Þjóðviljinn - 23.03.1982, Page 7

Þjóðviljinn - 23.03.1982, Page 7
Þriðjudagur 23. iriárs 1982. ÞJÓÐVILJINM — StÐÁ 7 Séð yfir virkjunarsvæðið frá suðri til norðurs. Svæðinu er skipt I fernt, og er hið fyrsta fjærst. Hverju svæði er svo skipt i fjórar einingar, en þær eru nýttar hver á fætur annarri og gefur hver þeirra gufu I á að giska þrjú ár. ____________________________________________________ Spjallað við Má Þegartil Vestmannaeyja er komið sjóleiðina, blasa við uppi á nýja hrauni margir strompar, svartir á lit og standa f jórir saman í þremur einingum. Upp úr strompum þessum rýkur gufa, en þeir liggja upp úr undarlegum moldarhólum, en í hólana liggja pípur. Og þegar grannt er að gáð, sameinast pípurnar i eina stóra leiðslu, sem liggur niður í bæ. Þetta er Hitaveita Vestmanna- eyja, sem byggir á þvi sjónarmiði að nýta beri það afl eyðilegg- ingarinnar, sem varð til þess aö eyjabúar urðu að yfirgefa heimili sin gosnóttina frægu, allsendis óvissir um, hvort nokkur þeirra gæti snúið aftur. En gæfan sneri ekki bakinu við Vestmannaeyj- ingum: þeir gátu snúið aftur, og eyðileggingin bar með sér ákjós- anlegt hráefni i hitaveitu: gufu. 1 þvi skyni að fá nánari skýringar á eðli hitaveitunnar i Eyjum og rekstri hennar, leitaði blm. Þjv. til Más Karlssonar, tæknifræö- ings hjá Vestmannaeyjabæ, sem brást ekki einasta ljúflega við beiðninni, heldur tók blm. i könn- unarleiðangur „upp á hraun”, eins og sagt er i daglegu tali. „Grundvöllur hitaveitunnar i Vestmannaeyjum er hiö lokaða kerfi, sem vatnið sreymir um, en lokaða kerfið þýðir, að endurnýj- un vatnsins á kerfinu er litil, það er sama vatnið, sem rennur stöðugt um pipurnar, en það hefur talsverðan orkusparnaö I för með sér”. — Hvernig er hitaveitan upp- byggö? „Það er aflað gufu úr hrauninu meö þvi að láta vatn drjúpa niður i það, og þegar vatnið kemst i snertingu við heitt hrauniö, breytist það i gufu. Gufunni er svo safnað i gufubrunna, sem eru ein- faldlega grjótfylltar holur og þaðan leidd eftir rörum aö stein- kössum, og i þeim eru svonefndir varmaskiptar. Vatnið i lokaöa kerfinu er i þessum varmaskipt- um, og gufan hitar vatniö I þeim og þéttist svo og veröur aftur að vatni, en það er leitt út i hraunið á nýjan leik til þess aö verða aö gufu, nema smáafgangur, sem fer út um strompana. Hitaveitan byggir þvi á tveimur hringrásum vatns, ef svo má segja: annars vegar hinni lokuðu hirngrás, sem f er vatnið sem leitt er inn á ofna I húsum, en hins vegar þeirri hringrás, sem er öllu vatni eiginleg en hefur hér verið virkjuð: vatnið er leitt út á hraun- iö, þaö verður að heitri gufu, sem Karlsson verk- fræðing í Vest- mannaeyjum einangrunin sé kannski ekki með besta móti, eða aðeins um tvær gráður. Þaö má nú reyndar skjóta þvi að, að yfirleitt eru ' Már Karlsson stendur hér viö mannvirkin á svæöi fjögur, sem veröur senn tekið I notkun. t steinsteypta kassanum aö baki hans eru varma- skiptarnir, og þangaö er gufan leidd til aö hita vatnið i mjóum pipum, sem liggja þétt i ölium kassanum. leidd er um hið lokaöa kerfi, veröur þar aftur vatn, sem leitt er svo út á hraunið aftur. Og að sögn Más þarf ekki að endurnýja þessa hringrás nema sem nemur um fjórðungi alls þess vatnsmagns sem um ræðir I þessu kerfi. — Hvaö fæst heitt vatn meö þessari aöferö? „Með þessari aöferð fæst með góðu móti um 80 gráöu heitt vatn, sem svo er leitt eftir lögn i dælu- stöð, sem reist hefur verið, og þaðan er vatninu dreift I svo gott sem hvert hús i bænum. Lögnin er þvi sem næst tveir og hálfur klló- metri að lengd, en varmatapið á þeirri leið er óverulegt, þótt svona lagnir einangraðar með mold, en i þessu tilviki áttum við kost á vikri”. — Hvernig er brugöist viö, ef hitinn minnkar? „Þetta er auðvitað allt háð náttúrunni, eins og gefur að skilja, þannig að vissulega getur það komið fyrir, aö hitinn verði minni um tlma en búist er við. Veður og vindar geta t.d. spilað inn I þetta, svo dæmi sé nefnt. En það er oliuketill i dælustöðinni, og þótt hann sé lltill, getur hann gert sitt gagn. En þetta hefur gengið mjög vel hingað til, sérstaklega núna slðasta vetur, enda er þessi virkjun komin mjög vel á veg. Hún hitar núna upp sem svarar 15 megavatta afli, og það verður núna á næstunni hægt aö taka i notkun svæði fjögur, sem svo er nefnt, en þaö þýöir að aflið mun nema sem svarar 20 megavött- um . Svæðin, sem Már nefnir svo, er landrýmið i kringum hverja fjóra strompa, en gula er einungis leidd úr fjórðungi hvers svæðis fyrir sig. Ætlunin er aö búa til fleiri gufubrunna eftir þvi sem gengur á hitann undir hverri ein- ingu, og fæst þannig fjórföld nýt- ing úr hverjum varmaskipta- kassa, eöa, með öðrum oröum sagt, gufan er sótt i fjórar ein- ingar hverri á fætur annarri eftir þvi sem timar líða. En þá kann aö vakna sú spurn- ing, hvað virkjunin endist lengi. Smám saman tapast hitinn úr hrauninu, og þar með verður þýðingarlaust að leiöa vatn i þaö til þess að mynda gufu. Og vaknar þá ekki önnur spurning strax á eftir: hvað tekur við? „Það er reiknað með þvl að hægt sé aö nýta hraunið á hag- kvæman hátt þennan áratuginn, það er að segja til 1990 og kannski eitthvað aðeins lengur ef heppnin er með. Þennan tima á aö nota til aö finna aörar leiðir til aö hita vatnið.” — Þýðir þaö þá ekki, aö þessi mannvirkjagerð hefur verið til einskis? „Nei, öðru nær. Það var byrjað aö byggja upp hitaveituna fyrir gos, en þá var gert ráð fyrir þvi aö vatniö yrði hitað með svo- nefndum rafskautakötlum og að oliukynding yrði höfð til vara. Nú, dreifikerfið i húsin er þannig lagt, að það getur i sjálfu sér nýst, hvernig svo sem farið er að þvi að hita vatnið. Og mannvirkin hér uppi á hrauninu eru I raun alis ekki dýr og borga sig upp á þess- um árafjölda og vel það, þannig að framkvæmdin er alls ekki unn- in fyrir gig.” Már reiknar I snatri út hver kostnaöurinn við hitaveituna hefur verið: Alls um 80 milljónir króna, en þar af hefur dreifikerfi og dælustöö þau mannvirki, sem áfram nýtast, kostað nálægt 50 milljónum. Sjálf hitaveit.umann- virkin uppi á hrauni hafa þvi kostað um 30 milljónir — sem er állka upphæð og kostar að hita upp Vestmannaeyjabæ með oliu á einu ári. En hraunhitaveitan end- ist I tiu ár og kannski rúmlega það. Virkjunin skilar þvi dágóð- um arði, þótt hún sé ekki byggð til lengri tima. — Að lokum, Már: Er hægt eins og máium er háttað i dag að segja tii um hvaöa orkugjafar verða virkjaöir á eftir hrauninu? „Nei, ég hætti mér nú ekki út i aö segja neitt um það á þessu stigi málsins. Vestmannaeyjabær hefur nokkurt samstarf og gott við Raunvisindastofnun Háskóla Islands um rannsóknir á þeim möguleikum, sem þegar eru til staðar, og eins og flestir vita nú liklega, þá er unnið að þvi út um allan heim aö finna nýja og hag- kvæmari orku til virkjunar en þá sem fyrir er. Hins vegar hafa auðvitað verið nefndir nokkrir áhugaverðir kostir, sem verða án efa skoðaðir nánar, eins og t.d. virkjun vindorkunnar, eöa þeirr- ar orku sem býr I sjávarföliunum, auk þeirra kosla, sem eru þegar til staðar eins og raforkan eða oli- an. En hvað úr verður, þori ég ekki að segja til um”. —jsj. Már Karlsson, verkfræöingur, bendir hér á Vestmannaeyjakortinu á þann stað þar sem hraunhitaveitumannvirkin eru staðsett.

x

Þjóðviljinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.