Þjóðviljinn - 25.01.1983, Blaðsíða 10

14 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 25. janúar 1983
Það gerist ekki á hverjum degi að
hingað til lands komi ferðamenn
frá Kúbu, en nýlega var hér á ferð
sendinefnd kúbanskra lækna, sem
er á kynnisferðalagi um Norður-
lönd í því skyni að afla sér fræði-
legrar þekkingar og koma á vísind-
alegu samstarfi á milli norrænna og
kúbanskra lækna.
Að þessu tilefni hittum við að
máli þau Edilberto Gonzalez, sér-
fræðing í farsóttarfræði, og Teresu
Leiva, sérfræðing í örveirufræði,
og spurðum þau nokkurra spurn-
inga um heilsugæslu á Kúbu.
Þau sögðu okkur að mikið átak
hefði verið unnið í heilsugæslu á
Kúbu, sérstaklega hvað varðar
fyrirbyggjandi aðgerðir, upp-
fræðslu almennings og menntun
sérhæfðs starfsfólks.
- Fyrir byltinguna 1959 var
sjúkraþjónustan í landinu fyrst og
fremst bundin við höfuðborgina.
Sjúkrahús voru fá og illa búin og
læknisþjónusta var ekki kostuð af
ríkinu. Flestir læknar unnu á einka-
stofum gegn háu gjaldi sem ekki
var miðað við getu almennings.
Eftir byltinguna flúðu um 3000
læknar úr landi vegna hvatningar
frá áróðursvél heimsvaldasinna í
Bandaríkjunum.
Verk að
vinna
Það var því mikið verk að vinna
eftir byltinguna. Komið var upp
neti heilsugæslustöðva, sjúkra-
skýla, sveitasjúkrahúsa og
Fyriritvggj andi heilsugæsla míldlvægust
segja þau Edilberto Gonzalez og
Teresa Leiva læknar frá Kúbu,
sem hér voru í heimsókn
hérðaðssjúkrahúsa um allt landið,
og heilsugæslan flutt út á staði þar
sem varla hafði sést læknir áður.
Héraðssjúkrahús voru byggð í 14
héruðum landsins, og komið var
upp elliheimilum og fæðingar-
heimilum.
Megináhersla hefur verið lögð á
fyrirbyggjandi heilsugæslu á Kúbu
eftir byltinguna og tekur hún sér-
staklega til ónæmisaðgerða, nær-
ingarfræðilegs eftirlits og kennslu í
heilsugæslu fyriralmenning. Þá var
einnig gerð sérstök áætlun um
menntun sérþjálfaðs starfsfólks í
heilbrigðismálum.
Barnadauði
lækkað um 72%
- Á þeim 24 árum sem liðin eru
frá byltingunni höfum við náð ár-
angri, sem hægt er að gefa til kynna
'með örfáum tölum. Mikilvægustu
'tölfræðilegu upplýsingarnar um
þróun heilsugæslu koma fram í töl-
um um barnadauða. Fyrir bylting-
una dóu um 60 af hverjum 1000
nýfæddum börnum á 1. aldursári.
Á síðasta ári var þessi tala komin
niður í 17,3, og er það lægsta dán-
artala barna í allri Rómönsku Am-
eríku og hliðstæð við dánartölu
barna í mörgum iðnríkjum.
Við höfum útrýmt hættulegustu
barnasjúkdómunum eins og barna-
lömunarveiki, barnaveíki, stíf-
krampa og malaríu og tala nýrra
berklatilfella er orðin 11,3 á
100.000 íbúa á ári, sem er sú lægsta
í allri Ameríku að Bandaríkjunum
og Canada meðtöldum.
Þessi árangur stafar fyrst og
fremst af fyrirbyggjandi starfi
heilusgæslustöðvanna, sem nær til
allra barna upp að 14 ára aldri.
20.000
læknanemar
Þá hefur einnig verið lögð mikil
áhersla á mæðrahjálp, og nú fara
99% allra fæðinga fram á fæðingar-
heimilum og allar mæður mæta í
mæðrafræðslu og skoðun 8-12
sinnum á meðgöngutíma.
Þá hefur mikil áhersla verið lögð
á eftirlit með drykkjarvatni og heil-
brigðiseftirlit í matvælaiðnaði til
þess að koma í veg fyrir farsóttir.
Við höfum nú byggt yfir 200
sjúkrahús og 400 heilsugæslustöðv-
ar, og á sjúkrahúsunum eru rúm
fyrir 40.000 sjúklinga.
Árið 1959 var aðeins ein lækna-
deild við háskólann í Havanna. Nú
eru læknar menntaðir í læknahá-
skólum í flestum héruðum landsins
og alls stunda nú um 20.000 manns
nám í læknisfræði auk enn fleir er
stunda hjúkrunarfræðinám í tækni-
skólum víðsvegar um landið. Við
höfum nú 1 lækni á hverja 600 íbúa.
Aðstoð Kúbu
við þróunar-
ríkin
Einn stærsti ávöxtur kúbönsku
byltingarinnar er hið víðtæka
hjálparstarf sem kúbanskir læknar
og heilsugæslufólk vinna erlendis.
Nú eru fleiri hundruð kúbanskir
læknar við störf í yfir 20 löndum í
Rómönsku Ameríku, Afríku og
Asíu. Þar að auki stunda náms-
menn frá þessum löndum nám í
læknisfræði á Kúbu.
Er við spurðum þau Edilberto og
Teresu hvaða sjúkdómar væru
skæðastir á Kúbu sögðu þau að
hjarta- og æðasjúkdómarnir ættu
sök á flestum dauðsföllum og
krabbamein væri ’ það næst-
algengasta. Eini smitsjúkdómur-
inn, sem nær því að vera í röð 10
algengustu dauðaorsaka, er að
þeirra sögn lungnabólga.
Þau Teresa og Edilberto sögðust
ekki hafa séð mikið af Reykjavík
vegna snjókomu og veðurs, en
þetta var í fyrsta skiptið sem Teresa
kom til Evrópu. Þau sögðust þó
hafa skoðað farsóttar- og örveiru-
deildina á Landspítalanum og litist
vel á sig. Sögðust þau vona að til
frekara samstarfs gæti komið á
milli kúbanskra og íslenskra lækna.
ólg.
Nýr
skólastjóri
Leiklistar-
skólans
Samkvæmt einróma
meðmælum skólanefndar hefur
menntamálaráðherra sett
Helgu Hjörvar skólastjóra
Leiklistarskóla íslands um fjög-
urra ára skeið frá 1. júní 1983
að telja.
Tvær umsóknir bárust um
stöðuna.
Jafnframt hefur Pétri Einars-
syni verið veitt lausn frá störf-
um skólastjóra við skólann frá
sama tíma að telja. Pétur hefur
verið skólastjóri Leiklistar-
skólans um átta ára skeið, en
samkvæmt lögum og reglugerð
um skólann getur sami maður
ekki verið skólastjóri hans
lengur en átta ár samfleytt.
Helga Hjörvar
Lánveitingar til orkusparandi
aðgerða í skipum:
„Skrapdaga-skip’
látin ganga fyrir
Lánin verða allt að 450 þús. krónur,
vísitölubundin en vaxtalaus
GK í kjölfar ráðstefnu þeirrar
um orkusparnað í fiskveiðum, sem
Iðnaðarráðuneytið og Fiskifélag
íslands stóðu að í haust, var skipuð
nefnd til að vinna að orkusparnaöi í
útgerð, og athugunum í því sam-
bandi, með hiiðsjón af fé, sem fyrir
hendi er af gengismun, til orkusp-
arandi aðgerða í útgerð og fisk-
vinnslu. Hefur nefndin sent frá sér
tillögur og á grundvelii þeirra hefur
verið ákveðið að verja nokkru fé til
lánveitinga, til aðstoðar útgcrðar-
aðilum vegna orkusparandi
aðgerða á skipum þeirra.
Til aö byrja með veröa þaö éin-
göngu þau skip sem falla undir hiö
svokallaða „skrapdagakerfi“ sem
fá þessi lán, hafi þau eingöngu
stundað togveiðar á sl. ári og hyggj-
ast breyta yfir í svartolíunotkun.
Lánsfjárhæð veröur allt að 450
þúsund krónur í hverju tilviki en
aldrei hærri en 80% af heildarkost-
naði. Lánin verða vísitölubundin.
en vaxtalaus til eins árs meö þremur
afborgunum.
Umsóknir um lán þessi skulu
sendast sjávarútvegsráðuneytinu.
S.dór

Hvenær
byrjaðir þú
V . _||xFER0AR # /