Þjóðviljinn - 03.09.1986, Qupperneq 8

MENNING
Sagnfrœði
Áfangi að sögu
Jón Þ. Þór: Saga ísafjarðar og
Eyrarhrepps hins forna, 2. bindi.
Félags- og menningarsaga 1867-1920.
ísafirði, Sögufélag ísfírðinga, 1986.
330 blaðsíður.
Sagnfræðingur má aldrei segja
allt sem hann veit. Ef hann ætlar
að segja eitthvað af viti verður
hann að vita miklu meira en hann
lætur fara frá sér. Ef hann veit
ekki miklu meira sér hann ekkert
útúr efninu og úr verður hrúgald,
stórt og ljótt. Það er heldur ekki
góð sagnfræði að róta saman
heimildum og raða jreim upp í
röð og reglu eftir einhverskonar
venjulegri stjórnsýsluflokkun,
bara, að ætla má, af því heimildir
liggja þannig í kössum. Báðar
þessar syndir gerir Jón Þ. Þór sig
sekan um í öðru bindi ísafjarðar-
sögu sinnar. Það er eins og hann
langi til að koma öllu að, úrþví
hann á annað borð hefur haft
fyrir því að finna efnið og lesa það
yfir, en einnig, ef að líkum lætur,
af því honum finnst lesendur ekki
mega fara á mis við fróðleik, fyrst
hann ertil. Óralangar reglugerðir
félaga og stofnana eru birtar í
heild eða raktar lið fyrir lið, langt
mál er um stærðir lóða og fundi
bæjarstjórnar, farið er hús úr
húsi, götu eftir götu, og íbúar
nefndir einn og einn; ennfremur
taldir upp prestar, læknar, kenn-
arar, sýslumenn, kaupmenn og
fleiri og fleiri stöðuheitamenn.
{ bókinni er óhemju fróð-
leikur, líkt og í fyrsta bindinu, og
óguðlega margt er tekið fyrir, en
því miður í snubbóttri uppsetn-
ingu. Mannlífið er skorið niður í
ótal búta, sem heita Skólamál,
Stétta- og hagsmunafélög, Bœjar-
bragur, Mannfjöldi, Prentverk,
Menning og listir, Félagsstarf-
semi, Bœjarstjórn og Kirkja og
ísfirskar hnátur um aldamót.
trúmál, að ógleymdum kaflanum
Ýmis bœjarmál þar sem ræðir um
vatnsveitu, hafnargerð, heilsu-
gæslu og lögreglu, sem allt á mun
betur heima í kaflanum um
bæjarbrag og lífshætti, og hefði
þá verið hægt að gera reglulega
góða hluti. (Eg á kannski ekki að
Tónleikar
Stravinsky,
Nordal
og Speight
Meðal lónskálda á tónleikum Hljómeykis
annað kvöld í Kristskirkju
Geirlaugur Magnússon á nokkuð
gamalli mynd.
L.jóð
Geirlaugur
með bók
Norðan° Niður gefur út
Útgáfufyrirtækið Norðan0 Niður
hefur sent frá sér þriðju Ijóðabók-
ina ájafnmörgum mánuðum. Sú
er eftir Geirlaug Magnússon og
heitir áleiðis áveðurs.
Geirlaugur Magnússon er
fæddur lýðveldisárið 1944 og hef-
ur áður sent frá sér sex ljóðabæk-
ur. Hann er búsettur á Sauðár-
króki, en forlagið Norðan0 Niður
sem gefur nú út sjöundu bókina
er staðsett þar og hefur áður gefið
út bækur bræðranna Gyrðis og
Sigurlaugs Elíassona.
Áleiðis áveðurs er 40 blaðsíður
að stærð og hefur auk ljóða Geir-
laugs að geyma þýðingar á þrem-
ur ljóðum eftir Nicanor Parra.
Kápumynd gerði Sigurlaugur
Elíasson og allt prentverk var
unnið á Sauðárkróki af SÁST.
Söngflokkurinn Hljómeyki
sem mun syngja á tónleikum á
vegum Tónlistarfélags Krist-
skirkju í Kristskirkju á fimmtu-
dagskvöld kl. 20.30 er eini „ma-
drigalkórinn" hér á landi, sem
starfað hefur samfellt svo árum
skiptir. Hann varstofnaður 1974,
af tvennum hjónum, Halldóri
Vilhelmssyni óperusöngvara og
Áslaugu Ólafsdóttur, og Rúnari
Bjarnasyni og Guðfinnu Dóru
Ólafsdóttur, sem fengu þá til liðs
við sig vini og kunningja úr hópi
þjálfaðra kórsöngvara. Mark-
miðið var að flytja fyrst og fremst
fjölradda tónlist frá endur-
reisnartímabilinu, svo og barr-
okktímanum, þar sem J. S. Bach
er auðvitað í fararbroddi, en
einnig að leggja áherslu á flutning
nýrrar kórtónlistar, ekki síst ís-
lenskrar.
Á árunum 1974-79 frumflutti
Hljómeyki mörg tónverk hér á
landi, bæði gömul og nýleg er-
lend tónverk og nokkur íslensk,
m.a. eftir Atla Heimi Sveinsson
og Sigursvein D. Kristinsson.
Alls telur Hljómeyki ellefu fé-
laga.
Söngflokkurinn hefur síðustu
árin og mánuðina lagt æ meiri
áherslu á flutning nútímaverka
og er efnisskráin í Kristskirkju í
kvöld gott dæmi um það. Það
verða t.d. frumflutt í Reykjavík
tvö tónverk eftir íslensk tón-
skáld, Aldarsöngur eftir Jón Nor-
dal og Locus Iste eftir John
Speight. Bæði eru verkin við
býsna kirkjulega texta, en Aldar-
söngur er við vísur úr frægu kvæði
Bjarna (skálda) Jónssonar, sem
uppi var eftir siðaskiptin (1560-
1640 ca.), en þar segir m.a.:
Allt haföi annan róm
áður í páfadóm,
kœrleikur manna í milli,
margt fór þá vel með snilli.
ísland fékk lofið lengi,
Ijótt hér þó margt til gengi.
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 3. september 1986
Isafjarðar
geta þess, en þrátt fyrir smá-
smugulegheitin og nákvæmnina
vantar sitt af hverju, hvað um
póstburð til dæmis?, þar er firna-
merkilega saga.).
Margt er vel til fundið og
skemmtilega unnið í bókinni, svo
sem frásögn af upphafi verka-
lýðsfélaga og um fyrstu ár Þjóð-
viljans, að ekki sé talað um ávæn-
ing af umfjöllun um fátækt ein-
stæðra mæðra og um líknarstarf-
semi fínna frúa. En það er nær
alltaf sama sagan: höfundur
kemst ekki niðurúr heimildun-
um. Hann rekur þær fram og aft-
ur, næstum því eina í einu, sem er
langdregið og einum um of. Hon-
um auðnast ekki að skrifa sam-
fellda frásögn, hún er snubbótt
og brotakennd, og þegar eitthvað
virðist vera í uppsiglingu verður
fljótlega lát á og yfirvofandi hug-
mynd breytist í rabb og algild
sannindi, samanber fagra setn-
ingu á blaðsíðu 59: „En þótt kjör
verkafólks væru erfið á þessum
árum, leitaði fólk stöðugt til
bæjarins í atvinnuleit“. Þetta
þykir nægja og einskis er spurt,
ekki um það hve margir fluttu að
og hvaðan, á hvaða aldri innflytj-
endur voru og þar fram eftir göt-
um. Vandalaust er að afla upplýs-
inga um fólksflutningana og feng-
ur væri að rannsókn, enda er fátt
mikilvægara þegar saga bæjar er
skoðuð en einmitt tengsl hans við
nærsveitir. Þaðan kom fólkið, lif-
andi fólk, og samlagningartölur
einar og sér segja ekki neitt.
Hér er sem sé á ferðinni einkar
venjuleg sagnfræði, samtíningur
og heldur klunnalega skrifuð,
þrátt fyrir góð tilþrif við og við.
Hugsanlega er þannig meðferð
máls og heimilda óhjákvæmileg
þegar ritað er héraðsafmælisrit af
þessu tagi, því þau lúta ákveðn-
Önnur verk á efnisskrá Hljóm-
eykis eru af útlendum toga. Frá
endurreisnartímanum eru m.a.
Ave Maria eftir Josquin des Prles
og Ave verum corpus eftir Wil-
liam Byrd, sem var einn mestur
madrigalasnillingur á dögum El-
ísabetar fyrstu á Englandi.
Skandinavía 20stu aldar á tvo
fulltrúa á efnisskránni, Knut Ny-
stedt, sem er meðal virtustu tón-
skálda Norðmanna og Vagn
Homboe, en hann er af mörgum
talinn verðugur arftaki Carl Ni-
elsen í danskri tónlist. Báðir þess-
ir menn hafa samið talsvert af
kirkjutónlist, en þeir eru þó
þekktastir af sinfóníutónlist, sér-
staklega Holmboe, sem hefur
samið a.m.k. tíu stórar sinfóníur
fyrir utan einleikskonserta og óg-
rynni kammerverka.
Ave Maria eftir Stravinsky er
ein af dýrustu perlum kórtónlist-
ar þessarar aldar. Þessir höfuð-
snillingur 20stu aldarinnar í tón-
list, gerðist rómversk-kaþólskur
á efri árum, en hann var auðvitað
alinn upp í austurkirkjunni í
Rússlandi, og bera tónsmíðar
hans margar þess merki. Ave
Maria var samið 1934 og frum-
um lögmálum líkt og saga fyrir-
tækja og ábúendatöl einstakra
hreppa og sýslna: skylt er að
segja frá hinu og þessu og nefna
þennan og hinn. Því miður verð-
ur ekki hjá því komist, verktakar
verða að beygja sig undir það, og
víst er að saga ísafjarðar er með
því besta sem birst hefur af sög-
um bæja og sveita. Bókin er líka
falleg og þau eiga eftir að taka sig
vel út í hillum bindin fjögur þegar
öll verða til. Myndir eru margar
og prýða þær verkið, helst mætti
voga sér að kvarta undan þyngd
pappírs og spjalda, við lestur
hlýtur bókin að liggja á borði.
Önnur aðfinnsla og alvarlegri
væri sú að letur er sett upp í tvo
Már Jónsson
dálka, sem eru af svipaðri breidd
og dálkar dagblaða, og er það
voðalegt mein. Bók er bók og á
að vera bók, og í bók ná línur á
milli spássía. Bækur með dálkum
vekja óhugnað, og þegar hugað
er að bók Jóns Þ. Þór sérstaklega
hefur dálkaskipanin hrapallegar
afleiðingar. ívitnanir til heimilda
eru nefnilega látnar vera með
sama letri og meginmál, og í
sömu stærð. Það sést enginn
munur, sem er óverjandi, ekki
síst þegar ívitnanir eru jafn langar
og oft í þessari bók. Sjálfsagt er
litlu hægt að breyta um útlit binda
úr þessu og verður þá ekki annað
fyrir en að vona að efnistök í því
þriðja verði merk og mæt, sem er
líklegt, því greint verður frá
verslunar- og hagsögu ísafjarð-
arkaupstaðar á árunum 1867 til
1920, og er þar einmitt kjörlendi
höfundar.
Már Jónsson.
flutt ásamt Pater Noster og Cre-
do tveim árum síðar, í Rússnesku
kirkjunni í París. Stærsta verkið á
þessum tónleikum kemur hins-
vegar frá Englandi, þ.e. Óður til
heilagrar Sesselju, verndardýr-
lings tónlistarinnar, eftir Benj-
amin Britten, við ljóðabálk
Audens. Sesselíudagur hefur í
aldaraðir verið mikil hátíð á Eng-
landi og eru jafnan fengin til
mestu skáld og tónskáld, að
semja ljóð og tónlist í því tilefni.
Eru t.d. til fræg verk til heilagrar
Sesselíu eftir Purcell og Hándel,
en fegurstu textar Sesselíu á en-
ska tungu eru líklega ljóð Dry-
dens frá 1687 og 1697 og ljóð ls-
landsvinarins Audens, en þeir
Auden og Britten unnu reyndar
oft saman, m.a. að óperum.
Tónlistarfélagi Kristskirkju er
mikill fengur að þessari efnisskrá
Hljómeykis, og svo er væntan-
lega um alla velunnara félagsins,
en þeir hafa að undanförnu fjöl-
mennt á tónleika þess, bæði í
kirkjunni og í Safnaðarheimilinu
að Hávallagötu 14. Eru þetta 11.
tónleikarnir á fyrsta starfsári fé-
lagsins, sem hófst 26. september
1985.
Sönghópurinn Hljómeyki syngur í Kristskirkju sem er sérlega vel fallin til
kórsöngs.