Þjóðviljinn - 11.03.1986, Blaðsíða 6

VIÐHORF
Mengaður mjöður
Halldór Þórðarson skrifar:
Fyrir mörgum árum var öllum
bændum ljóst að ekki var í
landinu markaður fyrir allt kjöt
og alla mjólk sem hægt var að
framleiða á landsins gæðum.
Enginn bóndi hefur þá afsökun
að hann hafi ekki vitað hvert
stefndi. - Hitt er svo annað mál
að flestir læra af reynslunni. Fyrir
nokkrum árum var höfðað til
þegnskapar bænda - og þeir
beðnir að minnka framleiðslu. -
Ótrúlega margir sýndu þegn-
skap. - Hákarlarnir voru líka
margir. Þeir tóku stefnu í öfuga
átt. Reiknuðu dæmið þannig að
mikill þegnskapur annarra
skapaði þeim sjálfum aukið
„lífsrými". - Mín kynslóð man
hvernig það orð var notað um
1940. - í krafti þess mokuðu há-
karlarnir - minnihlutahópum í
jörðina. - Frá dögum Enntésins
man ég fyrirsagnir eins og -
„Verða bændur skornir" - og „Á
að skera bændur“. í blaðstjórn
NT voru þá nöfn sem bændur
könnuðust við. - Það eru fleiri
flekkóttir en Jónas Kristjánsson
og kratar. - Hákarlarnir okkar
reyndust hafa rétt fyrir sér. - Þeir
fengu sín verðlaun úr hendi
þeirra sem málum ráða. - Ég
álasa ekki túnárum þó þeir fari í
túnið ef hlið er opið. Ég vík þeim
úr túninu og loka hliðinu. Verkn-
að þeirra met ég til jafns við þann
fénað sem stekkur uppí jötu og
spillir fóðri félaga sinna.
Núverandi ráðamenn fram-
leiðslu hafa annan hátt. - Þeir
reka ekki úr túninu og loka hliði.
- Þeir setja túnárana á jötu með
lömbunum - sbr. grundvöll
reglugerðar um stjórnun fram-
leiðslu. Þegar búmark var sett
höfðu sum héruð búið við mestu
harðinda ár þessarar aldar. - Um
afleiðingar þess vísa ég til viðtals í
Þjóðviljanum 18. des. sl. og
endurtek ekki þau rök.
Vegna þessara harðinda skorti
neyslumjólk hér vestra. Nú hefur
talsmaður félags kúabænda lýst
þeirri skoðun að leggja beri niður
alla mjólkurframleiðslu á
Austfjörðum og Vestfjörðum, -
og þá væntanlega sleppa dag-
stimplun á þá mjólk sem íbúar
þessara útskaga nota. - En það er
fleira en dagstimplun sem þessi
sérstæði félagsskapur þarf að at-
huga - t.d. flutningskostnaður.
Eina ráðið til að endar næðu sam-
an í þeirri verslun - væri líklega
að stela mjólkinni - ef það dygði
þá til. - Sú leið var ekki talin fær
,Á lagningafrelsið á
lambakjöt hefur valdið
frá 100-600% hœkkunar
á álagningu. Fáumfinnst
það umrœðuvert. Okkur
þessum afgamla
skólanum sýnist þó
sprungan í klukku
landsins hafa breikkað
þegar tveir afhverjum
þremur dilkum tapast
milli okkar og
neytandans“
fyrir nokkrum árum. Þá voru
bændur hér hvattir til að bjarga
málinu með aukinni mjólkur-
framleiðslu - án búmarka. Þetta
var gert - og byrði vegna aðfluttr-
ar mjólkur minnkaði. Þessir
mjólkurframleiðendur þurftu því
ekki að sækja um aukið búmark í
mjólk - og gerðu það ekki. Ég tel
víst að þeir hefðu getað fengið
miklar hækkanir á því búmarki -
a.m.k. virðist sá vegur hafa verið
öðrum breiður - þó háll hafi
reynst og hallandi. Afleiðingin
fyrir þessa bændur er sú að þeir fá
mikla skerðingu á sinn
fullvirðisrétt - og þeir fá ekki
ónota mjólkurbúmark á svæðinu
- þrátt fyrir allt talið um svæð-
abúmark. Öll mjólkurfram-
leiðsla þessara bænda er innan
við 1% af heildarbúmarki í
mjólk. Sauðfjárbændur eiga eftir
að sjá það sem að þeim snýr.
Ákvæði um hámarksbústærð
hefur okkur lengi vantað. Það
mark mætti vera nokkuð hátt á
vestfirskan mælikvarða. Ein-
hverjum bændum finnst offram-
leiðslan stafa meira frá stórum
búum en smáum. Það er útbreitt
meðal fólks að stórbú framleiði
ódýrari vöru en þau smærri gera.
Svína- og fuglaafurðir eru ekki
háðar verðlagshömlun. Ég hef
ekki heyrt að tröllin í þeirri fram-
leiðslu selji sína vöru ódýrar en
aðrir - en það vita kaupendur
betur en ég. Frjáls álagning á all-
ar vörur er keppikefli söluaðila -
af skiljanlegum ástæðum - hitt
skil ég ver að húsmæðrafélög
berjast við hlið þeirra.
Álagningarfrelsið á lambakjöt
hefur valdið frá 100-600% hækk-
unar á álagningu. Fáum finnst
það umræðuvert. Okkur þessum
af gamla skólanum - sýnist þó
sprungan í klukku landsins hafa
breikkað þegar tveir af hverjum
þremur dilkum tapast milli okkar
og neytandans.
20.2 1986.
H.Þ.
Halldór Þórðarson er bóndi að
Laugalandi við ísafjarðardjúp.
Opið bréf til hagffæðings Stéttarsambands bænda
ÞorgríMur Starri skrifar: \
Sem bóndi hlýt ég að leita svara
við nokkrum brennandi spurn-
ingum í tilefni af síðustu
skömmtunarherferð Bændahall-
armanna á hendur okkur bænd-
um. Hér er auðvitað átt við hinn
fræga fullvirðiskvóta í mjólk. Þar
sem ég lít svo á að hagfræðingur
Stéttarsambandsins sé hug-
myndafræðingurinn á bak við
þessar aðgerðir, enda sannspurt
að hann hefur setið fyrir svörum á
fundum bænda nú undanfarið,
beini ég spurningum mínum til
þín herra Guðmundur Stefáns-
son, í trausti þess að fá undan-
bragðalaus og tæmandi svör frá
þinni hendi hið bráðasta. Eðli-
legast væri að svör þín birtust í
sama blaði og þessar spurningar
-mínar, og treysti ég því að rit-
stjóri Þjóðviljans ljái þér rúm í
blaði sínu strax og þú óskar þess.
Spurningar mínar eru þessar:
Er það staðreynd að
skömmtun sú á fullvirðisrétti í
mjólk, sem birt hefur verið
bændum nú á hálfnuðu verð-
lagsári 1985-1986, á grundvelli
nýútgefinnar reglugerðar eigi
að gilda og framkvæmast fyrir
yfirstandandi verðlagsár þótt
það sé nú hálfnað?
Það er von að spurt sé svo fjar-
stæðukennt og ósvífið sem
slíkt athæfi er.
Ertu mér ekki sammála í því?
' Ef þú svarar játandi fyrri lið
þessarar spurningar, hlýtur sú
spurning að knýja á: Hvernig
er ætlast til að bændur bregð-
ist við þeim vanda sem þeim er
með þessu búinn?
Ég sé ekki nema þrjár leiðir, og
er engin þeirra góð. Sérð þú fleiri
kosti og betri? Þær leiðir sem mér
sýnast blasa við eru:
1. Að skera kýrnar, t.d. hluta
þeirra nú þegar, og að fullu
þegar kvótann þrýtur.
2. Að hella niður mjólkinni. f
mínu ungdæmi hefði það
flokkast undir glæp. Ég veit
þess mörg dæmi í þéttbýli að
tekjulágar barnafjölskyldur
treysta sér ekki til að kaupa þá
„Mér er það Ijóst að þér,
herra Guðmundi
Stefánssyni, erenginn
greiði gerður að krefja
þigþessarasvara. Hins
vegar gerir þúþér Ijóst að
þú kemst ekki hjá að
svara þessu
undanbragðalaust. “
mjólk og það smjör sem þörf
er á, en gefa börnum sínum
gervidrykk og gerviviðbót í
staðinn.
Orsökin: Rekstrarkostnaður
búanna og milliliðakostnaður
er færður upp án miskunnar.
Pólitísk ákvörðun.
Glæpurinn er sá sami og áður
var.
3. Að láta kýrnar lifa og mjólka
með eðlilegum hætti. Þá vakn-
ar sú spurning hvort vinnslu-
stöðvar taka á móti hinni for-
dæmdu umframframleiðslu.
Það læðist að manni sá grunur
að vinnslustöðvarnar geti
komið þeirri vöru í það verð
að þær og aðrir milliliðir hafi
sitt á þurru. Þá mundi blasa
við okkur bændum í glæsileg-
ustu mynd sú meginregla sem
gilt hefur, að vinnslustöðvar
og milliliðir hafi sitt á þurru
varðandi landbúnaðarafurðir
en bændur fái náðarsamlegast
afganginn. í þessu tilfelli yrði
afgangurinn enginn - bændur
fengju ekki neitt, allt væri
fullkomnað.
Mér er það ljóst að þér, herra
Guðmundi Stefánssyni, er eng-
inn greiði gerður að krefja þig
þessara svara. Hins vegar gerir
þú þér eflaust ljóst að þú kemst
ekki hjá því að svara þessu unda-
nbragðalaust, og þó fyrr hefði
verið.
Með von um skjót og tæmandi
svör.
Garði við Mývatn 2. mars 1986
Virðingarfyllst
Þorgrímur Starri Björgvinsson
Davíð Oddsson, borgarstjóri
Húsaleiga og Þjóðviljinn
lactUH
Afmælisgjöfin til öryritjanna
I tilalna 200 ára atmaBös Roykjavtkuftxxgar
helur Daviö Oddsson borgarstjórinn smðugi. og
ihaldið komið sér saman um alveg einstakiega
viðeigandi alma>lisgjðl til f/olmargra oryrkja.
sem Irnmleigja husnæði at Hoykjavikurtxxg
Borgm helur nelmlega ákveðið að haekka husa-
leigu þessa lólks um 67 prósent
Þetta var einkum vel til lundiö þegar halt er i
hoga, að emmitt um þesw sömu manaöamót
lengu Oryrkjar stórkostlegar haakkamr á lileyri
og iryggingatxXum. sem hœkkuðu um heil 5 -
timm - prósent!
Auðvitað sjá a/lir. að með fimm prósent
hækkumnm hala Oryrkjar i raunmm aWof rmkið
af pemrtgum handa á rralli Þeir fá nu hedum
þusund krónum metra en áður i kfeyn Þesa
vegna var það smðugf hjá Davið og SjáJtstJsðis
flokknum að hæfcka húsaleiguna um tvO þúa-
und svo að segja sama dag
Ekki dregur úr útsjónarserm Sjéffstæóis-
flokksms þegar haft er i huga að kjerasammng-
armr eru nýafstaðmr. og grundvðaur þerrra var
emmrtt loforð þess opmbera eð aMa haskkun-
umihóf Þessvegna var mjðg smAugt hjá Davíð
að hsekka húseíæguna hjá Orytkjunum ekki
nema um 67 próaent.
Svoer þetta eagmiega ekki haefckun Sárstak-
ur húsnseðisfulRrúi borgarinnar. Gurmar Þor-
láksson. bendir eirmtt á það i Þjóðviljanum i dag,
að 67 prósent hsekkumn s« .ekki hsekkun. hefd-
ur endurskoðun á niðurgreiðslu“ Það er auövit-
að allt annað mál. og turðulegt að Oryrk|armr
skuli vera meö muður i IjOlmiðlum yfir þes&an
haekkun sem er semsagt engm hækkun, þó
husaleigan aukist um aWt að 67 prósent Smð-
ugir menn. Davið og Gunnar
HusnæðisfuHtrúinn er lika emkar sanngjarn
maöuf. emsog kemur berlega Iram i viötalmu
við Þjóðviljann Hann gengst tuslega við þvi aö
óryrkjarmr sóu syknt og heitegt að kvarta undan
þessu hraeódyra husnaaði sem hann og Davið
skatfa þeim. .Það er rátt að ábendmgar um
viðhaldsskon hafa komið fram." segir hann i
vtötWmu. Þetu er kka alveg aaórsniöugt. að nota
bara oró emaog .viöhaklaskorP yfv hnptekt og
úr aár gengaö húanaaði borgahnnar. ÞaÖ kemyr
auðvftað rrvktu betur út á akýrslum
Húaraaðiafuátnjinn er meira að segja svo
sanngjam að faáaat á að rtrakaöar ábendmgar
haá tomiö Iram um .viöhaldaakort' Hms vegar
haá þurft að biða efbr þvi aö eigandi húaama.
aem borgm leigx af. ákvaeði hvers kyns
breytmgar harm hygðial gera á þvi Auðvileð var
ajáffsagt mát aö láte öryrkjana biða á meðan. i
niðumíddu og hripiefcu htsnasði Auðvitað var
ajáftaagt máf. aö láta húseigandann ráða. og sá
er vafalausl onnum kafmn maöur sem i
ur hatt nemn lima W að smna malmu Siailsagi
mál að lata óryrkjana sitja i ngmngu i eigm sto*
um þangað til Var það ekki bara Irekja i þeim að
vera meö undirskriftalisla og motmæla svo
snoggn og slórri hækkun á ónytu husnæði7 Oc
þó peir hafi venð að kvarla i þrju ar - hvað með
það9 S|áltstæðisilokkurinn verður auðvitað að
taka hagsmum huseigandans Iramyfir hag or*
yrkjans
Það sem er einna skritnast við pessa smði-g-
sparnaðarhugmynd hja Sjállstæðisflokknum
sem fetst i þvi að skattteggja oryrkja umtram
annað (ólk er pað. að enn hefur Morgunblaðið
ekki birt nema mynd al Davið Oddssym þar sem
hann er aö óska oryrkjum til hamingiu með
afmælisgjófma Hvermg stendui a pvi9
Þó Morgunblaðið og ríkisfjþlm^larnir þegi yfn
þessari afmæfisgjof pa viii að mmnsta kost
Þjóðsnljinn nota tækiiænð og óska Davið Odds
sym sárataklega til hamingju með pað hugvit
sem fefst i þvi a ð hækka husaleigu h|a oryrkjum
um 67 prósent sama dag og tryggmgabæturnar
haskka um 6 prósent Þaö þarf meira en venju
legan marm og veniulega samvisku til að trnna
upp a sfátu
Hvtlrk rausn - hvifikur stórhugur - hvilikur
-OS
í leiðara Þjóðviljans 6. mars sl.
segir svo m.a.: „Þjóðviljinn vill
nota tækifærið og óska Davíð
Odssyni sérstaklega til hamingju
með það hugvit, sem felst í því að
hækka húsaleigu á öryrkjum um
67% sama dag og tryggingabæt-
urnar hækka um 5%. Það þarf
meira en venjulegan mann og
venjulega samvisku til að finna
upp á slíku.“ Þetta er aðeins lítið
brot af kveðjum Þjóðviljans og
lætur maður sér þær yfirleitt í
léttu rúmi liggja. En hér er
gengið svo langt með rangfærslur
og falsanir, að undir því verður
ekki setið, ekki síst, þegar haft er
í huga, að þessi munnsöfnuður
hefur verið étinn upp í útvarpinu,
eins og leiðarahöfiindar blaða
hafa einkarétt á. Til viðbótar hef-
ur formaður Alþýðubandalagsins
í vandræðum sínum yfir kjara-
samningunum básúnað, að borg-
in hafi hækkað húsaleigu sína um
67% og síðan reynt að gera alla
samningana og auðvitað borgina
og borgaryfirvöld tortryggileg í
því sambandi.
Hvað er hið rétt í málinu?
Borgin á rétt tæpar þúsund leigu-
(búðir. í þeim eignaríbúðum
borgarinnar var leiga ekki hækk-,
uð um sl. mánaðamót, og er hún
reyndar nú meira en helmingi
lægri en leiga gerist og gengur á
almennum markaði. Það sem um
er að ræða er, að í tveimur til-
teknum húsum, sem borgin leigir
af öðrum og framleigir, er leiga
hækkuð nú af þeim aðilum, sem
um slíkt sjá hjá borginni. Um er
að ræða 18 íbúðir, en eins og fyrr
segir á Reykjavíkurborg tæplega
eitt þúsund íbúðir, sem hún leigir
út. Þessar 18 íbúðir hafa núna um
heils árs skeið verið leigðar á
3.000 kr. á mánuði með hita og
rafmagni inniföldu. Var þarna
orðið um hreint misræmi að ræða
milli þeirrar leigu, sem greiðist í
húsum borgarinnar og þessum
framleigðu húsum, svo ekki varð
við það unað. Býst ég við að allir
borgarbúar sjái, að 4.200 kr.
leiga á mánuði með hita og raf-
magni inniföldu sé ekki há leiga,
og þegar til þess er litið, að þessar
4.200 kr. munu hinn 1. apríl
lækka eins og öll önnur húsaleiga
í borgarhúsnæði vegna lækkunar
á hita og rafmagni, þá sjá menn
að hér er verið að gera úlfalda úr
mýflugu. Heiðarleiki eða rétt-
lætiskennd sitja ekki í fyrirrúmi
hjá þeim mönnum, sem þannig
skrifa.
Það sem eftir stendur í þessu
máli er, að leigan verður óbreytt í
öllu því húsnæði, sem borgin á og
leigir, og ekki nóg með það,
vegna þess kjarasamnings, sem
Þjóðviljinn hefur hamast gegn,
mun þessi húsaleiga lækka um
næstu mánaðamót. Á þessu sjá
menn hvflíkt vindhögg blaðið
hefur slegið, og á þessu sjá menn
ekki síst, að það þarf meira en
venjulegán mann með venjulega
samvisku til að skrifa og láta hafa
eftir sér eins og ritari Þjóðviljans
hefur gert. Það blöskrar því
fleirum en reykvískum verka-
mönnum störf Þjóðviljans um
þessar mundir.
Davíð Oddsson.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVIUINN Þrlðjudagur 11. mars 1986