Þjóðviljinn - 01.06.1986, Qupperneq 10

Hvaö dettur mönnum fyrst í
hug þegar þeir heyra Spán
nefndan? Gott veðurfar, fall-
egar konur og góð vín? Areið-
anlega kemur þetta þrennt
fljótlega upp í hugann en
tvennt mun þó koma á undan,
nautaat og flamenco-dans.
Það tvennt er talið spánskast
af öllu spönsku. Samt er það
svo undarlegt að hvorugt er
spánskt að uppruna. Nautaat-
ið er upprunnið á eyjunni Krít
og flamenco er þjóðdans síg-
auna. Enda er það svo að allir
bestu flamenco dansarar,
söngvarar og gítarleikarar
Spánar eru sígaunar eða af
sígaunaættum.
Sígaunar
Enginn veit með vissu hvaðan
sígaunar eru upprunnir. Margir
hallast að því að þeir séu komnir
frá Indlandi eða Pakistan. Þessi
merkilegi flökkuþjóðflokkur hafi
flækst í vesturátt frá þessum
löndum. Menn greinir á um þetta
en flestir hallast að þessari kenn-
ingu.
Menn vita ekki með vissu hve
sígaunar eru fjölmennir í Evr-
ópu. En hitt vita menn að hvergi í
Evrópu eru sígaunar fjölmennari
en á Spáni, þ.e. Andalúsíu á S-
• Spáni. Óverulegur fjöldi býr ann-
arstaðar í landinu.
í gegnum allar aldir voru síg-
aunar flökkuþjóð, flakkaði um í
vögnum sínum, söng og dansaði
fyrir fólk og þáði peninga fyrir.
Þeir smíðuðu eldhúsáhöld, svo
sem potta og pönnur, ausur og
flát úr eir og kopar og seldu þessa
listmuni sína. Þeir hafa sennilega
fyrstir allra framleitt nytjalist.
Þeir betla og stela, eru með slyng-
ustu vasaþjófum sem fyrir finn-
ast.
Sígaunar samlagast aldrei þeim
þjóðum sem þeir deila löndum
með. Þeir halda alltaf saman, búa
í sérstökum hverfum líkt og gyð-
ingar hafa gert frá örófi alda. Ein
fjölmennasta sígaunabyggð á
Spáni er í Granada, í hlíðum
borgarinnar og heitir það hverfi
Sacramonte. Menn muna ef til
vill eftir sjónvarpsþætti um flam-
enco á dögunum. Þar var sýndur
sígaunadans í helli í Sacramonte.
Hjá sígaunum gilda sérstök lög
ættflokksins. Sígauni giftist að-
eins sígauna. í þeim undantekn-
ingartilfellum sem til eru um ann-
að, verður sá aðili sem giftist síg-
auna að flytjast til hans og lifa
samkvæmt lögmáli sígauna. Þeir
hafa aldrei viljað þyggja neitt af
samfélaginu en hafa líka beðið
um að þjóðfélagið láti þá í friði.
Þeir greiða skatta og þeir vinna
aldrei það sem við köllum venju-
lega vinnu.
Mjög hefur þrengt að síg-
aunum eftir síðari heimsstyrjöld-
ina þegar öll landamæri lokuðust,
nema menn hefðu vegabréf. Þau
höfðu sígaunar ekki. Þeir voru
hvergi á skrá. Nú hin síðari ár
hefur mjög verið lagt að þeim að
sameinast þeim þjóðum sem þeir
deila löndum með. Allt hefur
verið gert til að skrásetja þá,
skattleggja og veita þeim þá sam-
hjálp sem þjóðfélögin veita öðr-
um þegnum sínum, en með væg-
ast sagt misjöfnum árangri. Þeir
hafa þó látið skrá sig til þess að
eiga þess kost að fá vegabréf.
takti né hljómfalli annarar tón-
listar. Flamenco gítarinn er frá-
brugðinn öðrum gítörum. Hann
er meira að segja úr öðrum viði
en það sem kallað er venjulegur
gítar. Viðurinn gefur frá sér hátt
hljóð sé fingri smellt á hann. Það
er og eitt aðalatriði í flamenco
gítarleik að gítarleikarinn slær í
ákveðnum takti með þumalfingri
í gítarbelginn ofanverðan, um
leið og hann slær strengina. Gít-
arhálsinn er breiðari en á venju-
legum gítar og strengir hans eru
ekki málmstrengir. Flamenco gít-
arleikari notar ævinlega neglurn-
ar þegar hann slær eða klórar
strengi gftars síns. Það sem ég
kalla klór er þegar hann grípur
upp strengina með nöglunum
innanverðum en hann slær
strengina með þeim utanverðum.
Flestir flamenco gítarleikarar
eiga við þá erfiðleika að stríða og
neglur þeirra vilja brotna. Því
styrkja þeir neglur hægri handar
með ákveðnu efni sem smurt er á
neglurnar og verður mjög hart
þegar það þornar.
Klœðnaðurinn
Klæðnaður sá sem flamenco
dansarar klæðast eru þjóðbún-
ingar Andalúsíumanna. Upphaf-
lega var þetta viðhafnarklæðnað-
ur sígauna. Kjólar kvenna eru að-
skornir niður á mjaðmir en víkka
þaðan út og eru skreyttir ein-
hverskonar blúndum á pilsinu.
Klæðnaður kárlmanna eru mjög
aðskornar buxur og nær strengur-
inn langt upp fyrir mitti. Skyrtan
er pífum skreytt og ermavíð.
Skórnir eru támjóir með háum
hælum og eru hæll og tá járnklætt
á sóla. Á þetta við bæði um karl-
manna og kvenskóna. Kjólarnir
eru úr mjög litskrúðugum efnum,
rauði liturinn þó mest áberandi.
Hár kvenna er oftast uppsett,
nema þegar kornungar stúlkur
dansa, þá er það gjarnan slegið.
Blóm í hári er algengt.
Klappið
Ljóðið, lagið, söngurinn, gítarleikurinn, klappið og dansinn. Allt verður að fara saman þegar flamenco listin er annarsveg-
ar.
Flamenco
Með þessum merkilega þjóð-
flokki, sem einn veit alla leyndar-
dóma stjörnukerfisins og telur sig
því bestu spámenn í heimi, barst
flamenco dansinn til Spánar.
Vissulega er þessi þjóðdans síg-
auna dálítið frábrugðinn þeim
flemenco dansi sem Spánverjar
hafa balletblandað og breytt og
kalla nú hinn eina sanna flam-
enco.
Flamenco byggist upp á dansi,
gítarleik, söng og sérstöku
klappi, sem er þrennskonar og
myndar alveg einstakt hljóðfall.
Dansinn sjálfur byggist á því
hvað segir í textanum. Textarnir
fjalla allir um ástina, sorgina,
gleðina, æskuna og ellina. Hinar
þóttafullu og tignarlegu hreyfing-
Flamenco-
dansinner
þjóðdans
sígauna.Anda-
lúsíumenntóku
hannuppsem
sinn þjóðdans.
Núerhann
talinnspónskur
dans
ar dansarans breytast mjög eftir
því hvað textinn, fjallar um. í
dansinum túlkar fólk það sem
sungið er um í textanum. Klappið
breytist líka. Þegar fjallað er um
ástarsorg, eða sorgina yfirleitt,
verður hrynjandin hægari og
hreyfingar dansaranna viðkvæm-
ari og tregafyllri. Þegar fjallað er
um blómstrandi ást og gleði, svo
ekki sé talað um æskuástina,
verður allt hraðara, hljómfall og
dans fyllist af gleði, hraða, dans-
ararnir brosa. Hvort sem menn
skilja tungumálið eða ekki hljóta
þeir að skynja að hér eru á ferð
túlkendur gleðinnar.
Gítarinn
Flamenco tónlistin er engri
annari tónlist lík. Hún lýtur ekki
Hver einasti Andalúsíumaður
kann flamenco klappið og ef ekki
er um sýningarflokk að ræða,
klappa allir með þegar tónlistin
er sungin og leikin og eftir henni
dansað. Ef um sýningarflokk er
að ræða, þá eru það bara flokks-
menn sem klappa allir nema gít-
arleikarinn, hann framleiðir aftur
á móti smelli með því að slá í
gítarinn. Fólk beitir lófunum á
sérstakan hátt og smellurinn
verður óvenju hár. Sem fyrr segir
er klappið þrenns konar taktur og
þegar þetta kemur allt saman
verður úr alveg einstakt hljóðfall.
Klappið breytist mjög eftir inni-
haldi textans sem sunginn er.
Hverjum dansi lýkur með því að
hert er á klappinu upp í eins mik-
inn hraða og frekast er unnt.
Textarnir
Sem fyrr segir fjalla textarnir
um sorg og gleði, ástina eða ást-
10 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 1. júní 1986
Sunnuc