Þjóðviljinn - 19.08.1984, Blaðsíða 11

Þjóðviljinn - 19.08.1984, Blaðsíða 11
Spyrill: Þetta setur þá mark sitt á mannlífið? Tolli: Við íslendingar erum órafjarri hinurn fáunverulegu áíókum milli risaveldanna. Við heyrum rætt um þau í fréttum en gleymum þeim síðan í hinu dag- lega amstri. í Berlín er ekki hægt að útiloka sig svona frá óhugnað- inuni því maður hefur ntúrinn daglega fyrir augunum. Á íslandi lifir ungdómurinn freniur hant: ingjusömu og áhyggjulausu lífi. f Berlín er erfitt að vera bjartsýnn unglingur: Nútíminn býður ein- ungis upp á atvinnuleysi og hús- næðisskort; framtíðin fleiri kjarnaflaugar og vilji unga fólkið líta um öxl inn í fortíðina, blasir Þorlákur „Tolli" með nýlagað kaffi í vinnustofu sinni við Meðalfellsvatn í Kjós. Þar við hryllingurinn ljóslifandi víðast hvar annars staðar í hinum vestræna heimi. Þar standa eld- flaugar andspænis hver annarri í svipuðu magni og endurnar á Tjörninni í Reykjavík. I Berlín birtast samskipti austurs og vest- urs í sinni nöktustu mynd. Það ákvarðar andrúmsloftið í borg- inni og þegar veturinn gengur í garð verður hún grá og drunga- leg. Berlín: Annarlegt skemmtanalíf vegna fara þeir margir hverjir í hundana þegar frá líður og rútín- an hefst vestanmegin. Brennandi áhugi á íslandi Spyrill: Hvernig er svo að vera íslendingur í Berlín? Tolli: Það er fínt. Þjóðverjar hafa brennandi áhuga á öllu ís- iensku og alla langar þá til fs- lands. Athugaðu að margir bestu listamenn Þjóðverja dvelja langdvölum á fslandi og mála. Spyrill: Hvernig er það til komið? Toiii: Auðvitað þekkja þeir Dieter Rot, nema hvað. Núna dveljast einmitt ’peir Bernd Ko- berling og Jörg Immendorff í Loðmundarfirði og eru að bralla eitthvað saman. Koberling er sennilega besti landslagsmálari sem Þjóðverjar eiga í dag. Það var nteð hans hjálp að ég komst inn í deildina hjá Hödicke. Þeir máluðu saman í Lapplandi fyrir nokkrum árunt. Það er sterk hefð fyrir norðrinu nteðal Þjóðverja, bæði hvað vaiðar náttúruna og goðsagnir. Ef við íslendingar stöndum okkur ekki, þá stela þeir glæpnum frá okkur og skáka okk- ur í túlkun á okkar eigin um- býlónskri miljónaborg. Við verð- um að hætta að þjást af þessari sveitalegu minnimáttarkennd. Öll sönn list er klassísk Spyrill: Ertu bjartsýnn á að það takist? Tolli: Það þýðir ekkert annað en að vera bjartsýnn. Ég hef trú á að íslendingar dragi í land með þessa yfirborðsmennsku. Hún leiðir ekki til neins. Við höfum dæmi um það hvert íslenskir lista- menn geta náð ef þeir hafa trú á eigin menningu. Sjáðu Laxness, hann er það alþjóðlegasta sem við eigunt. Enda skrifaði hann um bændur og íiskimenn. Það versta er að íslensk borgarastétt er svo skyni skroppin að hún veit ekki livers virði þetta er. Erlend borgarastétt veit hvaða gildi er fólgið í nýrri list því hún hefur reynslu og þekkingu á því hvernig liststefnur fæðast. Sjáðu Fetting og Salomé og alla hina. Þeir sátu á bjórkössum uppi á hanabjálka í galleríi í Kreuzberg. Það leit varla nokkur maður þarna inn. Ári síðar sátu þeir í Júmbóþotum á leið til Ameríku. Ég er ekki að mæla svona löguðu bót, en þetta sýnir hvað erlend borgarastétt er fljót að bregðast við. Hún veit sem er að allt byrjar með grasrót- ur vera da Tveir íslenskir listnemar hafa undanfariö ár verið viö myndlistarnám í Listaháskólanum í V-Berlín. Þar njóta þeir leiösagnar K. H. Hödickes og Klaus Fussmanns prófessora yfir málaradeildum skólans. En Hödicke er einn af þekktustu frumkvöðlum hins nýja þýska málverks. Þettaeru þeir Þorlákur Kristinsson og Ómar Stefánsson. Þorlákur eða Tolli eins og hann er oftast nefndur er staddur hér á landi um þessar mundir. Ég náöi tali af honum í húsifööurhansvið Meðalfellsvatn í Kjós, þarsem hann nýtur vinnuaöstööu í hrífandi umhverfi íslenskrar náttúru. Þess í milli vinnur Tolli sem vaktmaöur á göngudeild unalingaathvarfsins viö Sólheimaog fórviðtalið einnig fram þar. Listnám í Berlín Spyrill: Hvernig er að vera við nám í Berlínarborg? Tolli: Að mörgu leyti gott. Sjáðu til; þarna hafa hlutirnir verið að gerast. Það eru ekki meira en3-4 ársíðan nokkrirne- mendur Hödickes héldu saman sýningu í nær óþekktu galleríi við Moritz-torg í verkamannahverf- inu Kreuzberg. Nú eru þetta heimsfrægir menn og verk þeirra eru á sýningum hvarvetna. Hvað sem segja má um heilbrigði listmarkaðarins, þá gerir þetta andrúmsloftið í HOK (listahá- skólanum í Berlín) rafmagnað. Það er gróska í deildinni hjá Hö- dicke, því máttu trúa. Spyrill: En hvernig er skólinn og aðstaðan? Tolli: Eins og best verður á kosið. Þetta er gömul og virðuleg bygging frá fyrri hluta aldarinnar, sem slapp við loftárásirnar. Þar er hátt til lofts og vítt til veggja, enda þúsundir nemenda við skólann. Það er hægt að segja að þetta sé nokkurs konar sælureitur innan um eintómar nýbyggingar og kaldranalegt umhverfi. Spyriil: Er Berlín kuldaleg? Tolli: Hún er byggð á rústum og þar er engin eiginleg miðborg, aðeins úthverfi. Hún er að vísu falleg þegar vorar og trén laufgast. Þar er einnig mikið krá- arlíf; krá við krá eins og stöðu- mælarnir við Laugaveginn. En þar er veruleikinn átakanlegri en og fyllir það ógleði. Ungdómur- inn lifir þannig í algjöru tóma- rúmi og þettaseturmjög svip sinn á þá list sem sköpuð er í V-Berlín. Þetta skapar einnig annarlegt skemmtanalíf. í Berlín eru allar deildir skemmtanalífs í gangi. Það er sama hvaða sérþarfir fjöldinn hefur, þú getur fengið allt þarna. Spyrill: Hvernig er þetta í öðr- um vesturþýskum borgum? Tolli: Ég hef ekki nægan sam- anburð, en ég veit að Hamborg stendur á gömlum merg. Þar hef- ur hefðin ekki rofnað og þar er verkalýðshreyfingin sterk. Berlín er á hinn bóginn þjónustu- og verslunarmiðstöð, alþjóðleg borg þar sem öllu ægir saman; innflytjendum; flóttafólki; lið- hlaupum úr hernum; hommum og lesbíum o.s.frv. Margt er þar yfirborðslegt og óekta og í ofaná- lag eru Berlínarbúar að reyna að endurheimta gamla og horfna hefð, eða „Berlín hinna gömlu og góðu daga“. Byssustingir Spyrill: Hefurðu farið austur- fyrir? Tolli: Nokkrum sinnum. Það er annar heimur; fasismim^er þar miklu opinskárri. Vestanmegin er hann tölvuvæddur og undir yfirborðinu. í Austur-Berlín er hann grár fyrir járnum og með byssustingi. Þar er minni gróska í listum enda er allri menningar- starfsemi miðstýrt af flokknum. Þar er lítið að gerast í myndlist- inni en leikhússtarfsemi er þar með töluverðum blóma. Senni- lega er það vegna hefðarinnar; Bertolts gamla Brecht, þú veist... Það þýðir ekkert fyrir austur- þýska listamenn að sniðganga apparatið. Ef þeir gefa eitthvað út á eigin spýtur eða sýna, eru þeir ákærðir fyrir einkarekstur. Þess vegna er töluvert mikið um smygl á bókmenntum og lista- verkum yfir múrinn og austur- þýskir flóttamenn eru mjög virkir í nýja málverkinu. Persónulega finnst mér Austur-Þjóðverjar lík- ari okkur, því þrátt fyrir kúgun- ina eru þeir ekki eins skemmdir og íbúar Vestur-Berlínar. Þeir eru lífsglaðari þrátt fyrir allt og eðlilegri í mannlegum sam- skiptum. En þeim er hættar við hrösun í hinum kapítalíska heimi því þá skortir mótefnið og þess hverfi. Það yrði nú til að kóróna alla eymdina. Spyrill: Hvað getum við tekið til bragðs? Tolli: Opnað augun fyrir fleiri möguleikum og borið meiri virð- ingu fyrir eigin arfleifð. Þegar maður sér gróskuna í listinni í V- Berlín spyr maður sjálfan sig hvers vegna nýja málverkinu er sniðinn svona þröngur stakkur hér heima. Það er eins og allir rói á sömu mið og elti hvern annan. Hér vantar miklu meiri fjöl- breytni og meiri tengsl við sögu- lega og landfræðilega legu okkar. Það er út í hött þegar íslenskir málarar reyna að draga fram stór- borgarlíf í myndum sínum. Þeir vita ekkert hvað það er að vera alinn upp í stórborg; Súper- Breiðholtum með 20-30 hæða blokkum. Það þýðir ekkert fyrir íslenska listamenn að keppa við Berlfnar-, Parísar-, eða New York-búa í túlkun á stórborgar- umhverfi. Slíkt vekur einungis kátínu eriendis og opinberar yfir- borðsmennsku okkar. Það er eins og þegar íslenskir pönkarar eru að reyna að skáka Nínu Hagen eða Clash í heimsborgaralegum töffheitum, eða þegar íslenskir kvikmyndagerðarmenn eru að lýsa Reykjavík sem einhverri ba- armenningu, pönki og því um líku. Þannig hefur það alltaf ver- ið.En þetta kemst ekki inn í koll- inn á íslenskri peningastétt og þess vegna glatar hún öllum tæki- færum á menningarsviðinu. Hún skilur ekki að list verður að vera sönn svo hún standist tímans tönn. Sannleikurinn er klassískur og þess vegna er öll sönn list klassísk. Sé listin sönn á einum stað þá er hún sönn alls staðar og er metin eftir því. Spyrill: Og nú stendur fyrir dyrum sýning hjá þér í einu af þekktari galleríum Berlínar? Tolli: Já, snemma á næsta ári hjá Förtsch. Það er að duga eða drepast. Úr því hann vill sýna myndirnar mínar þá skal ekki standa á mér. Þá verðum við Ómar með samsýningu í Gallery Kleist, sem er stórt nýbylgju- kaffihús og nú í ágúst sýnir Förtsch nokkur verk eftir okkur Ómar í galleríi sínu. Að svo mæltu hölum við inn þá ræfilstitti sem berjast fyrir lífi sínu á önglunum. En viðtalið fór að miklu leyti fram úti á vatni innan um fjallahring hulinn þoku sem sól reyndi að brjótast í gegn- um. Þetta hefðu ekki verið slor- leg leiktjöld fyrir Ragnarökkur Richards Wagners. Sunnudagur 19. ágúst 1984 ÞJÖÐVILJINN - SIÐA 11

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.