Þjóðviljinn - 02.02.1983, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 2. febrúar 1983
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Utgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
‘Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friöriksson.
Auglýsingastjóri: Sigriður H. Sigurbjömsdóttir
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason, Óskar Guðmunds-
son, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar
Augíýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Otkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Síðumúla 6 Reykjavík, sími 8 13 33
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Skrýtinn
flokkur
• Bandalag Vilmundarjafnaðarmanna gerir í mál-
flutningi harða hríð að fyrirgreiðslu því, sem alþingis-
menn eru mjög tengdir. Mikil og þung áhersla er þá
lögð á það, að hér sé um siðspillandi atkvæðaveiðar að
ræða sem komi í veg fyrir skynsamlega hagstjórn í
landinu.
• Þessi gagnrýni er að sönnu ekki ný - hér og þar í
pólitískum flokkum og utan þeirra hafa menn deilt á
pólitískar fjárfestingar sem svo heita, eða þá veist að
því „blandaða“ hagkerfi, sem einhverju sinni var kallað
sósíalismi andskotans. En það er í því fólgið, að gróða-
vegir eru lagðir af einkaframtakinu, en taprekstur
þjóðnýttur í nafni þjóðarnauðsynjar.
• Vilmundarmenn segjast hafa tvö svör við þessum
vanda: annað ráðið er að takmarka stórlega umsvif
alþingis og treysta á landsföður (forsætisráðherra) sem
kosinn er í beinum kosningum utan við núverandi kjör-
dæmaskipum. Það sérstæða við þessa hugmynd er, að
flokkur sem kennir sig við valddreifingu mælir þarna
með auknu miðstjórnarvaldi. Því satt best að segja, þá
er fyrirgreiðslukerfið mjög tengt því, að hið pólitíska
vald, sem geymt er í flokkum hefur í raun dreift frá
flokkkamiðstjórnum til einstakra kjördæma. Máttleysi
ríkisstjórna til hagstjórnar er oftar en ekki tengt því, að
ákvörðunarvöld hafa þegar verið teygð út um lands-
hlutana til góðs og ills.
• Hitt svar Bandalags jafnaðarmanna er fólgið í því,
að hið opinbera hætti afskiptum af kaupi og kjörum:
starfsmenn hvers fyrirtækis semji við sína atvinnurek-
endur sem síðan standi og falli upp á eigin spýtur.
Gengi þetta eftir, er kannski hægt að sneiða hjá nokkr-
um hæpnum fj árfestingum og fyrirgreiðslum - en önnur
vandamál koma upp í staðinn - aukið misræmi í kjörum
fólks, minnkandi atvinnuöryggi, afturhvarf til þess
tíma, þegar verkafólk er varnarlaust gagnvart því, að
allt í einu hefur samtvinnun markaðsörðugleika, afla-
brests eða heimskulegrar ráðsmennsku atvinnurek-
enda svipt fjölda manns lífsafkomu.
• Flokkur Vilmundar kennir sig við jafnaðarmennsku
og framtíðarsýn, en hvorutveggja er rangt. Þær hug-
myndir um atvinnu- og kjaramál, sem hér var minnst á,
eiga miklu meira skylt við trú og traust á hreinsandi
áhrif markaðslögmála, hagspeki Friedmans og vanga-
veltur Reaganstjórnarinnar um „fyrirferðarlitla
stjórn“. Með þeim er ekki verð að bjóða upp á nýjung-
ar, heldur að horfið sé aftur til þeirra frjálsu einka-
framtakstíma, sem mörgum virtist þegar fyrir fimmtíu
árum að hefðu endað í gjaldþroti kreppunnar miklu.
Aftur fyrir þá tíma, þegar meira eða minna sósíal-
demókratísk verklýðshreyfing kom á með margvísleg-
um opinberum afskiptum því velferðarkerfi með trygg-
ingu lágmarksafkomu, með jöfnun á hagsveiflum og
fleiru því sem menn hafa um hríð búið við í okkar hluta
heims.
• Hinn nýi flokkur virðist þannig ganga til leiks þung-
aður hinum einkennilegustu þverstæðum. Kannski færi
betur á því, að hann kenndi sig ekki við sósíaldemó-
kratisma, heldur eitthvað annað. Til dæmis færi ekki
illa á því að hann héti „Bandalag tæknikratískra mark-
aðshyggjumanna með valddreifingartilhneigingar á
vissum sviðum“. Langt nafn og óþjált væri það; en
málflutningur liðsmanna bendir áheyrendum einna
helst á einhvern slíkan bandorm hugtaka.
klippt
ákvæðu að yfirgefa eyna. Þá
mundi það ekki nægja lengur að
umreikna laun hvers fslendings
fjórum sinnum á ári. Úr þessu
yrði efnahagslegt hrun“.
Dálítið sérstæð frásagnar-
sveifla óneitanlega frá stúlkum til
Keflvíkinga, sem eru allt í einu
orðnir Kanar. En semsagt: Hér
höfum við lítið dæmi um að
auglýsingar hafa reyndar nokkur
áhrif. Annað mál, að árangurinn
er þess eðlis, að helst vilja menn
hrópa í takt við það þema sem
Steinn Steinarr fitjar uppá í
Hallgrímskirkjukvæði sínu:
Landkynningarmeistarar túrism-
ans - ekki meir, ekki meir....
Paradís
piparsveina
Ekki alls fyrir löngu urðu
nokkur blaðaskrif um auglýsing-
aherferð Flugleiða í þágu Islands-
ferða í Svíþjóð. Þótti mönnum að
þar væri með glæfralegum hætti
brugðið upp mynd af skemmt-
analífi eyjarskeggja og þó eink-
um og sérílagi auðveldu kvenna-
fari.
Svo mikið er víst, að þeir sem
skrifa sænska karlablaðið Lektyr
hafa tekið þetta alvarlega, og
sendu þeir blaðamann og ljós- !
myndara til staðar sem þeir kalla ;
í fyrirsögnum „Hin nýja Paradís i
piparsveina - Island, Mallorca
norðursins". Fer þar mest fyrir
opnumynd af gestum að dreícka
Svartadauða í heitri laug, en i
smærri myndir fylgja með, mest |
frá Broadway. Textinn er svo
hrærigrautur af heitavatnsupp- ,
hrópunum og þeim tíðindum úr
veitingahúsalífi Reykjavíkur,
sem sá kann að lenda í, sem hefur
ákveðið að „veðja á helgarferð til
sögueyjarinnar“, eins og þar
stendur.
Konur
I miðri grein er upptalning í þá
veru, að íslendingarséu lausir við
atvinnuleysi, þeir séu langlífir,
tilltölulega lausir við glæpi,
drekki minna en Tyrkir, og vændi
sé þar ekki til „vegna þess að allir
þekkja alla“. Síðan kemur eftir-
farandi klausa sem hér er birt les-
endum til fróðleiks:
„Víst hljómar þetta rétt eins og
Paradís Norðursins. Kannski er
hún líka fundin hér, ef maður
minnist ekki á það í leiðinni að
íslendingar eru að drekka sig í hel
út úr leiðindum og almennri ein-
angrun. Og að íslenska stúlkan
selur sig ekki vegna þess að hún
gerir það gjarna ókeypis ef þú ert
sætur, með framandi manni bara
til að fá að tala nokkra stund við
einhvern frá heiminum fyrir utan
þann litla blett þar sem hún lifir.
Kanar
Hagkerfi íslendinga mundi
verða fyrir meiriháttar áfalli ef að
íbúar „hins bandaríska Natóbæj-
ar“, Keflavíkur, sem eru 5000 og
öflugir í kaupmætti, allt í einu
Prjótur kyssir
barn
I síðasta þætti bandaríska
myndaflokksins sem kenndur er
við borgina Dallas gerist það, að
þrjóturinn J. R. mjúklætist og
kyssir hann son sinn blíðlega. Það
er haft til dæmis um furðuleg á-
hrif vinsælla sjónvarpsþátta, að
þegar þetta sást á sínum tíma í
heimalandi þáttanna, þá rigndi
yfir sjónvarpið og framleiðend-
urna mótmælum. Fólk spurði
með nokkru hugarvíli: Ætlið þið
virkilega að láta þennan þrjót
bæta ráð sitt og gerast fyrirmynd-
arfaðir? Aldrei skal það, meðan
ég fæ fyrir sjónvarp skrúfað!
Petta fólk vildi ekki missa sinn
skyldufant. Það vildi að sá smá-
heimur sem hafði verið byggður
upp í Dallas héldi áfram að lúta
alveg fyrirsjáanlegum lögmálum
og þar með var þess krafist að
persónurnar, góðar eða vondar
eftir atvikum, detti ekki fyrir
nokkurn mun út úr hlutverkum
sínum. Þvíef það gerist, þá er viss
öryggiskennd trufluð og ku ekki
vera alltof mikið af henni, hvorki
í Bandaríkjunum né heldur af-
ganginum af heiminum.
Einsog að líkum lætur er það
talsvert umljöllunarefni ljölmiðla,
að ræða vinsæla sjóvarpsþætti
fram og aftur, reyna að ráða í þá
gátu sem vinsældirnar eru. Og
koma þá upp margar kenningar
skemmtilegar. Danskir miðdem-
ókratar telja Dallasþættina vera
níð um Bandaríkin. Aðrir telja,
að þættirnir séu lævíslega fram-
reidd huggunarkássa fyrir aura-
laust fólk: það sjái og skilji að
aumingja ríka fólkið á við óend-
anlega mörg vandamál að glíma!
Að nefbrjóta
kennara
En einna skrýtnust verður um-
fjöllun fjölmiðla þegar farið er að
blanda saman persónum í þáttum
eins og Dallas og einkalífi leikar-
anna sem með hlutverkin fara.
Ein slík samantekt var birt í
Morgunblaðinu á dögunum. Þar
fengu menn að vita, að þótt Vict-
oria Principal leiki Pam „hina
siðprúðu og nánast fullkomnu
eiginkonu Bobby Ewings“, þá sé
hún „hvorki siðprúð né fullkomin
í einkalífinu“ og þó síst á ung-
lingsárum sínum. Um Miss Ellie
(leikkonan Barbara Bel Geddes)
segir að í þáttunum sé hún „hin
viljasterka kona, öryggið upp-
málað“. En í reynd hafi líf henn-
ar „síður en svo verið dans á rós-
um“ - meðal annars hafi þessi
ágæta leikkona „átt í stöðugum
illdeilum við skólasystkini sín svo
og kennara og meðal annars
nefbraut hún einn kennarann....
Barbara var illa liðin og frek og
reyndi alltaf að fá vilja sínum
framgengt með yfirgang, sagði
Nancy Roberts, æskuvinkona
Barböru..."
Og svo er áfram haldið, átta
dálka.
Ritstjórar Morgunblaðsins eru
stundum firnalega stoltir af blaði
sínu og segja að það sé engin rusla-
tunna. En hvað er það þá?
- áb.
- áb.