Þjóðviljinn - 01.02.1983, Blaðsíða 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN
Apturfótaleggir þóttu bestir
„Skautaferð er alltíð
íþrótt, þar sem hægt er að
koma henni við, en það er
allstaðar þar sem ísalög
eru mikil á vetrum. Annars
þarf ekki að lýsa henni því
hún er alkunn hverju
mannsbarni og auk þess
ekki fremur innlend en út-
lend. Aptur er það þjóðsið-
ur að karlmenn einir læra á
skautum á íslandi, því í út-
löndum fara karlar og kon-
ur á skautum, jöfnum
höndum. Þó má geta þess
að kvennfólk lærir líka á
skautum í kaupstöðunum
og væri óskandi að sú tízka
breiddist út, því kvenn-
fólkinu er ekki fremur
vanþörf á góðri hreyfingu
en kallmönnum.
Ung íþrótt
Skautaferð er úng skemtun á
Islandi, til þess að gjöra, þótt mér
sé ekki ljóst, hvenær fariö var aö
tlðka hana. 1 sóknarlýsingum er
víðast tekið fram að skautaferð sé
ekki tiökuö þar, eða þá mjög litið.
t lýsingu Hitarnessþinga 1841, er
sagt aö þaö sé einsdæmi þar um
slóðir, aö tveir menn kunni á
skautum á einum bæ. Það eru að
eins þrjár sóknalýsingar, þar sem
þaö er tekiö fram að margir kunni
Sagt frá
upphafi
skautaíþróttar
á íslandi
á skautum og eru þaö lýsingarnar
á Kviabekkjarsókn, Þóroddstaða-
og Ljósavatnssóknum, báðar frá
1839, og Landeyaþingum 1873. 1
Ljósavatnssókn eru skautar
nefndir skriðjárn, hvort sem það
er sagt i sveitinni, eða það er
tyrfni úr prestinum. Ég hefi lika
séö gátu um skauta og var
þýðingin skriðskjótar. Það er ef-
laust skáldaorð, eða hvergi haft I
daglegu tali með öðrum orðum.
Aptur nefnir séra Jón Ýngvalds-
son skriðskauta i einu handriti.
Leggjarferðir únglinga
Aður en skautaferðic komust á,
rendu únglingar sér á leggjum og
Sunnlendingar segja mér aö þaö
sé daglegt brauö þar enn I dag. A
Noröurlandi er leggjaferö aptur
fremur sjaldgæf um þessar
mundir og ekki man eg eptir þvi
að eg hafi séð leggi.
Leggirnir voru hrossleggir og
þóttu apturfótaleggirnir bezt
fallnir til að renna sér á þeim.
Þeir urðu að vera þráðbeinir, eins
og eölilegt er. Þaö var höggviö af
þeim aö aptan og framan, til þess
að þeir skyldu ekki rekast i. Ann-
ars voru þeir látnir eiga sig, eins
og náttúran hafði gjört þá úr
garði.
Sumir boruðu tvö göt gegnum
hvern legg, annaö aö aptan en hitt
að framan, drógu svo bönd gegn-
um þau og bundu upp um fótinn.
Sumir boruðu að eins eitt gat á
legginn, framanverðan, og festu i
það lykkju, sem svo var smeygt
upp á fótinn. Sumir rendu sér apt-
ur á leggjunum alveg iausum, og
studdu sig þá viö broddstaf.
KAUPFÉLAG SVALBARÐSEYRAR
Bertel Þorleifsson, sud med.,
sem er nákunnugur leggjaferð i
Þingvallasveit, segir mér að
valla hafi aðrir farið þar á leggj-
um en únglingar. Kindarleggir
hafi verið tiðastir, en kálfsleggir
hafi þótt bezt fallnir til leggja-
ferðar. Optast hafi verið farið á
Afturfótahrossleggir þóttu best fallnir sem
skriðskjótar. Þeir urðu að vera þráðbeinir
og oftast vera höggvið framan af þeim og
aftan. Það er Sólveig Georgsdóttir safn-
vörður sem heldur á þessum hrosslegg
sem er til sýnis í Þjóðminjasafni.
sími (96) 25800
Kindarieggir voru tíðastir og boruðu sumir tvö göt gegnum hvern
legg og drógu svo bönd í gegnum, eins og sést á þessum leggjum
sem komu til Þjóðminjasafnsins úr Ásbúðarsafninu hans Andrésar
Jónssonar í Hafnarfirði.