Þjóðviljinn - 27.06.1986, Blaðsíða 5

Gestirnir í Staðarskála eru á öllum aldri.
Staðarskáli
Oftast margt
um manninn
Á Stað íHrútafirði hófstfyrirgreiðsla við
ferðamennfyrir rúmum 100 árum
Gamla húsið á Stað. Griðastaður ferðalanga fyrir bílaöld.
Umsjón:
Magnús H.
Gíslason
DJOÐVIUINH
Staður í Hrútafirði hefur gegnt
merku og sögulegu hlutverki í
samskiptum landsmanna í meira
en 100 ár. Árið 1885 ákváðu þar
til bær yfirvöid, að tillögu land-
póstanna, að skipta póstleiðinni
milli Akureyrar og Reykjavíkur,
- áður Möðruvalla og Bessa-
staða, - um Stað í Hrútafirði, en
heita má að Staður sé nokkurn
veginn miðja vegu miili þessara
áfanga.
Við þessa ákvörðun varð Stað-
ur fastur skiptistaður fyrir pósta
úr ýmsum áttum sem komu í veg
fyrir norðan- og sunnanpósta,
svo sem af Ströndum og vestan úr
Dölum, og þar með bréfhirðing-
arstaður fyrir stóran hluta lands-
ins. Jafnframt varð Staður „gisti-
hús“ póstanna og þess fólks, sem
jafnan var fleira eða færra í för
með þeim. Þessi skipan breyttist
ekki fyrr en um 1930 er bílar tóku
að fara milli Norður- og Suður-
lands.
En þótt póstferðir í fornum stíl
féllu niður með breyttum og
bættum samgöngum þá þýddi
það ekki að þjónusta við ferða-
menn legðist niður á Stað. Þvert á
móti var henni haldið áfram í
auknum mæli. Það var raunar
þegar á árinu 1929 sem fyrsti vísir
að þeirri þjónustu, sem veitt er í
Staðarskála nú hófst með því að
D.D.P.A. - Det Danske Petro-
leum Aktieselskab - setti þarna
upp bensínafgreiðslu. D.D.P.A.
varð seinna Hið íslenska steinol-
íuhlutafélag en nú Olíufélagið
ESSO hf. Nokkru síðar var svo
einnig hafin sala í Shell-bensíni
og olíuvörum frá Skeljungi.
Síðan gerðist það, að 1954 var
settur upp söluskúr þar sem á
boðstólum var ýmislegt það, sem
komið gat ferðamönnum vel. Við
afgreiðsluna var fastur starfs-
maður yfir sumarmánuðina.
Kom brátt í ljós, að sú fyrir-
greiðsla, sem þarna var veitt við
þjóðveginn miðja vegu milli Ak-
ureyrar og Reykjavíkur, naut
vinsælda ferðamanna og við-
skiptin jukust jafnt og þétt. Árið
1960 var því reist 120 m2 hús þar
sem hafin var sala á ýmsum smá-
réttum úr eldhúsi. Þar með var
hafinn raunverulegur veitinga-
rekstur í Staðarskála. Þremur
árum síðar var svo byggingin
stækkuð nokkuð. Og enn var
færst í aukana 1971 er skálinn var
stækkaður upp í 600 m2. Gjör-
breyttist þá aðstaða öll, bæði fyrir
gesti og starfsfólk og er hún nú
orðin mjög góð, eins og þúsundir
manna hafa séð með eigin
augum. Er Staðarskáli hið ágæt-
asta veitingahús, með föstum
matseðli, rétti dagsins, ýmiss
konar hraðréttum, smurðu
brauði og kökum en enn hefur
ekki fengist leyfi fyrir sölu létt-
vína. Hópar gesta geta pantað
mat með fyrirvara og fengið
þjónustu við dúkuð borð.
Varla líður svo nokkur dagur
yfir sumarmánuðina að ekki
komi mikill fjöldi manns við í
Staðarskála. Er það bæði fólk í
einkabílum, hópferðabflum og
áætlunarbflum Norðurleiðar,
sem koma þar við bæði á suður og
norðurleið árið um kring, en
Skálinn er einnig opinn að vetrin-
um. Umferð er þá auðvitað minni
og gestir færri og munu ekki allir
vetrardagarnir ýkja „feitir". En
Staðarmenn segja að ekki sé
síður þörf á því að hafa Skálann
opinn að vetrinum þegar veður
og færi er misjafnt og telja að það
skipti meira máli en að reksturinn
sé þá alltaf arðbær. Tíðum hendir
að ferðafólkið verður þá að gista í
Staðarskála og því var það að,
með stækkuninni 1971 var komið
upp nokkrum gistiherbergum.
Hafa þau oft komið sér vel.
Á bökkum Hrútafjarðarár,
skammt neðan Skálans, hefur
verið komið upp aðstöðu fyrir þá,
sem búa vilja í tjöldum að sumr-
inu. Er þar bæði rennandi vatn og
snyrtiaðstaða.
Vert er að vekja athygli á að
Staðarskáli er ákjósanlegur dval-
arstaður fyrir þá sem áhuga hafa
á fallegri og fjölbreyttri náttúru
og sögufrægum stöðum og bygg-
ingum. Stutt er yfir á Strandir og
vestur í Dali, Vatnsnesið býr yfir
margháttuðum töfrum, ekki má
gleyma hinu sérstæða náttúrufyr-
irbrigði Borgarvirki, útsýninu
þaðan og umhverfi, og á Bjargi í
Miðfirði er minnismerki um
Ásdísi móður Grettis Ásmundar-
sonar. Á Hrúafjarðarhálsi eru
fiskisæl vötn og á vorin verpa
þarna fuglar út um allt, rjúpur,
hrossagaukar, heiðlóur, lómar,
himbrimar, en Hrútafjarðarháls
er eitt af fáum varplöndum him-
brimans hérlendis. Og svo er það
Byggðasafn Húnvetninga og
Strandamanna á Reykjatanga
skammt norðan við Staðarskála.
Þar má sjá marga merka muni úr
þessum héruðum og á hver þar
sína fulltrúa. Hér skal aðeins
nefna hákarlaskipið Ófeig frá
Ófeigsfirði, sem smíðað var 1875
og dæmigerð sýnishorn af bað-
stofum frá 19. öldinni.
Fyrirgreiðsla við ferðamenn
hófst á Stað í Hrútafirði fyrir
rúmum 100 árum. Sá þráður hef-
ur ekki slitnað síðan og er nú gild-
ari orðinn en nokkru sinni fyrr.
-mhg
Gistiherbergin í Staðarskála eru á neðstu hæð. Gluggar snúa til vesturs og sér yfir Hrútafjarðará og
óshólma hennar.
Oft er glatt á hjalla í Staðarskála þegar bömin eru (ferð með pabba og mömmu, enda margt að
skoða og á margt að hlusta þegar farið er um kunna staði. Þannig gengur vitneskjan um land og
þjóð frá kynslóð til kynslóðar.
Föstudagur 27. júní 1986 pjÓÐVILJINN - SÍÐA 5