Þjóðviljinn - 01.09.1985, Blaðsíða 2

FLOSI
af loftorrustunni á Kjarvalsstöðum
(dag ætla ég aö skrifa um það sem efst er á
baugi og hæst ber í heimi lista. Og hvaö skyldi
það nú vera????.... Rétt til getið.
LOFTIÐ Á KJARVALSSTÖÐUM.
Nú þykir við hæfi að hefja þessar hugleið-
ingar á lítilli dæmisögu úr Þjóðsögum Jóns
Árnasonar.
„Einu sinni fóru Bakkabræður að byggja sér
húskofa. Er ekki annars getið en allt gengi vel
með tóftina. En nú átti að fara að refta; er þá
ásinn rafta fyrstur. Nú taka þeir ásinn og fara
með hann að dyrunum, láta hann þversum fyrir
dyrnar og ætla hönum þar inn að ganga; reyna
þeir á alla vega að koma honum gegnum dyrn-
ar, en það gengur ekki hvört sem þeir reyna
þversum, í skakkhorn, eða reisa ásinn upp, en
aldrei kom þeim til hugar að bera endann að
dyrunum. Loks kemur til þeirra maður og spur
hvað þeir séu að gera. Þeir segjast vera ráða-
lausir með að koma húsásnum inn. Hann býðst
til að hjálpa þeim fyrir kaup; þeir ganga að því.
Tekur hann þá ásinn og leggur á stafna eins og
venja er til.
Nú gengur þeim vel að refta húsið og þekja,
en þá er sá ókostur við að koldimmt er í húsinu.
Þetta þókti þeim slæmt og vissu ekki hvörnig úr
skyldi ráða. Þá segir einn þeirra: „Gísli, Eiríkur,
Helgi, ég sé ráð viö þessu, Sækjum okkur sorp-
trog heim og berum myrkrið út og sólskinið inn í
staðinn.” Gera þeir nú svo; gekk svo lengi dags
að ekki birti í húsinu. Kom þá maður og spurði
hvað þeir væru að gera; þeir segja hönum eins
og var. Bauðst hann þá til, fyrir kaup, að koma
birtu inní húsið; taka þeir því þakksamlega. Sker
hann þá glugga á húsið; kom þá í það nægileg
birta.”
Mesta loftorrusta veraldarsögunnar er tví-
mælalaust orrustan um Bretland, sem háð var
síðari hluta árs 1940 og lauk, að því er oss var
kennt, með sigri Breta 1941. Um þessa loftorr-
ustu sagði Winston Churchill í frægri ræðu:
„Aldrei fyrr í veraldarsögunni hafa eins margir
átt svo fáum jafnmikið að þakka”.
Nú hefur verið blásið til mestu loftorrustu í
sögu íslands, og er það orrustan um loftið í
aðalsýningarsal Kjarvalsstaða.
Það er upphaf þessa máls að fyrir ailmörgum
árum festi Reykjavíkurborg kaup á jörðinni
Klömbrum inn við Rauðará og var fljótlega eftir
kaupin afráðið að reisa á Klambratúninu veg-
legt myndlistarhús fyrir málara og unnendur
þeirra. Ekki er annars getið en vel gengi með
tóftina eins og áður í sögu íslenskrar byggingar-
listar, en þegar búið var að refta húsið varð
mönnum Ijóst að ekkert hafði lærst af reynslu
Bakkabræðra og hefði þurft að bera dagsbirt-
una inn í fötum eins og forðum á Bakka, ef ekki
hefði viljað svo vel til að rafurmagnið var fundið
upp í millitíðinni og hægt að veita birtunni inn í
sýningarsalina eftir leiðslum líkt og farið er að
gera með vatn.
Þarna reis svo hámenningarleg háborg ís-
lenskrar myndlistar á háum hóli í Klambratúninu
og til að undirstrika að hér væri risin há-menn-
ingarleg „há”-borg var höllin höfð eins og bók-
stafurinn „H” í laginu, þ.e.a.s. séð úr lopti.
í vitund Reykvíkinga var Klambratúnið og
Klambrar hluti af litlu bæjarsamfélagi sem
sumum þótti vænt um og þá ekki síst gamlar,
fallegar nafngiftir einsog „Klambrar og
Klambratún”. Hinsvegar þótti borgaryfirvöldum
ekki á það hættandi að kalla háborgina Klam-
bra, „slíkt gæti vakið aðhlátur,” eins og einn
fulltrúinn sagði.
Eftir miklar vangaveltur var byggingin svo
nefnd Kjarvalsstaðir.
Næst var að finna Klambratúninu nafn við
hæfi og nú voru til kvaddir nokkrir mætir ís-
lenskufræðingar með fjörugt ímyndunarafl. Eftir
miklar vangaveltur og heilabrot duttu þeir niður
á lausnina, einsog fyrir guðlega forsjón.
„MIKLATÚN”.
Svo var Klambratúnið skírt Miklatún við hátíð-
lega athöfn og myndastyttu af Einari Ben með
hörpu á bakinu komið fyrir í túnfætinum; að vísu
ekki slaghörpu, bara venjulega hörpu.
Þegar öll þessi umsvif voru um garð gengin,
sagði einhver, sem þótti vænt um gamla bæinn
sinn, Reykjavík: „Aldrei í sögu Reykjavíkur hafa
eins margir átt svo fáum jafn lítið að þakka.”
Nú hefur semsagt dregið til tíðinda í háborg-
inni að Kjarvalsstöðum og það útaf því hvernig
húsið er reft og þakið.
Hönnuður hússins hefur í lofti aðalsýningar-
salarins skapað heilsteypt listaverk og hafnað
dagsbirtunni, en örar framfarir í tækni og vís-
indum stuðla að því að ekki þarf að bera Ijósið
inn í skjólum, einsog á dögum Bakkabræðra.
Segja má að loftskreytingar í viðhafnarsölum
sé ekki algert nýnæmi í sögu mannsandans, og
má í því sambandi nefna Mikael Angelo og
marga fleiri. Það fjaðrafok sem þessi loftskreyt-
ing hefur valdið vekur því nokkra furðu. Menn
ættu að hafa það hugfast að loftið dregur athygl-
ina frá vondum málverkum, sem stundum
hanga á veggjunum, og er það mat vitrustu
manna að ófáar málverkasýningar á Kjarvals-
stöðum hafi í gegnum tíðina öðlast gildi fyrir
tilvist loftsins.
í loftorrustunni á Kjarvalsstöðum kváðu
menn ýmist með eða á móti loftinu.
Einarðasti stuðningsmaður loftsins er að
sjálfsögðu höfundur þess, en öflugasti and-
stæðingurinn ekkja Picassos, sem óttast það
einsog heitan eldinn að myndir fyrrverandi
eiginmanns síns falli í skuggann af ornamentum
hvelfingarinnar, ef myndir Picassos verða -
eins og til stendur - hengdar á veggina undir
loftinu á Kjarvalsstöðum.
Forstöðumaður Kjarvalsstaða, sem kvað list-
fróður í hófi, mun vera hlutlaus í málinu eins og
við var að búast, en aðal listfræðingur stofn-
unarinnar mun láta sér það í léttu rúmi liggja,
hvort loftið er eða fer og er víst þeirrar skoðunar,
eins og margir fleiri, að það sé fyrst og fremst
andrúmsloftið á Kjarvalsstöðum, sem þurfi að
breytast.
Fallit
blaðaveröld
íslensk dagblöð eru alltaf á
hausnum og sagt er að Einar
Karl Haraldsson, fyrrum rit-
stjóri Þjóðviljans hafi fengið
hið nýja ritstjórastarf sitt hjá
Nordisk Kontakt fyrst og
fremst vegna þess að hann
hafi rekið um langt skeiö eitt
traustasta tapfyrirtæki lands-
ins, þ.e. „blaðið okkar“. HP er
um þessar mundir aö reyna
að bæta eigin stöðu með því
að selja Rolf Johansen
hlutabréf í sjálfu sér, og sagan
hermir að Rolf hafi keypt með
semingi, þar sem hann hafi
veriöaðbíða eftir hlutabréfa-
útboöi í Þjóðviljanum, sem
hann hefur ágirnst um langan
aldur!
NT er þó það blaðanna sem
verst er statt, og alla síðustu
viku voru haldnir daglegir
kreppufundir í stjórninni. Ein-
ar Birnir, hinn eiginlegi
stjórnandi NT, mun nú vera
orðinn svartsýnn á framtíð
blaðsins, sérílagi þar sem við
stjórnvöl SÍS eru að taka
menn einsog Guðjón B. Ól-
afsson, sem eru ekki þeirrar
skoðunar að tapið á NT eigi
að greiðast af SIS. Innan tíðar
er því líklegt að sitthvað fróð-
legt heyrist af væntanlegum
breytingum á blaðinu, sem
virðast engan enda ætla aö
taka... ■
Kostar
ekkíi neitt
Aðal DV og það sem látiðhet-
ur verið ganga fyrir öllu, eru
smáauglýsingarnar. Sú gull-
gista hefur reynst blaðinu
drjúg í gegnum árin og eig-
endur þess ekki þurft að óttast
samkeppni á þeim markaði
eftir að keppinautarnir hlupu í
eina sæng hér um áriö.
En nú mega menn fara að
vara sig. Á næstum dögum
veröur nýtt blað á götum borg-
arinnar sem ber heitið Sölu-
blaðið. I því eiga að birtast
smáauglýsingar og aftur smá-
auglýsingar og það sem
meira er: auglýsendum að
kostnaðarlausu.
Á sama tíma og DV auglýsir
sína þjónustu með slagorðun-
um: Þú hringir, við birtum, það
ber árangur, þá auglýsir Sölu-
blaðið: Þú hringir, við birtum,
það kostar ekki neitt.B
Sveinn hræddur
Síðasta sumar var mikið fár í
fjölmiðlum út af fádæma yfir-
gangi forstjóra SVR, Sveinl
Björnssyni, sem rak einn
starfsmanna sinna, Magnús
H. Skarphéðinsson, án þess
að geta gefið nokkrar hald-
bærar skýringar. Hin eigin-
lega skýring var hins vegar
sú, að Magnús hafði gagnrýnt
SVR og Svein sérstaklega
fyrir margt sem aflaga fór í fari
beggja, og Sveinn vildi því
losna við hann. Forstjórinn
fékk að vísu stuðning úr ótrú-
legustu áttum, og þrátt fyrir
miklar umræður- meðal ann-
ars hélt Alþýðubandalagið fé-
lagsfund til að ræða málið -
stóð uppsögnin. Nú hefur hins
vegar heyrst, að Kvennafram-
boðið, sem stóð með Magn-
úsi í málinu, sé alvarlega að
íhuga að skipa Magnús, sem
hefur góða þekkingu á mál-
efnum Strætó, sem fulltrúa
sinn í stjórn SVR. Sveinn
Björnsson hefur þegar haft
veður af þessum umræðum
og einsog einn vagnstjóri hjá
Strætó sagði: „Nú skelfur
músarhjartað!“B
íslenski hesturinn er nú þegar
vel kynntur í Evrópu, en nú er
frægð hans líka flogin til Am-
eríku. Amerískir laxveiðimenn
sem hingað hafa komið og
þurft að klöngrast leiðar sinn-
ar um hálendið á hinu ís-
lenska essi hafa fyllst mikilli
hrifningu á fótfimi þess og haft
uppi miklar lofgjörðir um þarf-
asta þjóninn á heimaslóðum
fyrir Vestan. Einn þeirra sem
heyrði af þessum frægðar-
sögum var miljónarmæringur-
inn Dan Stutt, sem hafði litlar
vöflur á en kom hingað í apríl
síðastliðnum og keypti á einu
bretti 24 hross! Dan býr í New
York og hjá fyrirtækjum hans
munu samtals vinna um fjöru-
tíu þúsund manns, og karl
mun því hafa rúm auraráð og
greiddi víst bærilega fyrir ket-
ið. Allir hestarnir eru gelding-
ar, og fyrr í sumar voru þeir
sex fyrstu fluttir utan. Með
þeim fór góðkunnur tamn-
ingamaður og járnari, Jó-
hann G. Jóhannsson, sem
sér um þjálfun þeirra á bú-
garði Dans. Um þessi mán-
aðamót munu hinir hestarnir
svo fylgja í kjölfarið og með
þeim fer Ragnar Hinriksson
tamningameistari. Dan Stutt
fyrirhugar að sýna essin á
góðgerðarsýningum og end-
urselja. Gangi vel er allt útlit
fyrir að nýr markaður sé að
opnast...B
Kanar
kaupa hross
2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 1. september 1985