svona. Vitaskuld fléttast
svo inn í þetta stórbisness og alls-
háttar skammdræg pólitisk
markmið. Þau stórveldi, sem for-
yst.u hafa i vigbúnaöi, eru að
dreifa háskanum um alíar jaröir
til að afla sér vina og banda-
manna — og hafa siðan engan
hemil á þvi hvernig þessum vopn-
um er beitt.
Væri ég alheimseinvaidur
mundi ég auðvitað bjóða að eyði-
leggja öll kjarnorkuver, helst
bannaði ég frekari viðleitni með
kjarnorku, þvi hún er svo gifur-
lega hættuieg. Sjálfsagt mundu
flestir taka undir þetta, vilja láta
eyðileggja vopnabúrin eins og
þau leggja sig. En að þvi tilskyldu
að jafnt gengi yfir alla.
En hvernig á að breyta þessu?
Hefur þú svariö? Þegar við horf-
umst i augu við svo hrikalegar
staðreyndir sem vigbúnaðar-
kapphlaupiö er, þá verður okkur
ráðafátt. Við höfum ekki formúlu
til aö leysa úr þessu þótt við séum
i yfirvofandi dauðahættu, sem er
kannski meiri og nálægari en
menn gera sér grein fyrir.
Spámenn
og meistarar
En nú er þaö hinsvegar svo að
kristinn maður örvæntir aldrei og
við trúum þvi að guð gripi i taum-
ana með einhverjum hætti.
Kannski fáum við vakningu i ver-
öldinni, nægilega sterka, öfluga
hreyfingu sem stöðvar þessa
feigðargöngu sem við erum á.
Kannski getur þaö ekki gerst fyrr
en mannkynið hefur gengið i
gegnum einhverja eldskirn. Ég
veit það ekki, þetta eru spurning-
ar eingöngu. Viö höfum i nútim-
anum heyrt sterkar, kristnar
raddir, sem menn hafa hlustað á
— en kannski ekki nægilega vel.
Martin Luther King pislarvottur
kemur mér i hug. Okkur vantar
núna tilfinnanlega spámenn sem
geta visað veg út úr ógöngunum.
Þetta finna margir — en þarna
erum við enn i námunda við
hættusvæði. Menn nútimans
hungrar og þyrstir eftir spá-
mönnum og meisturum, þess-
vegna eiga öfgamenn á sviði
stjórnmáia og trúmála leikinn
eins og stendur. Og viö vitum það
af ítrekaðri reynslu að þörfin fyr-
ir hinn sterka mann getur leikið
fólk afar grátt.
Leiðtogiokkarkristinna manna
er Jesús Kristur, en hann þykir
ekki áþreifanlegur, við mætum
honum ekki á torgum eða i funda-
sölum né heldur i sjónvarpi, við
mætum honum á annan hátt. En
hann er veruleiki, allt um það, og
leitar — kannski nú svo sem
sjaldan áður, að mönnum sem
taki hann alvarlega, sem hann
geti holdgast i.
AB.
Þeir sem nú velja sér þessa braut
munu ekki mæta slíkri undrun,
hneykslan og kaldhæöni sem viö
Eitt er aö haj’a meöa/iö, annaö
aö koma því á framfæri
Islendingar viröast geta rúmaö
furöu marga ólíka hluti af
andlega sviöinu...