Þjóðviljinn - 06.04.1983, Qupperneq 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 6. apríl 1983
Meö málamiölunartillögu sinni
um meðaldrægar eldflaugar í
Evrópu hefur Ronald Reagan
slegið „núll-lausninni“
svokölluöu á frest í þeirri von að
meö þeim hætti mætti blíðka
almenningsálitið í Evrópu og
slá vopnin úr höndum friðar-
hreyfingarinnar.
Stjórn Bandaríkjanna og Nato
hafa séð að framkvæmd þeirrar
ögrunarstefnu, sem „núll-lausnin“
felur í sér með uppsetningu 572
bandarískra kjarnorkueldflauga í
Evrópu fyrir árslok yrði torvelduð
af almenningsálitinu. Spurningin
er sú, hvernig friðarhreyfingin
bregst við hinum nýju málamiðlun-
Evrópu
eldflaugaraar:
Hundruð þúsunda kjarnorkuvopnaandstæðinga í bandarísku herstöðinni Greenham Common á
Bretlandi um páskana. Myndin sýnir konur að verki við herstöðina.
augsýnilega eru fyrst og fremst vel
fallnar til skyndiárásar á Sovétríkin
vegna hins skamma flugtíma,
verða freistandi skotmark fyrir so-
véska árás í tilraun til að gera þær
óvirkar.
Viðbrögð friðar-
hreyfingarinnar
Fleiri hundruð þúsund and-
stæðinga kjarnorkuvopna mót-
mæltu fyrirhugaðri uppsetningu
hinna bandarísku eldflauga í V-
Þýskalandi, Bretlandi og á Ítalíu
um páskana. Er búist við því að
hinar nýju „málamiðlunartillögur"
Reagans muni ekki verða til þess
að draga úr þeim mótmælum. Hins
vegar gæti áróðursstríðið hugsan-
lega snúist friðarhreyfingunum í
óhag á næstunni, bregðist þær ekki
rétt við.
Hið sterka almenningsálit gegn
auknum vígbúnaði á álfunni vakti á
sínum tíma vonir margra um að nú
væri tækifærið til þess að taka upp
Tillögur Reagans og viðbrögð
friðarhreyfingariimar
artillögum Reagans, sem fela að
því er talið er í sér að Bandaríkin
muni setja upp Pershing II eld-
flaugar í V-Þýskalandi fyrir árslok,
en fjöldi þeirra verði takmarkaður
samkvæmt frekara samkomulagi
við Sovétríkin.
Það kemur ekki á óvart að So-
vétstjórnin hafi hafnað þessum
hugmyndum. Pershing II eldflaug-
arnar munu ná til skotmarks í So-
vétríkjunum á örfáum mínútum,
og uppsetning þeirra mun verða til
þess að stórauka hættuna á að at-
ómstríð brjótist út.
Hin nýja miðlunartillaga Reag-
ans var sett fram rétt áður en samn-
ingaviðræðunum í Genf var slegið
á frest 29. mars. Þær hefjast ekki á
ný fyrr en í júní. Á meðan mun
áróðursstríðið geisa og er þar
miklu til kostað.
Andropov svarað
Tillögur Reagans eru að nokkru
leyti komnar fram fyrir kröfu leið-
toga ýmissa V-Evrópuríkja sem
kallað hafa á andsvar frá Reagans
hálfu við tillögum Andropovs frá
því í desember sl., þar sem hann
bauðst til að fækka meðaldrægum
eldflaugum Sovétmanna í Evrópu
til jafns við það sem er í eigu Breta
og Frakka, en þeir hafa á að skipa
162 meðaldrægum eldflaugum. Til-
lögur Reagans ganga nú sem fyrr út
á að þessar eldflauga* séu ekki
teknar með í reikninginn í samn-
ingaviðræðunum í Genf, né heldur
þær eldflaugar og flugvélar hlaðnar
kjarnorkuvopnum, sem Banda-
ríkjamenn geyma á flugmóður-
skipum sínum í N-Atlantshafi og á
Miðjarðarhafi.
í þessu ljósi er athyglisvert að
heyra íslenska fjölmiðla og þá sér-
staklega íslenska ríkisútvarpið
hamra á því hvað eftir annað að
„núll-lausnin“ og tillögur Reagans
miði að því að „eyða með öllu
meðaldrægum eldflaugum í Evr-
ópu“. Þessi fullyrðing er einfald-
lega röng og til þess smíðuð að
skapa falska tortryggni í garð Sö-
vétríkianna.
Nýlega skrifaði virtur banda-
rískur prófessor og einn af rit-
stjórum bandaríska tímaritsins
„Foreign Policy" grein í rit þetta,
þar sem hann taldi það meginá-
vinning „núll-lausnarinnar“ að
hafa náð fram afvopnunartilboði
Andropovs frá því í desember.
Prófessor Richard Ullman segir að
„gildar ástæður séu til að ætla, að
Vesturevrópa verði hættulegri
staður, ef hinum nýju bandarísku
eldflaugum verði komið fyrir og
Sovétríkin haldi áfram að byggja
upp vaxandi fjölda vopna sem
beint er gegn Evrópu, heldur en ef
gengið verði að grundvallaratrið-
um í tillögum Andropovs frá des-
ember 1982“.
Prófessorinn segir að hinar nýju
bandarísku eldflaugar í Evrópu
muni „grafa undan hernaðaröryggi
í álfunni" og sérstaklega muni
Pershing II eldflaugarnar, sem
gjörbreytta stefnu og skapa nýtt
andrúmsloft friðar og samvinnu í
Evrópu. Baráttan gegn kjarnorku-
vopnunum var ekki bara markmið í
sjálfu sér, heldur átti hún að hafa
mun víðtækari pólitískar afleiðing-
ar. Því hlaut þessi barátta óhjá-
kvæmilega að tengjast baráttunni
fyrir auknu frjálsræði og auknu
sjálfræði ríkjanna í Austur-
Evrópu. Herlögin og það sem síð-
an hefur gerst í Póllandi var áfall
fyrir friðarbaráttuna. Sömuleiðis
er áframhaldandi herseta Sovét-
ríkjanna í Tékkóslóvakíu hindrun í
vegi friðarbaráttunnar. Styrkleiki
friðarhreyfingarinnar í Evrópu í
framtíðinni er kannski fyrst og
fremst kominn undir því að hún
takmarki ekki starf sitt við það að
telja kjarnorkusprengjur og eld-
flaugar beggja vegna víglínunnar,
heldur sjái friðarbaráttuna í víðara
samhengi. Þá mun afl hennar vaxa
bæði austan og vestan Járntjalds.
óle.
»>
„Ég tel að herða eigi mjög eftirlit
með botnfiskveiðum og þá ekki
síst netaveiðum. Þaðan kemur léleg-
asta hráefnið. “
Ný stjórnun
fiskveiða
Að undanförnu hefur talsvert
verið skrifað um sjávarútvegsmál
ásíðum Þjóðviljansog erþað vel.
Einn málaflokkur hefur vakið at-
hygli mína öðrum fremur en það
er hvernig breyta megi stjórnun
botnfiskveiða með tilliti til vernd-
unar fiskistofna og auka verð-
mæti aflans.
Magni Kristjánsson, skipstjóri,
skrifaði nýlega grein í einn af
blaðaukum Þjóðviljans um sjáv-
arútvegsmál og fjallaði þar um
kvótafyrirkomulag við botnfisk-
veiðar. Sömuleiðis gerir Hjör-
leifur Guttormsson, iðnaðarráð-
herra, þetta að umfjöllunarefni í
grein í Þjóðviljanum 19/3 sl. Báð-
ir telja þeir kvótafyrirkomulagið
nauðsynlegt og hvetja fólk til að
fylkja sér um þá hugmynd, enda
segja þeir það bestu lausnina, en
viðurkenna þó að ekki sé þessi
lausn gallalaus. Enda mun svo
vera, svo ekki sé fastara að orði
kveðið.
Hugmyndin á bak við kvóta-
kerfi virðist vera svipuð og kvóta-
kerfið við síld- og loðnuveiðar
þ.e.a.s. afla og/eða verðmæta-
kvóti á skip. Þessar hugmyndir
hafa mætt mikilli andstöðu á
meðal sjómanna, eins og Hjör-
leifur bendir réttilega á. Enda
teljum við að litið hafi verið fram-
hjá mörgum öðrum álitlegum
lausnum og langar mig til að
minnast örlítið á þær hér.
Talsvert hefur verið rætt um að
takmarka eigi lengd hverrar
veiðiferðar á stærri skipunum og
þá aðallega hjá togurunum. Með
þessu ætti að fást betri og
verðmætari afli á land en nú ger-
ist. Jafnframt væri hægt að hafa
betri stjórn á vinnslunni í landi og
bjarga umtalsverðu verðmæti
með því. Því ekki er síst hægt að
leita ástæðunnar fyrir lélegum
gæðum aflans í landi. Það gefur
auga leið að eftir því sem fiskur-
inn er nýrri og ferskari þegar
hann fer í vinnslu því verðmætari
er hann. Það er því leiðinlegt til
þess að vita að oft er ágætt hrá-
efni stórskemmt í landi vegna
vanrækslu. En það er önnur saga.
Ég tel að herða eigi mjög eftir-
lit með botnfiskveiðum og þá
ekki síst netaveiðum. Þaðan
kemur lélegasta hráefnið. Eins
og nú er háttað er netafjöldi á bát
miðaður við fjölda áhafnarmeð-
lima; þ.e.a.s. viss netafjöldi á
hvern mann. Þá er gengið út frá
því að hægt sé að dragá öll netin
daglega, ef veður hamlar ekki
veiðum. Mikill misbrestur virðist
vera á þessu. Lítið sem ekkert
eftirlit virðist vera með þessum
veiðiskap og ekki minnist ég þess
að hafa heyrt um það að bátur
hafi verið sviptur veiðileyfi í
lengri tíma af þessum sökum.
Menn eru því óhræddir við að
úða út netum. Svo komast þeir
ekki yfir að draga öll netin dag-
lega, ef eitthvað fiskast og kemur
það niður á gæðum aflans. Þegar
svo slæm meðferð í landi bætist
ofaná er ekki við góðu að, búast.
Enda sýna fjölmörg nýleg dæmi
fram á það að ekki er allt eins og
best væri á kosið,-
Það þarf að gjörbreyta fiskmati
og gera þar enn strangari kröfur
en nú er farið fram á og fylgja
þeim eftir. Það þarf að vera meiri
verðmunur á 1. flokks fiski og
fiski í lakari gæðaflokkum. Það
nær ekki nokkurri átt að verð-
munur á góðum fiski og slæmum
Björn V.
Gíslason
skrifar
sé það lítill að mönnum sé svo til
sama hvort þeir landi 1. eða 2.
gæðaflokki. Það er mun auðveld-
ara og léttara verk að láta aflann
drabbast niður um gæðaflokk,
heldur en að halda honum í 1.
flokki. Það gefur auga leið að á
meðan menn sjá sér ekki tölu-
verðan hag í því að landa 1.
flokks afla, þá fáum við ekki
þannig fisk að landi.
Þetta þarf að lagfæra. Það þarf
að betrumbæta þetta. Það þarf að
greiða hærra verð fyrir bestu
vöruna, svo að menn leggi það á
sig að landa þannig vöru. Það
þarf að fylgja þessu eftir með
strangara fiskmati og betri með-
ferð aflans þegar á land er komið.
Og það þarf að fá fiskinn sem
fyrst í vinnslu eftir að hann er
veiddur. Ef hægt væri að koma
einhverju svipuðu formi á fisk-
veiðar eins og hér hefur verið
drepið á er ég óhræddur um að
við eigum eftir að lifa betri tíð í
sjávarútveginum en nú er. Og ég
ábyrgist að sjómenn munu ekki
liggja á liði sínu til að auka verð-
mæti aflans og stuðla að sterkari
fiskstofnum. Það erjúþeirra hag-
ur, hvað mest.
Ég hef nú minnst á örfá atriði í
sambandi við það hvernig breyta
megi stjórnun botnfiskveiða til
hins betra og auka um leið verð-
mæti þess afla sem á land kemur.
En margt er enn ótalið. Mætti þar
minnast á fiskverkunina sem er
heill kapituli út af fyrir sig. Svo
eru jú fleiri fiskar í sjónum en
þorskurinn.
En ég ætla að láta hér staðar
numið.
Mig langar þó að lokum til að
hvetja menn til að viðra hug-
myndir sínar um þessi mál. Og
ekki síst mætti flokkurinn fara að
athuga sinn gang í sjávarútvegs-
málum. Þar hefur sáralítil um-
ræða átt sér stað hvað þetta
varðar.
Björn V. Gíslason er nemi í Stýr-
imannaskólanum í Reykjavík.
Björn er í stjórn Æskulýðsfylk-
ingar Alþýðubandalagsins.