Þjóðviljinn - 13.01.1982, Blaðsíða 7

Miövikudagur 13. janúar 1982. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Rætt við
Hafstein Ólafsson
um
steinullarblástur
1 ný og eldri hús
— Hér er nánast um frá-
bæra tækninýjung aö ræöa,
sem byggist á því að blása
steinull í hola veggi, gólf,
loft eða þök, sagði Haf-
steinn ólafsson er hann
var spurður um nýja
einangrunaraðferð, sem
hann beitir við eldri hús
meðgóðum árangri.
— Steinullinni má einnig blása
ofan á loftplötur eöa yfirleitt þar
sem handafli verðbr ekki viö
komið án þess að rjúfa
klæðningar að meira eða minna
leyti með tilheyrandi fyrirhöfn og
kostnaði.
byggðir úr lofti með infrarauðum
filmum og kanna þannig ástand
hvers einasta húss. Siðan eru
skipulagðar aðgerðir meö nefnd-
um tækjabúnaði. Ég þykist hafa
sannfrétt að Islendingum hafi
verið boöin aðstoCT til að kanna
einangrun húsa með þessum
hætti, en það hafi verið afþakkað.
— Hafið þið farið viða með
þessi tæki og einangrað hús?
— Við höfum starfað frá i april i
fyrra við þetta og aðalliga farið
um vestanvert landið, eða frá
Vestmannaeyjum til tsafjarðar
og blásið i langt i hundrað hús. t
þeim húsum, sem við höfum
einangrað að fullu hefur
kyndingarkostnaður lækkað allt
eru i meginatriðum réttar, er um
að ræða mikla fjármuni fyrir
þjóðarbúið. Hefur hið opinbera
ekki sýnt þessu áhuga?
— Við skyldum halda að yfir-
völd hafi tekið viö sér, en það er
nú þaö. Eg verð þó að halda að
eitthvað sé nú á döfinni, en viö
verðum að sjá hvað setur. Hingað
til hefur þessi tækni ekki fengist
viöurkennd sem innlegg i orku-
málin hér á landi, a.m.k. er ekki
lánað út á hana. I gildi eru reglur
um lán til orkusparandi fram-
kvæmda, en þær eru sniönar að
dýrari lausnum s.s. einangrun og
klæðningu utan á húsin, eða að
menn rifi innan úr þeim, einangri
og klæði siðan upp á nýtt. Skýr-
ingin á slikum reglugerðum er
einfaldlega sú, að menn þekktu
ekki hina nýju tækni, þegar þær
voru settar. Þær eru háðar marg-
vislegum eftirlits- og úttektar-
ákvæðum, vottorðasöfnun o.fl.
Menn verða að sækja um úthlutun
fyrir ákveðinn tima á hverju ári,
en til hennar kemur ekki fyrr en
eftirá. Menn ráðast ekki i slfka
fyrirhöfn til að fá lán út á eins eða
hálfs dags verk.
— Hvers vegna helduröu að
tslendingar séu svona seinir að
átta sig?
— Það að við höfum ekki áttað
okkur fyrr skrifa ég ekki beint á
stjórnvöld, heldur á embættis-
mannakerfið og tæknimennina.
Ef maður reynir að vera sann-
gjarn, verða t.d. ráðherrar i
nokkrum vanda, þegar sérfræð-
ingar telja sig geta dregið eitt-
hvað i efa.
Tækninýjung
í emangrun húsa
Þannig er steinullinni blásið i veggi. Gat er borað á veggklæðninguna
og siðan blásið uliinni. Tappar eru svo settir i götin.
Steinullinni má blása ulanfrá ef það hentar betur.
Við erum með nýjasta tækja-
búnað og sérstaka tegund af
steinull frá Elkem Rockwool !
Noregi. Þessi ull er sérlega
vatnsþolin og hún bráðnar ekki
fyrr en við 1000 stig. Ullin er látin
i blásturstækin, en hvort tveggja
er staðsett i stórum bil, Þar tætist
ullin sundur og þannig er henni
blásið eftir slöngum allt að 150
metra á þann stað sem á að ein-
angra.
— Nú eru veggir sundurstúkað-
ir með stoðum og þverslám.
Hvernig komist þið að slíkum
hólfum?
— Ef holrúm eru lokuð, t.d.
með veggjum, borum við 32 mm
gat ofarlega ihvert hólf og er ull-
inni blásið þar inn og siðan settur
tappi i gatið, helst úr samskonar
efni og veggklæðningin er, ef þess
er kostur.þannig að oftast verður
litið eða ekkertgreinteftirá. Þök,
loft og gólf eru ekki boruð, ef unnt
er að þræða slöngunum á milli
sverra og bita.
— Tekur langan tima að ein-
angra t.d. venjulegt timburhús?
— Venjulegt einbýlishús er
hægt að einangra á einum degi,
þ.e. þak. gólf og veggi. Meöal-
kostnaður viö slik hús hefur verið
um 20-25 þúsund kr. Innblásinn
rúmmetri af steinullinni kostar
frá 1.100 kr. — 1.240 kr. eftir að-
stæðum.
Þekkt aðierð í
Noregi
— Þú sagðir áðan að þessi ein-
angrunaraðferð væri nýjung.
Hefur hún ekki veriö þekkt er-
lendis lengi?
— Þegar ég kallaði þetta
nýjung, þá á þaö bara við hér á
landi. Norömenn hafa notað
þessa aðferö frá 1958. Það komu
hingað tveir Norðmenn i áprtl i
var t il að kom a okkur af stáð tn eð
þetta. Þá stóðu málin þannig, að
þeir höfðu blásið síðustu 2 árin, i
yfir 10 þúsund hús. Svo aivar-
legum augum lfta þeir á orku-
málin.
1 flestum nálægum löndum er
nú gerð herför i þessum efnum.
Stjórnvöld láta gjarna mynda
að þriðjungi til helmings. Svo býr
fólkið við hærra hitastig en áöur,
þrátt fyrir lækkaðan upphitunar-
kostnað.
Einangrunarkostn-
aður skilar sér
— Hefurðu gert þér einhverja
grein fyrir hversu háar upphæðir
þetta gætu verið yfir landið?
— Ég vil helst láta öðrum eftir
að reikna það dæmi, en viö getum
tekið eitt litið. 1 október 1979 gaf
iðnaðarráðuneytið út bækling i
þvi skyni að hvetja landann til
orkusparnaðar. Var fólk einkum
hvatt til að láta stilla kynditæki
sin rétt, þvi þannig mætti spara
10% oliukostnaðar, eða sem næmi
10 miljónum nýkróna fyrir
þjóðarbúið. Setjum svo að með
bættri einangrun væri hægt að
spara 30% kyndingarkostnaðar,
þvi sannleikurinn er sá að allflest
hús I landinu eru með það, sem nú
kallast vaneinangruð eða jafnvel
óeinangruð þök. Þetta vita allir
eldri byggingamenn. Ef við tök-
um þau sérstaklega fyrir hefur
okkur sýnst aö kostnaðurinn við
einangrun þeirra gæti veriö að
jafnaði um 12.000 kr. Bara 20%
hitasparnaður gæti eftir formúl-
unni þýtt um 20 miljónir króna
fyrir þjóðarbúið á ári. Fyrir þá
upphæö eina mætti einangra um
1600 þök.
Ef við tökum annað dæmi, þá
mun oliustyrkurinn vera oröinn
um 4.000 kr. á ári. Þar fyrir utan
telja t.d. Vestfirðingar að þeir
eyði um 28 þúsund krónum i
kyndingarkostnað að meðaltali
og af þeim sökum eigi þeir erfitt
með að gera kjarasamninga á
borð við samninga ASI frá i
haust. Ef við reiknum kyndingar-
kostnaðinn 32 þúsund krónur i
heild á ári þá eru 20% af þvi 6400
krónur. Það þýðir að
einangrunarkostnaðurinn með
blástursaðferðinni skilar sér að
fullu á tveimur árum. Þessar töl-
ur eru hliðstæðar norskum um
sama efni.
— Samkvæmt þvi sem þú hefur
nú upplýst, þá er þarna um gifur-
lega háar tölur að ræða, og ef þær
Efasemdir
sérfræðinga
— Hafa sérfræðingar efast um
þessa einangrunaraðferð?
— Jú, þvi er ekki að neita, og
þvi er staðan eins og hún er. Efa-
semdirnar eru reistar á þeirri
kenningu að varlegt sé að ein-
angra öll hús fyrirvaralaust, þaö
vanti i sum þeirra svokallaða
rakasperru. Það er loft og vatns-
heldur samfelldur dúkur við inn-
brún veggja. Hann á að koma i
veg fyrir að heitt og rakt loft nái
aö streyma út i veggina og mynda
slaga, þar sem hiti og kuldi mæt-
ast. Afstaða ýmissa sérfræðinga
er sú að með þvi að einangra t.d.
eldri timburhús geti af þessum
sökum safnast raki og myndað
fúa i máttarviði. — Þetta hafa
Norðmenn hins vegar rannsakað
hjá sér um nokkurra ára bil og
niðurstaðan er sú að merki þessa
hafa fundist i fimm húsum af
hundraði. Ég leyfi mér hins vegar
að halda, að útkoman hér yrði
hagstæðari, það eru ekki sömu
húsagerðir hér og i Noregi og hér
er miklu vindasamara. Hus hér
eru opnari fyrir öndun, en þar
sem veðurfar er stilltara. Hér er
þvi verið að fordæma skóginn
fyrír folnað laufblað. Þetta á
e.t.v. að fylla menn öryggiskennd
ýfir þvi að mistök skuli ekki liðin i
byggingariðnaðinum. Tuga og
hundruð miljóna sparnaður komi
svo málinu ekki við. Við höfum
tekið það sem grinagtugheit,
þegar þvi hefur veriö slengt á
okkur, hvort við ætluðum að
borga skaðann, sem af þessu gæti
hlotist. — Já, tilveran getur veriö
svolitiö undarleg á köflum.
— Ef ég sem húseigandi hringi
i opinbera stofnun og vil fá ráð til
aö einangra gamalt hús mitt, er
þá ekki mælt með blástursaðferð-
inni?
— Néi, þeir mæla ekki með
henni. Mönnum er bent á hefö-
bundnar aöferðir, enda eru veitt
lán til þeirra. Algengt er svo að
einangraðir séu veggir húsanna,
en þekjur ekki. Þaö er þó sá flöt-
urinn, sem mestur hiti tapast út
um aö öllu jöfnu. 6g held þvi lika
Þessi mynd sýnir vel hvernig steinullin fyllir út i það holrúm, sem er i
útveggjum flcstra eldri timburhúsa.
fram, að einangra ntegi *vö hús
með blásturstækninni fyrir hvert
eitt með hefðbundinni aðferð. Svo
er veriö að tala um að ekki séu til
of miklir peningar i þennan lána-
flokk.
— Er þessi einangrunaraðferð
þá eingöngu bundin við eldri hús,
en ekki við nýbyggingar?
— Okkur sýnist aö viö séum vel
• samkeppnisfærir viö einangrun
tnýrra húsa, þeas. kaupi menn
mottur og vinnuna viö aö komá
þieim fyrir. Ef einangra á t.d. þak
' ,þá er strengdur plastdúkur neðan
á sperrur og siðan settir listar
samkv. þeirri klæðningu, sem
koma skal þar neðan á. Menn
geta látiö ganga frá raflögnum.
og siðan látið blása einangruninni
á sinn stað. Við slikar aðstæður
kostar hver rúmmetri kr. 1.100
ikominn og frágenginn. Þaö sama
gildir um veggi t.d. i timburhús-
um. Þá vil ég að lokum bæta þvi
við aö viö höfum einnig alla
möguleika á að einangra skip, en
það hefur verið vandamál hingað
til einkum vegna þess að oft þarf
að framkvæma á þeirn viðgerðir
meö logsuöutækjum. I holrilm
milli býrðings skipsins og innri
klæöningar er auðvelt aö blása
steinullinni, sem er bæði vatns og
eldþolin. Skiptir engu máli hvaða
lögun hólfin hafa. Er þarna komin
fram mjög einföld og hentug að-
ferö til einangrunar á skipum,
hvort sem þau eru ný eöa gömul,
sagði Hafsteinn ólafsson að lok-
um.
—Svkr