Þjóðviljinn - 21.04.1985, Blaðsíða 2

FLOSI
\iku
skammtur
af jökladeleríum
Konan mín heldur aö þegar ég er aö horfa á
auglýsingarnar í sjónvarpinu, þá sé ég bara aö
slæpast, eöa að ég sitji svona dolfallinn fyrirframan
sjónvarpsskjáinn til þess eins að losna viö að taka
þátt í eldhúsumsvifunum.
Þetta er á misskilningi byggt. Sú leiðsla sem ég
er í fyrir framan sjónvarpið í auglýsingatímunum er
sérstök tegund af leiðslu og hefur stundum verið
kölluð hugleiðsla. Margt af því merkilegasta sem
mér dettur í hug fæðist einmitt í auglýsingatímum
sjónvarpsins og hananú.
í gærkvöldi fór ég tildæmis að húgsa um sam-
keppni svona almennt og í beinu framhaldi af því
það framtak, sem stundum hefur verið kallað
„frjálst framtak" og er af frjálshyggjumönnum kall-
að aflvaki mannlegs lífs. Og ég fór að hugleiða
hvað hinum „frjálsa manni“ er það nú mikið sálu-
hjálparatriði að vera í einhvers konar keppni, svo
að hið frjálsa framtak fái notið sín.
Keppt er í sundi, hlaupum, stökkum, bolta-
leikjum, slagsmálum, lyftingum og dýfingum.
Keppt er í söng í sjónvarpinu, ofáti í Naustinu,
skíðahlaupi á fjöllum, maraþondansi og bogfimi
lamaðra. Ökuníðingar keppa um það hver nái
mestum árangri í þeirri grein sem kölluð hefur verið
“rallí“ og efnt ertil heimsmeistarakeppni í kvenlegri
fegurð, karlmannlegri vöðvasöfnun, vindgangi,
Ijóðagerð, óperusmíð og jafnvel gengið árlega til
„drengilegrar keppni" í því hver lengst geti hangið í
flaggstöng, án þess að takatil sín næringu eða láta
frá sér úrgang.
Af öllum þeim fjölmörgu keppnum sem hérlendis
er efnt til, má víst telja að engin veki fögnuð á við
keppnir björgunarsveita þégar þær eru að bjarga
öðrum björgunarsveitum sem hafa týnst í björgun-
arleiðangri útaf týndum björgunarmanni, sem ekki
fann rjúpnaskyttu af því að hún var komin til
byggða.
Helstu keppnisliðin í þessari skemmtilegu íþrótt
eiu Hjálparsveit skáta, Slysavarnafélagið, Flug-
björgunarsveitin og ameríski herinn.
Allt eru þetta einvalalið vaskra manna (og jafnvel
kvenna) og með göfugt markmið, en stundum flökr-
ar það að manni að með kappinu sé full lítil forsjá.
Það var á Vatnajökli um daginn að hátt á annað-
hundrað manns settu sig í bráðan lífsháska til að
bjarga Akureyringi, sem álpast hafði ofaní jökul-
sprungu og líkt var komið fyrir og Þorgeiri Hávar-
syni forðum, þegar hann hékk á graðhvannarnjól-
anum og undir var bjart tírætt.
Strax og fréttist af manninum í jökulsprungunni
hófst keppnin um það hver yrði fyrstur á staðinn,
skátar, Flugbjörgunarsveitin, Slysavarnafélagið
eða herinn. Leitarflokkar fóru frá Reykjavík með
gífurlegum viðbúnaði, aðrir frá Akureyri, Húsavík
og úr Mývatnssveit og höfðu lengi farið, þegar
menn á Egilsstöðum heyrðu í útvarpinu að maður
væri í háska á jöklinum, óku þangað á snjóbílnum
„Tanna“, sóttu manninn og félaga hans og komu
þeim til byggða.
Ef ég man rétt voru menn marga daga eftir þetta
að villast, týnast og finnast á jöklinum svo úr þessu
urðu hinar ánægjulegustu fjallaferðir fyrir fjölmarga
sem fyrir guðlega forsjón drápu sig ekki í frum-
hlaupinu.
Fjórum amerískum hermönnum var slakað niður
á jökulinn og þeir týndust strax. Þegar útvarpið
hafði samband við leitarmenn, sem þá voru farnir
að leita að könunum, raunar sjálfir týndir og þeir
voru spurðir hvort þeir væru að leita á réttum slóð-
um svöruðu þeir skilmerkilega: „Við erum á réttum
stað, en þeir týndu eru bara ekki þar“. Svo héldu
þeir sjálfir áfram að vera týndir og væntanlega
hefðu þeir leitarflokkar líka týnst sem hefðu farið að
leita að þeim, ef ekki hefði rofað til um morguninn
og flugvélar fundið alla þessa villuráfandi fjalla-
sauði, sem reikuðu delerandi og ífullkominni erind-
isleysu um jökulinn.
Og nú fer ég að hugleiða þarna fyrir framan
sjónvarpið, sem er að auglýsa barnableyjur, kók og
flúor hversvegna kanarnir hefðu týnst.
- Hvers vegna heldurðu að kanarnir hafi týnst á
jöklinum, hrópa ég frammí eldhús.
- Þeir hafa bara ekki fundið rétta tjaldstæðið,
hrópar hún um hæl.
Og ég fletti því upp í handbók skáta, hvernig
tjaldstaður eigi að vera. Þar stendur orðrétt á bls.
14.
Við val tjaldstaðar þarftu að athuga að þar sé:
Rennandi vatn.
Sléttlendi fyrir tjaldbúð.
Hólar og hæðir fyrir víðavangsleiki.
Laut fyrir varðeld.
Staður fyrir flaggstöng.
Staður fyrir leiki.
Staður fyrir sorp.
Staður fyrir salerni.
Auk þess þarft þú að gæta að helstu vindátt og
gæta þess að staðurinn sé ekki of langt frá byggð.
Þegar ég er búinn að lesa þessar leiðbeiningar
læðist sá grunur að mér að ef til vill séu fjallaferðir
björgunarsveita einhverskonar vetrarleikir og ég
fletti upp í bók Baden Powels, skátahöfðingjans
mikla: Skátahreyfingin (Scouting for boys) og viti
menn. Undir yfirskriftinni „Vetrarleikir í norðlægum
löndum" á blaðsíðu 48 stendur orðrétt:
„Síberískar mannaveiðar“
Einn skátinn er flóttamaður og tekur á rás útá
snæbreiðuna, eitthvað út í buskann og léttir ekki
fyrr en hann hefur fundið góðan felustað og bíður
þar átekta. Leitarflokkurinn gefur honum tuttugu
mínútur til að komast undan eða rúmlega það og
leggur síðan af stað í slóðina. Þegar þeir nálgast
felustað flóttamannsins, skýtur hann að þeim
snjókúlum, og hver sá sem fyrir kúlu verður er
talinn dauður og dæmist út leik. Flóttamaðurinn er
fallinn, er hann hefur verið hittur þrisvar sinnum.
Og ég kemst að endanlegri niðurstöðu:
- Æ! Þetta er ungt og leikur sér.
Af ákvæðisvinnu
T veir menn eru nefndir til sög-
unnar sem unnu við uppslátt á
stóru húsi eftir uppmælingar-
taxta. Voru þeir kappsamir
mjög. Annar þeirra gáði ekki
að sér og steyptist ofan af
annarri hæð þar sem hann
var að bardúsa. Vildi honum
þaðtil happs, aðvírarstóðu út
úr vegg þeim utanverðum
sem hann rann niður með,
kræktust þeir í úlpu mannsins
og svo hékk hann þar fastur.
Kallaði hann til félaga síns
og bað hann koma sér til
hjálpar.
Ég er ekkert í því, svaraði
hinn, og negldi sem mest
hann mátti.
Sá óheppni varð að dúsa
þar sem hann varð kominn
drjúga stund þar til vegfarend-
ur sáu aumur á honum...B
Stjórarnir
Frétt Þjóðviljans um jarðrask
hestamanna á friðuðu svæði í
Elliðaárdalnum vakti að von-
um athygli. I Ijós kom að sá
sem hafði gefið Fáks-
mönnum leyfi til að holufylla
stórt svæði sem nota á undir
bílastæði á Landsmóti hesta-
manna á næsta ári var bæjar-
stjórinn í Kópavogi. Hann
hafði hinsvegar ekkert leyfi til
þess og spurði engan leyfis.
Þess vegna komu bæjar-
stjórnarmenn í Kópavogi af
fjöllum. Það hefur ekki komið
fram að bæjarstjórinn í Kópa-
vogi er einn af framámönnum
í Hestamannafélaginu Fák.
Borgarverkfræðingurinn í
Reykjavík er einnig Fáks-
félagi og hann gaf leyfi til
uppsetningar á girðingu á
svæðinu, sem einnig er ólög-
legt samkvæmt lögum um
friðlýst svæði.B
Fyrirspurn
á þingi
Hve mikið eru ríkisbanka-
stjórar að meðaltali á ári úti að
aka við störf sín?
Þannig hljóðaði fyrirspurn
sem Guðmundur Einarsson
alþingismaður setti saman og
ætlaði aö leggja fram. Hann
dró hana til baka úr prentun
þegar utandagskrárumræða
varð um bankastjóramálið á
þinginu. ■
Sending frá himni
Félagsskapurinn Von hefur
hafið þjónustu fyrir drykkju-
sjúka frændur okkar í nág-
rannalöndunum, einkum frá
Færeyjum. Er færeyskum
drykkjumönnum boðið upp á
samskonar meðferð hjá Von
og samtökin SÁÁ hafa beitt
hér með góðum árangri.
Munu færeyskir drykkjumenn
og konur hafa tekið vel við sér
þegar þeir fréttu af þessari
þjónustu hér á landi, og gera
hinir bjartsýnustu sér nú vonir
um að fslendingar séu í þann
veginn að létta áfengisbölinu
af frændþjóðinni. f það
minnsta höfum við fregnað að
þegar Skúli Thoroddsen,
helsti hvatamaður þessa fra-
mtaks, hafi sést á götu í Þórs-
höfn í erindum fyrir Von nýver-
ið, þá hafi gamlar konur fylgt á
eftir honum á götunni með
blessunarorðum: „Guð hefur
sent þig!“B
Matgírugir
mmmmmmmmmmmmammmmmm—mmmni
niðurskurðar-
meistarar
Sú saga gengur í kerfinu og er
ekki seld dýrar en hún var
keypt, að niðurskurðarmeist-
arar Hagvangs sem sendir
voru til að fá út „vísindalega"
niðurstöðu um að það þyrfti
að fækka fólki hjá Orkustofn-
un, hafi verið álíka bragðvísir
og yfirmaður þeirra ráðherr-
ann. Þeir komu nefnilega að
sögn oftast inní mötuneyti
Orkustofnunar þegar klukk-
una vantaði 5 mínútur í 12 - til
að missa ekki af matnum.
Ekki segir sagan að matar-
kostnaður hafi verið dreginn
frá niðurskurðar-
kostnaðinum.B
Listahátíð
tapar Ronju
Ein af skrautfjöðrunum á
næstu Listahátíð átti að vera
kvikmyndin Ronja ræningja-
dóttir eftir samnefndri sögu
Astrid Lindgren, og upphaf-
iega mun hafa verið ætlunin
að Astrid kæmi sjálf og væri
viðstödd frumsýninguna hér á
landi. Nú er hins vegar heldur
komið babb í bát Listahátíðar.
Þeir sem þar ráða för höfðu
nefnilega ekki gætt þess að
annað íslenskt fyrirtæki,
nefnilega Hitt-leikhúsið, var
búið að festa sýningarréttinn
á myndinni hér á landi og var
alls ekkert á því að gefa hann
eftir við Listahátíð. Eftir hrin-
gingar innanlands og utan
varð það ofan á, að hætt verð-
ur við að sýna Ronju ræning-
jadóttur á Listahátíð.
Af myndinni er hins vegar
það að frétta að hún er vænt-
anleg innan ekki mjög langs
tímatil landsins. Aðstandend-
ur Hins-leikhússins ætla að
bregða á það nýmæli að
„dubba" myndina með ís-
lensku tali og gera ráð fyrir að
sýna hana í Gamla bíói í sum-
ar. Gert er ráð fyrir að myndin
gangi vel, því í Svíþjóð hefur
hún verið sýnd fyrir fullu húsi
frá því hún var frumsýnd um
áramótin. Þeirmunujafnframt
hafa í hyggju að flytja inn fleiri
skandínavískar myndir til sýn-
ingar handa börnum, sem
verður væntanlega vel þegið
mótvægi við menningar-
einokun engilsaxneskra
strauma á þesu sviði.
Loksins,
ioksins!
Nú er loksins farið aö hilla
undir útgáfu á Kjarvalsbók
sem rithöfundurinn og kvik-
myndamógúllinn Indriði G.
Þorsteinsson hefur þegið laun
fyrir að vera að skrifa í
hartnær áratug. Við höfum
hlerað að byrjað sé að setja
handritið að bókinni um Kjar-
val sem koma á út í minningu
þess að listamaðurinn hefði
orðið 100 ára þann 15. októ-
ber í haust. Það er Reykjavík-
ur borg sem greiðir Indriða
höfundarlaunin.B
2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 21. apríl 1985