Þjóðviljinn - 06.09.1986, Qupperneq 7

Umsjón:
Páll
Valsson
DJÚÐVIIJINN
„Það er
lsafirði“
Gyrðir Elíasson ræðir við
kollega sinn Geirlaug Magnússon
Bókmenntir
Geirlaugur Magnússon er sjötíu
sólarhringum yngri en Lýðveldið.
Eins og fleiri góðskáld er hann
ættaður úr Dölum vestra. Basil
fursti kenndi honum að lesa; Jó-
hannes úr Kötlum þá löngu upp-
gefinn á lestrarkennslu, enda
viðbröðg Aðalsteins Kristmunds-
sonarfremurletjandi... Þegar
Geirlaugur um síðir eignaðist
göngustaf, varfurstinn allur-og
ósnertanlegur.
Faðir Geirlaugs var umtals-
verður hestamaður, og þar liggja
ef til vill rætur þess að Geirlaugur
skuli nú vera búsettur með sitt
„bókadót" í þeim fjarðarkjapti
sem einatt er fullur af hrossum,
vænglausum flestum - að vísu.
Milli hestasókningar í bernsku og
núverandi frönsku og heimspeki-
kennslu á Sauðárkróki liggur
meðal annars rjómatertuveisla í
stærstu leigubílastöð Moskvu-
borgar, áfengissmygl með trúar-
legu ívafi í Þórshöfn í Færeyjum,
rammkatólskt tímabil í Póllandi,
hugvekjur í Flábænum, dönsku-
kennarastaða á Patreksfirði, og
ómetanlegur félagsskapur svart-
fætlinga í Aix í Frakklandi. Þar
syðra eignaðist Geirlaugur sinn
alsírska leðurhött sem hann bar
lengi síðan. Sá höttur er nú vendi-
lega geymdur og merktur á
Mannfræðisafninu í Marseille.
Einhversstaðar innanum og
samanvið allt þetta urðu til sex
ljóðakver. Fyrst kom „annað-
hvort eða“, þá „21“, sem mun
hafa verið fjölrituð að næturlagi á
Kleppsspítala - á fremur vafa-
saman pappír. Þar næst kom
„undir öxinni", „án tilefnis",
„fátt af einum“, og í fyrra kom
„þrítíð" út. Og þar með er komið
að þessum fororðum að réttlæta
tilveru sína; Geirlaugur er semsé
að skjóta á braut umhverfis jörðu
sinni sjöundu ljóðabók, sem ber
nafnið „áleiðis-áveðurs".
Og það eiga fleiri afmæli en ör-
borgir, bankar og tryggingafélög:
eftirfarandi spjall átti sér stað yfir
og meðfram fertugastaogöðru af-
mæliskaffi Geirlaugs, þann 25.
ágúst s.l. í litlu hansoggrétulegu
húsi þarsem Skjólbraut heitir - í
Kópavogi. Þótt þetta eigi alls
ekki að verða eitthvert
endalausthelltup.pákaffi viðtal,
þá má geta þess að Geirlaugur vill
hafa kaffi eins og Eric nokkur
Blair vildi hafa te: skeiðin standi
eins og óstudd! Og með það er
iglunum sleppt...
- Pessi nýja bók, „áleiðis-
áveðurs“, hvar er hún útgefin?
Hún er útgefin á Sauðárkróki.
Þar er nú upp risið eitt framsækn-
asta forlag vorra tíma,
NORÐAN°NIÐUR, sem sumir
telja fossbúaframlag, en aðrir
sáttmála við höfðingjann í neðra.
Hinsvegar er þessi útgáfa á engan
hátt tengd byggðastefnu, hvorki
menningarlegri né efnahagslegri.
- Einhversstaðar sá ég ritdóm
um eina af þínum fyrri bókum,
þarsem sagt er að þú „daðrir“ við
súrrealismann. Eitthvað hœft í
því?
Hvort ég hafi daðrað við súrr-
ealismann, mér er allsendis óljúft
að skrifta daður mitt við eitt eða
annað. En hvað er súrrealismi?
Einhverntímann löngu fyrir ví-
deó voru vísir kallar suður í
Frans, sem kenndu sig við þetta
súrmeti. Nú orðið virðist þetta ná
yfir flest matarkyns, hversdags-
mat sem nýbakaðar pönnukökur.
Gamanlaust, þá hefur enginn
sem á annað borð hefur kynnt sér
nútímaljóðlist komist hjá þeim
skáldum sem kenndu sig við súrr-
ealisma eða súrrealistar eignuðu
sér. Athyglisvert hversu þeir rák-
ust illa í flokki flestir, en nú skilst
mér að safnaðarstarf standi með
blóma í vesturbænum. Sendu
kveðju páfa og kardinölum.
- Svo við vendum okkar
kvœði. .. eru þá hesta- og drykkju-
vísurþeirra skagfirðinga áleitnar?
Tíðkast nú hin breiðu spjótin.
Satt best að segja hef ég varla
orðið var við þennan nafntogaða
skáldskap, og grunar reyndar að
skagfirðingum sé hann ekki ýkja
tamur lengur. Hitt er svo annað
mál að ferskeytlan er alls góðs
makleg, þótt mér finnist sá stakk-
ur helsti þröngur.
- / „leiðis-áveðurs“ er Ijóð sem
þú tileinkar Degi Sigurðssyni.
Manstu þá nokkuð lengur útaf
hverju þið börðust á Friðarstrœt-
inu í Moskvu?
Þetta er reyndar ekki fyrsta
ljóðið sem ég tileinka Degi, og
jafnvel ekki það síðasta. Dagur
er mér, sem og mörgum fleiri
nokkurskonar lærifaðir, og
kannski er maður alltaf að bera
verk sín undir meistarann. Slags-
málin á Friðarstræti, á ég að vera
að rifja þau upp? Okkur Degi er
nú oftar vel til vina, enda maður-
inn ljúfmenni. Auðvitað var
Bakkus, sá heillakall, með í för
og rændi og ruplaði friðarstræt-
um þá nótt, óminnishegrinn flaug
brott með tilefnið, enginn varð
sár en báðir nokkuð móðir.
- Um þessar mundir verður
mönnum tíðrætt um aukinn Ijóða-
áhuga. Geturþú merkt að svo sé?
Að minnsta kosti úir og grúir af
skáldum og ekki þrífst ljóðið án
þeirra, hvort þau eru lesin er
vafasamara, það nægir eftilvill að
þau lesi hvort annað. Annars er
tíðin ekki ljóðholl, menn ofmett-
ast fjölmiðlavaðli, gefst enginn
tími til íhugunar, sem er lífsnauð-
syn vilji þeir njóta ljóða. Upp-
lestrarpróf og gæludýrasýningar
tengdar þeim, sanna fremur lítið.
- Aftast í bókinni eru þrjár þýð-
ingar á Nicanor Parra frá Chile.
Ég veit að mörgum skáldum er
bölvanlega við svona spurningar;
en er hann einn af þínum uppá-
haldsljóðasmiðum?
Uppáhald, ég hef nú að vísu
enga listaskráningu á skáldum,
en Parra er vissulega ljúfur, eins-
og mörg skáld rómönsku Amer-
íku. Þýðingarnar eru kannski
frekar tilraun að sannfæra sjálfan
sig um að maður geti lesið hann á
frummálinu. Einhversstaðar
framar í þessu kveri vísa ég síðan í
þann ágæta Perúbúa, Vallejo,
hann var búinn að panta sér
himnavist einhvern rigningar-
saman fimmtudagsmorgun, en
Geirlaugur Magnússon við manntafl
lognaðist síðan útaf á föstudegi.
Svo eru þarna á vappi provens-
alskir trúbadorar, og ef vel er
leitað glittir í Þingeying...
- tyA poem should be mean“,
sneri íslenskt skáld útúr reglu-
bróður sínum Archibald Mac-
Leish. Sammálaþessu? A Ijóð að
vera grimmt eða gott? Mala, eða
urra og klóra?
Það má í senn mala og klóra,
sakar ekki þótt bíti, og umfram
allt má það breima. Einsog aðrir
kettir verður ljóðið fyrst vansælt
þegar það hefur verið gelt og
fengið slaufu um háls. En ljóðið
er lesandans, svo framarlega sem
hann mætir því með opnum huga.
- Sem þrautþjálfaður sjálfsút-
gáfumaður; hefurðu einhverja
skoðun á hvernig gamalgrónu
bókaútgáfurnar sitxna Ijóðinu?
Mylja þœr undir skáldin?
Ég hef litla reynslu af for-
lögum, heldur óskemmtilega þó.
Mér sýnist að bókaforlög hér-
lendis séu rekin á tréfættum
grunni, peningalega og hug-
myndafræðilega. Þaðverður eng-
inn ríkur á að gefa út ljóð, þess
vegna er ljóðskáldum aldrei
greitt í samræmi við vinnu, helst
hægt að borga þeim fyrir jóla-
sögu, skáldskapur og hugmynda-
fræði lenda ávallt upp á kant fyrr
eða síðar. Ég verð að játa að ég
kann enga lausn á þessum vanda
og mér er stórlega til efs að þetta
styrkja og starfslaunakerfi sem
ríkisvaldið heldur úti sé til mikils
að heldur. í því felst allavega sú
hætta að menn hlaupi eftir dutt-
lungum pólitíkusa til að missa
ekki dúsuna sína.
- Hafandi alið manninn útum
hvippinn og hvappinn, ertu loks-
ins kominn norður undir
heimskautsbaug. Sama hvar
frómur flækist? Er Sauðárkrókur
ekkert verri staður til að krafsa sín
Ijóð á, en t.d. Varsjá eða S-
Frakkland.
Staðsetningin skiptir víst ekki
öllu, en auðvitað skilur hvert að-
setur eftir sig far. Ég er enn að
yrkja um Varsjá þótt ég hafi ekki
komið þar í þrettán ár. Það gerist
ekki margt norður undir
baugnum, vídeóglampinn á góðri
leið með að kaffæra þau ljós sem
draga nafn af uppvísandi örinni á
landakortinu. Maður verður
innhverfari á svona stað, frekar
sjálfum sér nægur. Og eldri.
- Og þér verður ekki tíðhugsað
um bókabúðir, kaffihús og
skáldaklíkur Reykjavíkur, þegar
veturinn varnar útgöngu nyrðra?
► Reykjavík er stærsta og ömur-
legasta þorp í heimi. „Öllum haf-
ís verri/er taugahrollurinn/í
Austurstræti eftir hádegi", kvað
Dagur. Hvers er þá að sakna?
Annars er sosum eitt gott kaffi-
hús í Reykjavík um þessar mund-
ir - en ég segi ekki hvar það er!
- Að lokum Geirlaugur, og í
beinu framhaldi af öllu ofan-
sögðu: hefurður rekist á nokkrar
galdranornir nýlega?
Ekki síðan ég var staddur í Víti
á dögunum - því íslenska og
^hitti eina sem var útspekúleruð í
wúdú, mig minnir hún vera frá
Ástrah'u. En það sem er einum
nom er öðrum gyðja. Hinsvegar
sendir undirheimalýður mér oft
skeyti þegar skyggja tekur. Ég er
meira að segja með eitt við hönd-
ina núna, barst það raunar hefð-
bundna boðleið gegnum Póst &
Síma, í því stendur einfaldlega:
ÞJÓÐVtLJINN - SlÐA 7
morgunskíma
furðu fjölbreytt skordýralíf í þessari
fjöldagröf draumanna kliður mótmæla
leikfánganna berst um villta gángana
kæfir trúarjátningu grammófónsins
augun margskorin birtunni rjúfa
veggi vefsins að leita dagsins
hvar situr afrenndur að skrá þér
ákœrur nœturinnar
kulið ber þér enn vitni
stírur í augum órakaðra veggja
límbandið hylur þykkar varirnar
sár á gagnauga
gerð með eggvopni
eggvopni
ekkert er oddhvasst
utan hendur þínar og orð