Þjóðviljinn - 19.01.1985, Qupperneq 5

INN
SÝN
í vikunni sendi Alþýðubanda-
lagið bréf til annarra flokka og
samtaka sem skipa stjórnarand-
stöðuna á Alþingi. Þar var óskað
eftir viðræðum um nýtt land-
stjórnarafl sem komið gæti í stað
núverandi ríkisstjórnar. Fram-
kvæmdastjórn Alþýðubandalags-
ins hefur kosið 10 manna nefnd til
að taka þátt í þessum viðræðum.
Auk stjórnarandstöðunnar á Al-
þingi voru send bréf til Kvenna-
framboðanna á Akureyri og í
Reykjavík með sams konar til-
mælum um viðræður og einnig
kynningarbréf til aðildafélaga
launafólks innan ASÍ og BSRB og
ýmissa áhugafélaga sem vinna að
félagslegum umbótamálum. í
kynningarbréfínu eru veittar
upplýsingar um eðli þessara við-
ræðna og vísað til samþykktar á
þingi ASI. Einnig er hvatt til þess
að á vinnustöðum og á vettvangi
samtaka iaunafólks sé rætt um
vænlegar leiðir til að skapa lands-
stjórnarafl sem stjórni í þágu
jafnréttis og félagslegs réttlætis og
í samræmi við hagsmuni launa-
fólks.
Þessi bréf fela í sér tilraun til að
gera nokkuð markvissari þær
margvíslegu umræður sem fram
hafa farið á undanförnum misser-
um um þann vanda sem ferill
ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokksins
og Framsóknarflokksins skapar.
A sama tíma og félagshyggjufólk
og jafnréttissinnar skipa sér í æ
,fleiri flokka og samtök launafólks
hefur skort gæfu til að mynda
sterka samstöðu hafa markaðs-
kreddumennirnir og atvinnurek-
endavaldið náð sífellt öflugri
tökum á íslenska þjóðfélaginu.
Þessi harðsvíraða hægri blokk er
nú önnum kafin við að móta
framtíðina í sinni mynd. Á með-
an hafa örlögin búið okkur hinum
vanmáttuga vörn. Er sá veikleiki
ekki bara sjálfskaparvíti? Verður
ekki að taka til hendinni og snúa
honum í sóknarfæri?
Tvær
spurningar
í rauninni felst mælikvarðinn á
viljann til að breyta þessu ástandi
í svörum við tveimur einföldum
spurningum. Sú fyrri snýr að
hinni sundruðu stjórnarandstöðu
og samstöðuskortinum í röðum
launafólks. Eru ekki aukin sam-
vinna og samstaða þeirra flokka,
samtaka og einstaklinga sem nú
eru í stjórnandstöðu vænlegri til
árangurs en ríkjandi ástand?
Síðari spurningin snertir af-
stöðuna til ríkisstjórnarforystu
Sjálfstæðisflokksins og Fram-
sóknarflokksins. Er ekki
nauðsynlegt að breyta því að
Sjálfstæðisflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn, annað hvort
saman eða þá sitt í hvoru lagi með
einhvern minni flokk með sér, séu
um ókomna framtíð forystuafl í
stjórn íslands? Þessi spurning
vekur athygli á þeirri staðreynd
að þótt andstæðingar þessara
flokka séu helmingi fjölmennari
en stuðningslið Framsóknar og
ýmist jafnir Sjálfstæðisflokknum
eða jafnvel stærri í fjölda talið,
eins og kannanir og kosningaúrs-
lit hafa stundum sýnt, þá kemur
sundrungin í veg fyrir að þessi
breiða og fjölmenna sveit nái for-
ystu í málefnum þjóðarinnar.
Allir þeir sem svara báðum
spurningunum játandi þurfa að
tala saman um hvaða leiðir eru
vænlegastar til að breyta núver-
andi aðstæðum og ná árangri. Þar
koma margvíslegar leiðir til
greina og ýmsir áfangar. Aðalat-
Viðræður um nýtt
landsstjómarafl
riðið er að skoða alla möguleika
með opnum huga.
Hinir sem svara neitandi dæma
sjálfa sig strax í upphafi úr þess-
um leik. Þeir kjósa þá að standa
með Sjálfstæðisflokknum og
Framsóknarflokknum í þeirri
von að fá einhvern tímann að
verða lilleputispillemann í fingra-
æfingum Framsóknar og íhalds
innan Stjórnarráðs íslands. Þeir
kjósa að viðhalda forystuhlut-
verki Framsóknarflokksins og
Sjálfstæðisflokksins. Þeir hafna
því að skapa nýjan veruleika.
Þeir velja íhaldsleiðina: Að
styðja áfram þau völd Sjálfstæð-
isflokksins og Framsóknarflokks-
ins sem hafa ráðið hér úrslitum í
áratugi.
Svörin við þessum tveimur
spurningum draga fram skýrar
línur. Þeir sem neita vilja áfram
veita núverandi stjórnarflokkum
forystusæti. Þeir sem játa hefja
þátttöku í því mikla verki að
skapa nýtt ísland.
Stefnan
Þegar flokksráðsfundur Al-
þýðubandalagsins ákvað að efna
til viðræðna við flokka og samtök
stjórnarandstæðinga voru sett
fram fimm stefnuatriði sem „eru
ásamt mörgum öðrum málefnum
kjarninn í þeirri nýju landsmál-
astefnu sem allt félagshyggjufólk
og jafnréttissinnar eiga að geta
sameinast um.“ Um leið og Al-
þýðubandalagið svaraði spurn-
ingunum tveimur með afgerandi
jáyrði var gerð tilraun til að
auðvelda viðræður um nýtt lands-
stjórnarafl með því að kortleggja
stefnulegt eðli samstöðunnar. í
yfirlýsingu flokksráðsins voru
stefnuatriðin fimm á þessa leið:
1. Kaupmáttur nýgerðra
kjarasamninga verði varinn.
Komið verði í veg fyrir niður-
skurð á þeirri félagslegu þjónustu
sem stuðlar að jöfnum rétti allra
án tillits til efnahags.
2. Lagður verði grundvöllur að
nýrri ogréttlátari tekjuskiptingu í
íslensku þjóðfélagi. Fjármagn
verði fært frá stóreignamönnum
og milliliðum til framleiðslu-
greina og launafólks. Leitað
verði samkomulags á vinnumark-
aði um jafnlaunastefnu og skatt-
akerfinu breytt á þann veg að fyr-
irtæki og fjármagnseigendur beri
sinn réttmæta skerf.
3. Ný sókn í atvinnumálurr.
verði hornsteinn fjárfestingar.
Hugvit, þekking og reynsla sem
hafa mótast við íslenskar aðstæð-
ur verði uppistaðan í útflutningi á
þjónustu, hönnun, tæknigetu og
fullunnum afurðum. Framtíðar-
þróun í hátækni, fiskeldi og
margvíslegum nýiðnaði opnar ís-
lendingum nýja möguleika.
Jafnhliða verður með skipulagsb-
reytingum og endurbótum að efla
eldri atvinnugreinar svo þær geti
mætt vaxandi samkeppni á út-
flutningsmörkuðum. Nýtt stórá-
tak verði gert í menntunar- og
menningarmálum þarsemhöfuð-
áherslan verði lögð á jöfnuð í
víðtækasta skilningi.
4. Aukið lýðræði og valddreif-
ing móti ákvarðanir á öllum svið-
um. Starfsemi ríkis, sveitarfé-
laga, fyrirtækja og verkalýðsfé-
laga verði breytt í þessu skyni.
Tryggja verður að allir sem ák-
varðanirnar snerta hafi kost á að
taka þátt í mótun þeirra.
5. Island verði ekki vettvangur
aukins vígbúnaðar og komið
verði í veg fyrir að hér hlaðist upp
sífellt fleiri tæki sem tengjast
hernaðarkapphlaupi risaveld-
anna. Við eigum að gerast virkir
boðberar afvopnunar og hafna
þátttöku í framkvæmd nýrra víg-
búnaðaráætlana. ísland leggi sitt
lóð á vogarskálarnar til þess að
stöðva vígbúnaðarkapphlaupið
og styrki alla viðleitni til afvopn-
unar. Frá íslandi heyrist rödd
friðarins á alþjóðavettvangi.
Þetta eru þau fimm stefnuat-
riði sem flokksráðsfundur Al-
þýðubandalagsins taldi að gætu
orðið kjarninn í viðræðum um
stefnu hins nýja landsstjórnar-
afls. Auðvitað munu einstakir
flokkar og samtök halda sérstöðu
sinni á hinum ýmsu sviðum. Þvf
verði að greina skýrt á milli þess
sem er sérstakur stefnuvettvang-
ur hvers um sig og hins sem er
stefnukjarni í samstöðunni.
Aðferðir
Margvíslegar aðferðir koma til
greina við leit að leiðum til að
gera samstöðuna að pólitískum
veruleika. í samþykkt flokks-
ráðsfundar Alþýðubandalagsins
var bent á nauðsyn þess að um-
ræður færu fram á vinnustöðum
og í samtökum launafólks svo að
öllum almenningi gefist kostur á
að koma sjónarmiðum sínum á
framfæri. Einnig yrði leitað eftir
viðræðum við Alþýðuflokkinn,
Bandalag jafnaðarmanna og
Samtök um kvennalista og aðra
aðila, hópa og einstaklinga, utan
þings og innan um þetta viðfangs-
efni, m.a. við þá sem áður hafa
verið tengdir stjórnarflokkunum.
í samþykkt flokksráðsins var
lögð áhersla á að þessar viðræður
yrðu allar opnar og jafnóðum
skýrt opinberlega frá því sem þar
kæmi fram.
Nauðsynlegt er að umræðurn-
ar verði ekki einskorðaðar við
hinn formlega vettvang flokk-
anna. Þess vegnaerþaðfagnaðar-
efni að á umræðufundi á Hótel
Borg í desember var ákveðið að
stofna málfundafélag með þátt-
töku einstaklinga sem áhuga hafa
á aukinni samvinnu félagshyggju-
fólks og jafnréttissinna. Slíkt fé-
lag getur gert margvíslegt gagn.
Einstaklingar og hópar þurfa á
óformlegan og fjölbreytilegan
hátt að koma hér við sögu. Um-
talsverð breyting verður ekki
nema margvíslegar aðferðir komi
við sögu þótt allar hafi þær sam-
eiginlegt markmið og falli í einn
meginfarveg.
Samtök
launafólks
og áhugafélög
Krafan um nýtt landsstjórnar-
afl fékk víðtækan hljómgrunn á
þingi ASÍ í nóvember. Þar var
samþykkt afdráttarlaus stefnuyf-
irlýsing um þetta efni. í upphafi
hennar var lýst hvernig „náin
samvinna hefur tekist með for-
ystumönnum Framsóknarflokks-
ins og Sjálfstæðisflokksins sem
mynda núverandi ríkisstjórn, og
helstu leiðtogum VSÍ, Verslun-
arráðsins og SÍS. Það er þetta
bandalag sem hefur stjórnað
hinni miklu aðför að kjörum
launafólks." Síðan er bent á að
skort hafi samstillingu og forystu
í stefnumótun innan verkalýðs-
hreyfingarinnar og „flokkar og
samtök sem aðhyllast jafnréti og
félagsleg sjónarmið hafa ekki náð
saman“. Ályktunarorð þessarar
stefnuyfirlýsingar ASÍ voru svo á
þessa leið:
„35. þing ASÍ telur brýnt að
pólitískum valdahlutföllum á ís-
landi verði breytt. í því skyni þarf
tvennt að gerast. í fyrsta lagi
verða verkalýðsfélögin að móta
víðtæka stefnu í kjara-, félags- og
efnahagsmálum, sem yrði skýrt
andsvar við markaðskreddum at-
vinnurekenda. í öðru lagi verður
launafólk að samfylkja öllum sem
aðhyllast hugsjónir félagshyggju
til að mynda fylkingu sem yrði í
samvinnu við verkalýðshreyfing-
una nýtt landsstjórnarafl.“
Þessi stefnumótandi stuðning-
ur ASÍ við kröfuna um nýtt lands-
stjórnarafl er afar mikilvægur.
Önnur samtök geta einnig stuðl-
að að árangri. Má þar nefna Fé-
lag áhugamanna um samvinnum-
ál, Búseta og önnur samtök sem
starfa á grundvelli stefnunnar um
jöfnuð og félagslegt réttlæti.
Hvorki - né
í öllum þessum umræðum er
hins vegar nauðsynlegt að koma í
veg fyrir tvenns konar misskiln-
ing. Ekki er ætlunin að leggja
niður neina flokka og samtök
sem nú starfa og enginn einn aðili
á að drottna yfir öðrum. Hvorki á
að ýta neinum úr sögunni né láta
hina stærri gleypa hina smærri.
Þess vegna ber að forðast stóryrði
um forystu flokks X og vísa á bug
gorti um að allir muni sameinast
um Y. Málglaðir og hressir ræðu-
menn á hjálpræðisfundum flokk-
anna ættu að varast að detta í
þessa gryfju jafnvel þótt aðsókn-
in skipti hundruðum og lófatakið
láti vel í eyrum. Góður vilji, hóg-
værð og opinn hugur eru hér væn-
legri til árangurs en stóryrði um
eigið ágæti. Verkefnið er stórt.
Árangurkrefst þolinmæðiogstill -
ingar, tillitssemi oj> víðsýni.
Olafur Ragnar
Laugardagur 19. janúar 1985 ÞJÖÐVILJINN — SÍÐA 5