Þjóðviljinn - 23.06.1982, Blaðsíða 9

Miövikudagur 23. júni 1982 ÞJÖÐVILJINN — SÍÐA 9
Ómar Þröstur Björgólfsson, skipar 5. sætiö á lista Alþýöubandalagsins á Vopnafirði. Hann stendur hér ofan
Vigdisarklettar, en þar hefur verið skipulagt framtiöar ibúðabyggingasvæöi Vopnfiröinga til næstu 10—15
ára. Ljósm.: -jsj
gætu ekki lifað af minni búum en
nú væru miðaö við aðstæður.
Ylrækt
„Spurningin er ekki svo ein-
föld”, sagði Haraldur, ,,að það sé
nóg að fjölga úrvinnslugreinum i
landbúnaði. Við höfum hér
nokkra slátrun og svo er hér
einnig saumastofa sem vinnur
m.a. úr ull, og sem við Alþýðu-
bandalagsmenn viljum auðvitað
efla sem mest.
Spurningin stendur auðvitað
um nýjar greinar landbúnaðar og
svo lika um það, hvar á landinu
sauðfjárbændur eigi að draga
saman seglin.
Ef við komum fyrst að nýjum
greinum landbúnaðar, þá tel ég
að sveitarstjórnarmennn og yfir-
völd hafi sinnt þvi litið að hér er
heitt vatn að finna, sem nægir að
visu varla til húsahitunar — en
það ætti að gefa möguleika á þvi
að a.m.k. eitt stórt ylræktarbú
geti risið i Vopnafirði. Ég tel það
afar mikilvægt mál, að hér risi
garðyrkjubú, þvi að hér er mikið
keypt af grænmeti, sem flutt er
hingað með miklum tilkostnaði.
Það er gifurlegur flutningskostn-
aður, sem vopnfirskir neytendur
þurfa að borga. Þetta er þvi hik-
laust liður i þvi að bæta lifskjörin
að fá hingað grænmetisfram-
leiðslu”.
Brú yfir Straumseyri
Nokkrar rannsóknir hafa farið
fram á heita vatninu i Vopnafirði
og stóð rikið að þeim. Hins vegar
hefur ekki fengist fé til að ljúka
þeim rannsóknum og sagði Har-
aldur að ekki aðeins það væri
bagalegt, heldur einnig sú stað-
reynd, að ekki hefði enn verið
lögð fyrirhuguð brú yfir Straums-
eyri, sem er norður af þorpinu en
sú brú mun stytta leiðina að heita
vatninu til muna.
,,En ef við vikjum þá að of-
framleiðslu á sauðfjárafurðum”,
sagði Haraldur, ,,þá má nefna
það fyrst, að þeir eru margir, sem
segja að ekki megi skera niður
sauðfé vegna þess að það gefur af
sér mikilvæg hráefni til iðnaðar,
þ.e. ull og gærur”.
Niðurgreitt kinda-
kjöt í illseljanlegum
gærum
,,En nú hefur oröið verðfall á
gærum á heimsmarkaði og t.d.
Gotlandsgærurnar kosta nú orðið
jafnmikið og venjuleg, islensk
gæra. Feldfjárræktin, sem átti að
bjarga mörgum bóndanum sem
hliðarbúgrein, er þvi fyrir bi. Að
minnsta kosti i bili.
Og það er augljóst að það þýðir
ekki að framleiða niðurgreitt
kindakjöt i illseljanlegum
gærum.
Eg vil hins vegar benda á, að i
ágústblaði Freys frá fyrra ári, er
viðtal við einn ágætan bónda, sem
segir að hann hafi 40 mjólkandi
kýr en um 100 hausa nautgripa
alls, setji alla kálfa á og ali gripi
til kjötframleiðslu til 20—22 mán-
aða aldurs. Jafnframt hefur þessi
bóndi 230 fjár og 20 hross”.
Að leika sér
með fjárbúskap
„Ég leyfi mér aö halda þvi
fram, að þessi bóndi sé aöeins að
leika sér með þvi að hafa þetta
fjárbú til viðbótar við 100 naut-
gripi. Hér i Vopnafiröi eru fjöl-
skyldur að baksa við aö lifa af
230—250 kinda búi, og það segir
sig sjálft, að þegar margir stórir
kúabændur eru meö þetta margt
sauðfé, og framleiöa þ.a.l. kinda-
kjöt sem aukaafurð, þá sé þar aö
finna offramleiðsluvandann”
Ekki kvóta
á litlu búin
„Ég tel langeðlilegast, að þeir
sem hafa fjörutiu mjólkandi kýr
og nautakjötsframleiðslu i ofan-
álag, skeri niður sitt sauðfé. Það
á ekki að setja kvóta á litlu sauð-
fjárbúin, sem eru á strjálbýlu
landsvæöunum, þar sem engin of-
beit er, eins og hér i Vopnafirði.
Hins vegar eru t.d. svæðin kring-
um Eyjafjörð ofbeitt. Þar væri
nær að fækka sauðfé”.
Hins vegar gat Haraldur þess,
að óliklegt væri aö bændasam-
tökin samþykktu neitt i þessa átt,
þvi að stóru bændurnir væru i for-
svari i Stéttarsambandi bænda
sem og á Búnaðarþingi.
„En það er gagnrýnisvert, að
stórir kúabændur framleiði
kindakjöt inn á yfirfullan
markað. Það er málið”, sagði
Haraldur, og gat þess að lokum,
að brýna nauðsyn bæri til að taka
þessi mál upp af fullri alvöru i
sveitarstjðrn.
— jsj
Sigurbjörn Björnsson,
formaður
Verkalýðsfélags
Vopnafjarðar
Næg
atvinna
Sigurbjörn Björnsson er
formaður Verkalýðsfélags
Vopnafjarðar og skipar
hann jafnframt fjórða
sætið á lista AB i kosning-
unum á Vopnafirði. í sam-
tali við Þjóðviljann var
Sigurbjörn fyrst spurður,
hver staða verkalýðsmála
væri um þessar mundir á
Vopnafirði.
„Verkalýðsmálin eru nú i svip-
uðu horfi hér og viðast hvar ann-
Sigurbjörn Björnsson, formaður
Verkalýðsfélags Vopnafjarðar
skipar 4. sætið á lista AB á
Vopnafirði: „Afborgunarkerfið
neglir fólk niður peningalega,
þannig að það hefur ekki efni á að
standa i verkföllum til aö bæta
kjör sin”. Ljósm.: — jsj.
ars staðar. Hinn almenni félagi
tekur litinn þátt i starfi félagsins
og mætir ekki á fundi. Hvort það
stafi af þvi að fólk sé orðið ófé-
lagslynt eða eitthvað i þeim dúr,
skal ég nú ekki segja.
Meiri áhugi
áður fyrr
Þó má vera að þetta stafi af þvi
að öll kjarasamningsgerð fer
núna fram suður i Reykjavik”,
sagði Sigurbjörn.
— Viitu þá meina, að verka-
lýðsmáiin hafi verið i betra horfi
áöur, þegar samið var heima i
héraði?
„Já, ég hugsa nú, að þá hafi
hinn almenni félagsmaður haft
meiri áhuga á t.d. kjarasamn-
ingsgerö en nú er. Hins vegar er
nú ekki gott aö segja hvernig yröi
tekið i þaö, ef samningsgérðin
yröi aftur færö heim i hérað. Það
er svo margt, sem spilar inn i það
mál, eins og t.d. bara sjónvarpið
og fleira þess háttar. Menn hafa i
ýmsu öðru að snúast.”
— Hafa Vopnfiröingar haft
næga atvinnu, Sigurbjörn?
„Það voru um tima margir á
atvinnuleysisskrá i vetur, þegar
Brettingur bilaöi.
Brýnt að
auka fjölbreytni
Atvinnulifiö hér er.það einhæft,
að það má litið út af bregða, eins
og þetta dæmi sannar, þegar
ljósavélin fer i togaranum, og fólk
neyddist til að skrá sig atvinnu-
laust.
Eins og er virðist þó vera næg
atvinna, og enginn skráður at-
vinnulaus, en það er brýnt, að
eitthvað veröi gert til að auka
fjölbreytni atvinnuiifsins.”
— Nú er nær eingöngu unnið i
dagvinnu á Vopnafirði. Hvernig
gengur fólki að lifa af henni einni
saman?
„Það er alveg vonlaust að ætla
sér að lifa af dagvinnunni einni og
sér. Þetta hefst aðeins með þvi að
bónusgreiðslur og yfirborganir
koma til. Yfirborganir tiðkast
hér, eins og annars staðar á land-
inu. Svo taka menn auðvitað yfir-
vinnu, þegar hún býðst.”
Yfirborgunarkerfið
er baráttutœki
— En ef fólk er yfirborgað i
stórum stil, eins og sumir hafa
viljað vera láta — hvers vegna
höfum við þá verkalýðsfélög, sem
semja þá um mun lægri laun en
fólk i rauninni fær?
„Sko, þetta er nú ekki svona
einfalt. Yfirborgunarkerfið er
einfaldlega baráttutæki, sem at-
vinnurekendur alls staðar á land-
inu hafa orðið sér úti um og not-
færa sér og vilja fyrir hvern mun
halda i. Þeir sitja kannski á
ströngum fundum og rifast um
fáein prósent til eða frá, en á
sama tima fá kannski allir þau
laun, sem fela þegar i sér þá pró-
sentu, sem þeir eru að þrátta um.
Afborgunarkerfið
neglir fólk
Þetta baráttutæki hafa at-
vinnurekendur orðið sér úti um til
að tvistra verkalýöshreyfingunni.
Ég vil meina það, aö þetta sé bara
aðferð, sem atvinnurekendur
hafa, m.a. i þvi skyni, að gera
hinn almenna félagsmann minna
virkan i verkalýðsbaráttunni en
ella.
Og það er annað, sem má nefna
i sama vetfangi, en það er afborg-
unarkerfiö, sem auðvaldið i þessu
landi hefur komiö á fót. Nú er allt
selt á afborgunum og með litilli
útborgun, og fólk er neglt niður
peningalega á þann hátt.
Ekki efni á
að fara Í verkfall
Sko, þetta verður einfaldlega til
þess, aö verkafólk veigrar sér viö
aðgripa til sins aöalbaráttutækis,
sem eru verkföllin, af þvi aö það
er búið að rigbinda sig fjárhags-
lega.”
— Veröurðu var viö, aö afborg-
unarkerfið hafi þessi áhrif?
„Já,ég verö var við það, aö fólk
telur sig ekki hafa efni á þvi aö
sleppa úr dögum og fara i verkfall
— sem yrði þó til að bæta kjörin,
þegar til lengdar léti — vegna
þeirra afborgunarskilmála, sem
það þarf aö standa við”, sagöi
Sigurbjörn Björnsson að lokum.
—jsj
Slæmar
götur
— rætt við Þröst
Björgólfsson, sem
skipar 5. sætið á
lista Alþýðubanda
lagsins í Vopnafirði
//Samkvæmt aöalskipu-
lagi Vopnafjaröar/ sem
var samþykkt fyrir um
þremur árum> er gert ráð
fyrir þvi> aö hér veröi
byggðar árlega um 5—6
ibúöir eöa hús> og þannig
hefur þaö verið siðast-
liðin 4—5 ár", sagöi ómar
Þröstur Björgólf sson,
byggingarf ulltrúi á
Vopnafirði í samtali viö
Þjóöviljann, sem var á
ferð um Vopnaf jörð fyrir
skemmstu. Þröstur
skipar jafnframt fimmta
sæti á lista Alþýöubanda-
lagsins i komandi
sveitarstjórnarkosning-
um.
Að sögn Þrastar hefur verið
skipulagt svæði til ibúðar-
byggöar fyrir um þrjátiu
meðalstór einbýlishús, og er það
ofan Vigdisarklettar, sem
Vopnfirðingar kalla, en það er
norövestan við þorpið eins og
það er nú. „Við reiknum með að
það svæöi endist okkur i ein tiu
til fimmtán ár”, sagði Þröstur,
„en þá verður trúlega farið
norðaustur fyrir þorpið og þar
skipulagt ibúðarsvæði”.
Blönduð byggð
Aðkomumaður á Vopnafirði
verður fljótt var við, að þar eru
bæði gömul hús af smærra snið-
inu og stór einbýlishus nú-
timans, og byggöin ber þess
merki, að þar hefur ekki verið
hugsað fyrir heildarskipulagi
fyrr en á allra siöustu timum,
eða meö tilkomu laga um skipu-
lag þéttbýlis á öllu landinu og
skipulagsstofu Austurlands,
sem hefur unniö upp aðalskipu-
lag fyrir Vopnafjörö og aðra
þéttbýlisstaði á Austurlandi.
Þröstur var spurður að þvi,
hvert hans álit væri á þessari
blönduðu byggð, og hvort bæri
að stuöla að auknu samræmi
gamalla húsa og nýrra, eða láta
gömlu húsin vikja fyrir nýtisku
húsageröarlist.
Nýja skipulagið taki
mið af gömlu
húsunum
„Ég heid, að það sé rétt að
láta þessa blönduðu byggð
halda sér”, svaraði Þröstur.
„Það var yfirleitt um dreifða
byggð að ræða i þessum smærri
þorpum eins og Vopnafirði, og
sjálfsagt að halda þeirri byggð
til haga. Það hefur ekki verið
hugsað mikið um það að nýju
húsin féllu vel að þvi umhverfi
sem fyrir var, og þau látin sam-
svara gömlu húsunum. Það er
nú, held ég, ekkert hægt að gera
i þvi, úr þvi sem komið er, og ég
held, að það væri þá rétt að
miða að þvi að nýja skipulagið
verði i lagi að þvi leytinu.
Og það er sjálfsagt að halda i
þau gömlu hús sem eru, meðan
þau eru i góðu lagi og þeim
haldið sómasamlega við”.
Frágangur gatna
Hins vegar kvað Þröstur
frekar vera ama af mörgum
þeim kofum sem væri að finna á
Vopnafirði, „og það er á stefnu-
skrá Alþýðubandalagsins að
reyna að losna við þessa kofa,
fjárhúskofa og gamla hjalla, úr
byggðinni,” enda væri að þeim
óprýði auk þess sem þeir væru
litið og nánast ekkert notaðir.
„Það er nú reyndar annað
mál”, sagði Þröstur „sem hefur
lengi verið okkur Alþýðubanda-
lagsmönnum kappsmál, og sem
horfir lika i þá átt að fegra
þorpið og reyndar auka um-
ferðaröryggi lika, en þaö er frá-
gangur gatna og lagning kant-
steina.
Asigkomulag gatna hér er
frekar slæmt. Það er komið að
þvi að endurnýja þarf slitlag á
elstu götunum og reyndar hefur
ekki verið lagt slitlag á allar
gömlu göturnar ennþá. Ég tel
nauðsynlegt að lögð sé áhersla á
að lokið sé viö það að leggja slit-
lag á elsta hluta gatnakerfisins,
svo hægt sé siöan að snúa sér af
fullum krafti að nýiagningu
gatna, sem einnig er brýnt
verkefni”.
Gangandi fólk
Eins og Þröstur benti rétti-
lega á, er gatnagerö dýr fram-
kvæmd, og hann taldi nauðsyn-
legt aö hafa þessa framkvæmda-
röð á. „Ég tel aö það sé ekki
hægt að gera þetta öðruvisi,
enda væri varla hægt aö ganga
frá götunum i nýju hverfin af
neinu viti, ef ætti aö skipta fénu i
þetta dýrar framkvæmdir”,
sagði Þröstur — en þetta er i
samræmi við þá stefnuskrá,
sem Alþýðubandalagiö hefur
lagt fram fyrir þessar kosn-
ingar.
„Þetta er brýnt mál”, sagði
Þröstur, „og það skiptir ekki
siður máli þegar um er að ræða
gangandi fólk og svo snjóruðn-
ing aö vetrum, sem hefur verið
vandamál hér með tilliti til
gangandi vegfarenda”.
— jsj