Þjóðviljinn - 04.04.1986, Blaðsíða 8

GLÆTAN
Mér var hent út
„Mér var hent út heima hjá
mér af því að ég vann ekkert.
Nú höfum við gert samkomu-
lag'um að ég megi koma aftur
þegar ég hef fengið vinnu,“
sagði 17 ára steipa úr Reykja-
vik. Hún stakk upp á því að
vera kölluð Öskubuska í við-
talinu við Glætuna. „Það borg-
ar sig ekki að segja rétt nafn.
Margir gætu orðið reiðir ef ég
kem við veikan punkt á þeim,“
sagði hún.
,.Ég hætti í skóla eftir eina og
hálfa önn í fjöibraut. Þar var ég á
tungumálabraut. Mér hefur alltaf
gengið vel ískóla en var baraorð-
in hundleið á að sitja árum saman
og lesa. Ég fór þá að vinna og hef
unnið a mörgum stöðum.“
Á þvælingi
„Stundum fæ ég einhverskonar
freisistilfinningu og nenni ekki að
vinna lengur á sama stað, sting
baj;a af. Ég hef líka oft strokið að
heiman í nokkra daga. En það fer
fljótt glansinn af því að vera á
þvælingi. Einu sinni var ég á
flakki í viku, svaf í „opnum íbúð-
um“, þaðeru íbúðirsem krakkar
ieigja sem eru i miklu rugli, þar
eru alltaf partý og maður getur
sofiö þar. Ég hafði verið að vinna
í Sláturfélaginu en hætti, því ég
treysti mér ekki til að vakna alltaf
ki. 6 á þessum þvælingi. Svo var
ég einu sinni að.vinna hjá Sam-
bandinu en stakk af frá öllu og
var í partýi í 10-14 daga í stöðugu
brennivíni og sukki. Það er al-
gengt hjá mér að detta í það í
miðri viku, þegar ég kem úr vinn-
unni, mann langar til að sleppa af
sér beislinu eftir erfiðan vinnu-
dag.“
Vinirnlr
„Ég er yfirleitt með eldri
krökkum. Vinir mínir eru þeir
krakkar sem maður hefur kynnst
í ruglinu. Megnið af vinunum eru
á Hrauninu en hinir eru að slæp-
ast um. Mamma vill að ég hætti
að hafa samband við vinina, held-
ur að þeir hafi ili áhrif á mig en
það er ekki rétt, það sem ég geri
er mitt val.“
Hefurðu notað eiturlyf?
Öskubuska: „Ég prófaði hass
fyrst fyrir tveimur árum, vinir
mínir voru með þetta og mig
langaði til að prófa. Hass fer bet-
ur í mig en vín. Svo prófaði ég
einu sinni lélegt „spítt“. Ég var
um tíma í valíum sem ég stal frá
stjúpa. Það sterkasta sem fólkið
notar sem ég þekki er sýra (LSD,
Meskalín o.fl.). Þessir krakkar
eru frá 14 ára og uppúr. Ég er
stundumað pæla í að prófa þetta,
tékka á því hvernig áhrif þetta
hefur. Stundum labba krakkarnir
niður Laugaveginn og æpa:
hjálp. Halda að þau séu að hrapa
niður um gat.“
„Dílerarnir"
Hvar er hægt að ná í þessi efni?
Öskubuska: „Niðri á Hlemmi.
Þar eru sumir „dflerar" sem
koma þangað 3svar sinnum á
dag. Þeir eru ekki með þetta á
sér, heldur biðja mann um að
komá heim til sín á eftir. Þetta
eru menn frá svona 25 ára og upp
í eldri menn. Það skiptir engu
máli hvað maður er gamall, hvort
þeir selja manni, því það er jú
okkar krakkanna að ákvéða
hvort við viljum þetta eða ekki.“
Öskubuska sagði að grammið
af hassi kostaði 700-750 krónur.
Mest af hennar kaupi hefur farið í
sígarettur og hass og hún sagði að
venjan væri að þeir sem ættu efni
gæfu hinum með sér. Þannig
skiptust þau á. Peninga fyrir
þessu fengju þau líka með ránum
og með því að „bösta“ þ.e. að
lofa að kaupa hass fyrir eitthvert
Iið en stinga af með peningana.
„Þetta er hættulegt því krakkarn-
ir sem maður „böstaði" ná í
mann, þá er gengið frá manni",
sagði Öskubuska.
Reyna að
kaupa stelpur
Er það rétt sem stundum er
sagt að sumar stelpur selji sig til
þess að fá pening fyrir dópi?
Öskubuska: „Nei, þær stelpur
sem ég þekki myndu aldrei gera
slíkt. Enda eru þetta svo ógeðs-
legir menn á Hlemmi sem reyna
að kaupa okkur. Af því að ég er
þybbin fæ ég ekki frið fyrir svona
mönnum. Þeir halda að maður
eigi ekki séns og sé því til í svona.
Einu sinni iangaði mig í nammi
og bað 40-50 ára mann á Hlemmi
um pening fyrir strætó. Hann
gerði það en sagði svo að ég gæti
grætt meira ef ég kæmi með sér
upp í Brautarhoit á Gistiheimili.
Ég þurfti að öskra á hann til þess
að hann hætti að suða í mér.“
Diskóliðið lika
Öskubuska sagði það mikinn
misskilning aö bara pönkarar og
Hlemmliðið væri í rugli. „Diskó-
liðið er líka í þessu. Þau eru bara
ekki tekin af löggunni og sett nið-
ur á stöð eins og við, heldur keyrð
heim pent ef þau eiga áhrifamikla
pabba.“
Hefurðu lent í löggunni?
Öskubuska: „Já, nokkrum
sinnum. Ég hef verið meðsek í
mnbrotum og líka þurft að bera
vitni. Ég hef samt aldrei verið
tekin með efni á mér þó að það
hafi oft munað litlu. Það eru
nefnilega rónar á samningi hjá
löggunni. Ef þeir vita að við erum
með eitthvert efni kjafta þeir í
lögguna. { staðinn skiptir löggan
sér ekki af þeim næst þegar þeir
eru t.d. með læti niðrá Hlemmi."
Áttirðu erfiða æsku?
Öskubuska: „Ég var nú aldrei
barn því krakkarnir stríddu mér
svo mikið af því ég var feit og því
hélt ég mig með eldra fólki og
hlustaði á þau. Mamma og pabbi
skildu þegar ég var 4 ára, en ég
„fattaði" það ekki nærri strax.
Við fluttum í burtu égog mamma
og ég hélt að pabbi kæmi seinna.
Ég „fattaði" þetta 6 ára. Núna
vinnur mammá úti en stjúpi er
veikur. Þau drekka oft á kvöldin
en eru alls ekki leiðinleg. Þá opn-
ast þau og fara að tala heilmikið.
Það varð ekki erfitt ástand heima
fyrr en ég fékk „unglingaveikina"
eða þau „fullorðinsveikina".
Annars segir mamma að ég sé
ósköp venjulegur unglingur og
nú er ég sátt við tilveruna. Mér
ieið að vísu illa þegar ég .kom
hingað en nú er ég bjartsýn á að
mér takist það sem ég ætla mér.“
Framtíðin
Hvað ætlarðu þér?
Öskubuska: „Ég ætla að fá mér
vinnu, flytja heim og fara að
safna mér svo ég geti leigt mér
íbúð. Ég held ég hafi gott af því.
Ég veit að ég á ekki eftir að hafa
efni á því að borga húsaleigu og
ailt þess háttar og líka að kaupa
hass en ég er tilbúin að sleppa
hassinu. Svo er margt sem mig
langar til að gera. T.d. langar mig
að læra að gera eitthvað með
höndunum, fara í myndlistar-
skóla. Og einnig langar mig til
þess að komast í það að þýða
myndir, þar myndi ég njóta mín.
Ég hef áhuga á tungumálum og
hef lært töluvert. En ég er of ung í
þetta starf ennþá. En hver veit
hvað gerist".
SA.
í samvinnu við unglinginn
„Það er grundvallarregla hjá
okkur aö krakkinn leitar sjálfur
hingað og verður sjálfur að
vilja hjálpa sér“, sagði Ólafur
Oddsson uppeldisráðgjafi og
forstöðumaður Hjálparstöóv-
ar Rauða kross íslands i sam-
tali við Glætuna. Hjálparstöðin
var opnuð í desember og nú
þegar hafa tæplega 40 krakkar
frá aldrinum 14-19 leitað þar
hjálpar.
„Astæðurnar fyrir því að
krakkar koma hingað eru marg-
ar,“ sagði Ólafur. „Sumir koma
vegna þess að það er algjört
heimilisleysi hjá þeim, áfengis-
eða fíkniefnavandamál, þau eru
andlega kúguð eða andlega van-
rækt.
Safna kröftum
Sum hafa verið rekin að
heiman o.s.frv. En stundum er
bara um minniháttar vandamál
milli foreldra og barna að ræða og
er fljótt hægt að leysa.“
Hvað gerið þið fyrir krakka
sem leita til ykkar?
Ólafur: „Hér veitum við frum-
þarfaþjónustu. Þau geta nýtt sér
stuðninginn sem það er að hafa
húsaskjól, fá mat og geta rætt sín
mál, til þess að ná áttum, safna
kröftum og verða færari til þess
að takast á við vandamál sín. Við
leggjum áherslu á samvinnu við
foreldrana og unglinginn, annars
er yfirleitt ekki hægt að leysa mál-
in. Stundum vísum við þeim á
unglingaráðgjöf ríkisins, ung-
lingadeild Félagsmálastofnunar,
útideildina, barnageðdeild og
SÁÁ til áframhaldandi hjálpar.
Unglingadeildin hefur ýmis úr-
ræði t.d. unglingasambýli og
heimavistarskóla.
Það er hins vegar markmið
okkar að þeir krakkar sem ekki
hafa lent í kerfinu geri það ekki.
Oft er um minniháttar vandamál
að ræða, og því reynum við eftir
fremsta megni að þau verði ékki
hluti afkerfinu. Þvíþaðgengur jú
sá draugur um allt að það sé
Ólafur Oddsson forstööumaður
Hjálparstöövar RKI fyrir börn og ung-
linga í vanda.
niðurlægjandi að leita sér hjálp-
ar.
Hjálp strax
Þetta er sólarhrings þjónusta
og það er mjög mikilvægt. Því
krakkar hafa meiri þörf fyrir það
heldur en fullorðnir að leita
hjálpar og fá strax lausn á sínum
vandamálum. Stundum panta
krakkar tíma hjá félagsráðgjafa
þegar erfiðleikar eru miklir en fá
ekki tíma fyrr en nokkrum
dögum seinna, þá mæta þau ekki,
því vandamálið er ekki jafn mikið
til staðar. Ég vil benda fólki á að
hér er símaþjónusta allan sólar-
hringinn og síminn er: 62 22 66.“
Eru þeir unglingar sem til ykk-
ar leita úr einhverri ákveðinni
þjóðfélagsstétt frekar en annarri?
Ólafur: „Margir eru úr milli-
stétt, eitthvað hefur líka komið til
okkur úr háklassanum en þó lítið.
Flestir koma úr Hlemmhópnum
svokallaða."
Það gengur stundum sá orð-
rómur að þau börn sem eiga í
mestu vandræðunum, „vand-
ræðaunglingarnir“ séu úr Breið-
holtinu. Telur þú þetta vera rétt?
Ólafur: „Það hafa aðeins kom-
ið til okkar 3 til 4 unglingar úr
Breiðholtinu af tæplega 40
krökkum. Stöðin er fyrir allt
landið og unglingarnir koma alls-
staðar að.“.
Frítímapólitík
Hvaða fyrirbyggjandi aðgerðir
telur þú geta komið í veg fyrir að
svona margir unglingar, 40 á 4
mánuðum, þurfi að leita hjálpar í
neyðarathvarfi?
Ólafur: „Það þarf að gera fá-
tæka fólkinu kleift að lifa, hækka
launin og stytta vinnutímann.
Það þarf að rækja öfluga frítíma-
pólitík, leggja meira upp úr því
að fólk geti verið saman, gert
eitthvað saman. Við höfum feng-
ið týpískt dæmi um þetta bygg-
ingastress. Hjón sem áður gerðu
ýmislegt saman eru nú að byggja,
í 5 störfum, barnið fær enga um-
hyggju og lendir að lokum hér.“
Vinsældalistar Þjóðviljans
Fellahellir 1 King for a day - Thomson twins 2 La-lif - The smart band 3. Kiss - Prince 4 Love take ovar - Five star 5 Move away - Culture club 6 Little girl - Sandra 7 System addict - Five stars 8 Want forget - Herbert Guðmundsson 9 Its allright - baby s coming back - Eurythmics 10 Wating for the morning - Bobbysocks Grammió 1 Dirty Works - Rolling Stones 2 Eccos in a shallow bay - Cocteau Twins 3 Album -P.I.L. 4 Secret Wish - Propaganda 5 V2 mensch - Ein stúrzende neubauten 6 The evening visits - The Appartments 7 Love - Cult 8 King of America - Elvis Costello 9 In Consert - Linton Kwesi Johnson 10 Wating for the floods -The Armory Show Rás 2 1. (1)La-líf- Smartband 2. (2) Waiting for the Morning - Bobbysocks z 3. (6) Little girl - Sandra 4. (7) Absolute Beginners - David Bowie 5. (4) Gaggó Vest - Gunnar Þórðarson, Eiríkur Hauksson o.fl. 6. (5) System Addict - Five Stars 7. (17) Move Away - Culture Club 8. (11) Kiss - Prince 9. (3) King for a Day - Thompson Twins 10. (14) Hariem Shuffle - Rolling Stones
3 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 4. apríl 1986