Þjóðviljinn - 09.09.1986, Side 4

LEIÐARI
Góðæríð og láglaunastefnan
Það ríkir góðæri. Bullandi góðæri svo menn muna
ekki aðra eins hagsæld til lands og sjávar um langan
aldur.
Góðærið hefur meira að segja hlotið tölfræðilega
staðfestingu, -einskonar opinberan löggildindarstimp
il'. Hinir spöku reiknimeistarar Þjóðhagsstofnunar hafa
nefnilega sent frá sér gagnmerkt plagg, sem heitir
endurskoðuð þjóðhagsspá. Og sjá: þar er upp Ijóstrað
fyrir lýðum að hagvöxtur verði miklu meiri á þessu ári en
bestu menn höfðu spáð. Viðskiptahalli við útlönd
minnkar sömuleiðis stórlega frá fyrri spám.
Mildur alvaldur þjóðarinnar, Steingrímur Hermanns-
son, boðar af þessu tilefni fjölmiðlasveitir á vettvang í
gærdag til að lýsa því yfir að mörgu árin sjö séu liðin og
íslenska þjóðin búi nú við velsæld meiri en áður.
Til að fullkomna myndina vantar í rauninni ekkert
nema lúðrablástur og fagnaðaróp í fjarska, nema ef
vera skyldi grænan geislabaug í kringum framsóknar-
legt höfuð forsætisráðherra. Því auðvitað er góðærið
honum og ríkisstjórninni að þakka! Og láti að líkum mun
þess væntanlega skammt að bíða að hann flytji opin-
berar þakkir sjálfum sér, Framsóknarflokknum og ráð-
herrum Sjálfstæðisflokksins fyrir fjölgun þorska í hafi,
aflabrest hjá samkeppnisþjóðum og þarafleiðandi
hærra afurðaverð, að ógleymdum deilum olíufursta í
Austurlöndum fjær sem leiddu til hríðlækkandi olíu-
verðs.
En vantar ekki eitthvað í myndina? Er það ekki
eitthvað sem hæstvirtur forsætisráðherra gleymdi,
þegar hann var að lýsa góðærinu?
Vissulega. Hann gleymdi til dæmis að geta þess, að
það hefur aldrei gengið jafn illa að manna stöður hjá
hinu opinbera. Hann gleymdi að geta þéss að gott fólk
flýr nú unnvörpum úr þjóðþrifastörfum hjá ríki og bæjar-
félögum, af því það getur ekki lifað af launum sem hið
opinbera býður.
Það er núverandi ríkisstjórn sem ber ábyrgð á þeirri
grimmilegu láglaunastefnu sem rekin ergagnvartfólki í
starfi hjá hinu opinbera. Vegna hennar hefur aldrei
gengið jafn illa að manna kennarastöður og nú. Fjöldi
kennara sem búinn var að ráða sig fyrir veturinn hefur
kosið að hverfa að öðrum, betur launuðum störfum í
einkageiranum. Skólastjórarstanda uppi ráðalausir, og
neyðast jafnvel til þess við upphaf skólahalds að senda
heilu bekkina heim vegna þess að þeir hafa enga kenn-
ara!
Sömu sögu er að segja af menntuðum fóstrum. Þær
fást ekki til starfa vegna ótrúlega slæmra kjara. Og
Sóknarkonurnarsem gjarnan hafa hlaupið undir bagga
þegar neyðin var stærst vilja helst ekki lengur starfa á
dagvistarheimilunum vegna láglaunastefnunnar. For-
stöðukonur sumra heimilanna hafa þegar þurft að
bregða á það neyðarráð að loka deildum.
Sjúkraliðar boða fjöldauppsagnir því þeir geta ekki
lengur sætt sig við laun, sem ekki er hægt að lifa af.
Hvers vegna gerist þetta?
Vegna þess einfaldlega að góðæri mannsins með
græna geislabauginn nær ekki til láglaunahópanna.
Það sneiðir gersamlega hjá garði allra þeirra sem vinna
hjá ríkinu. Kennarar, sem sinna þýðingarmiklu uppeld-
isstarfi fá engan hlut í góðærinu. Ekki heldur fóstrurnar,
Sóknarkonurnar, fiskverkafólkið, - enginn sem er í
raunverulegum láglaunastéttum nýtur góðærisins.
Góðærið virðist því miður leiða til þess eins að þeir
sem höfðu það gott fyrir, munu hafa það enn betra eftir.
Hinir fá enn að éta það sem úti frýs.
í sama mund og forsætisráðherra boðar til blaða-
mannafundar til að upplýsa þjóðina um bullandi góðær-
ið, þá er láglaunastefna ríkisstjórnarinnar aö hrekja gott
fólk úr störfum fyrir hið opinbera.
Það er sérstök ástæða til að óska Steingrími Herm-
annssyni og ráðherrum hans, til hamingju með þá fá-
gætu stjórnvisku sem í þessu birtist.
Mállausir og óskrifandi
Giftuleysi Framsóknarflokksins hefur orðið flokks-
mönnum nokkuð umhugsunarefni, en einsog þjóð veit
hefur gengi flokksins dalað stöðugt á meðal þjóðarinn-
ar. Ungurblaðafulltrúi SÍS, Helgi Pétursson, steypiryfir
sig kufli sjálfsgagnrýninnar í anda hins gengna leið-
toga, Maó-tse-tung, og fremur óvægilega krufningu á
flokknum í nýlegri grein. Og einsog vænta mátti kemst
hann að þeirri niðurstöðu, að þingmenn og forysta
flokksins eigi verulega sök á vandanum. Þeir „skrifa
ekki í blöð“. Þeir halda ekki erindi í útvarp. Þingmenn
Framsóknarflokksins tala minnst allra í málum á þingi.
Sumir svo sjaldan að það heyrir til tíðinda meðal ann-
arra þingmanna og fréttamanna þegar þeir taka til
máls.“
Mönnum hefur að sönnu verið hulin ráðgáta af hverju
aldrei heyrist neitt frá þingmönnum Framsóknarflokks-
ins. En nú hefur sem sagt fyrrum ritstjóri málgagnsins
og núverandi blaðafulltrúi SIS svipt hulunni af leyndar-
dómnum:
Þeir kunna ekki að skrifa og eiga erfitt um mál.
-ÖS
9
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. SEPTEMBER 1986
„Áhrif verkalýðsfélaga fara
þverrandi í Bandaríkjunum“
innan tækni- og sérsviða, þar sem
starfsmenn væru sérmenntaðir.
Sem dæmi nefndi hann tölvufyrir-
tækin IBM og Texas Instruments,
sem hefðu samið beint við sína
starfsmenn og hvatt þá til að ganga
ekki í verkalýðsfélög. Hins vegar
gæti það haft í för með sér öfuga
þróun nú, þar sem þessi fyrirtæki
Ihafa orðið að segja upp fólki og
margt af því hefur gengið í verka-
lýðsfélög vegna þess að því finnst
að umfjöllun um þeirra mál hafi <
„Það er ekki hægt að ætli
| þess að starfsmenn séu tryggir fyr-1
I irtækjunum þegar Qárhagsvandi
I steðjar að og þeir eiga á hættu að
| missa atvinnuna, eftir að hafa I
L kannski unnið í áratugi fyrir sama '
[j fyrirtækið. Þessir starfsmenn fundu
I enga þörf fyrir verkalýðsfélag áður
en nú er kannski annað "r>“*
KLIPPT
Kvikmyndir
og verkföll
Hafið þið spurt ykkur að því,
hve frjáls sú kvikmyndagerð er,
sem stjórnast af „frjálsum mark-
aði“? Hafið þið til dæmis tekið
eftir því, að það eru viss fyrirbæri
í þjóðfélaginu, sem hafa fyrr og
síðar haft gífurlega þýðingu fyrir
miljónir manna, sem sjaldan eða
aldrei eru gerð að efni í kvik-
mynd?
Eitt slíkt efni eru verkalýðsfé-
lög og vinnudeilur. Það vakti
feiknaathygli fyrir nokkrum
árum, þegar gerð var þokkaleg
bandarísk kvikmynd um Normu
Rae, unga konu í vefnaðarverk-
smiðju, sem ræðst í þá hetjudáð
að stofna verkalýðsfélag í „sólar-
beltinu“ svonefnda með aðstoð
erindreka frá Austurströndinni.
Slíkt efni hafði lengi verið óhugs-
andi þar í landi. Menn mundu
ekki í svipinn eftir annarri am-
rískri mynd um vinnudeilur en
Salt jarðar, sem gerð var meira
eða minna í sjálfboðavinnu og
komu þar við sögu ýmsir þeir
kvikmyndamenn sem McC.arthy-
isminn hafði sett í bann.
Og það er mjög vafasamt að nú
á tímum Rambós og Reagans
fengist nokkur sá, sem þyrði að
leggja fé í jafn „hættulegt“ efni og
verkföll og vinnudeilur. Mark-
aðslögmálin tryggja öllum frelsi
jafnt - en sumir eru, eins og Orw-
ell sagði, jafnari en aðrir. „Jafn-
astir“ verða þeir, sem vilja efna í
stórglæsileg filmuævintýri, þar
sem amrískir súpermenn þessa
heims og annarra lemja and-
skotann illskufláan sundur og
saman og blása ekki úr nös.
„Þverrandi áhrif“
Það var reyndar verið að tala
um bandarísk verkalýðsfélög í
Morgunblaðinu á fimmtudaginn
var. í viðtali við bandarískan
hagfræðing, Jack Barbash. Fyrir-
sögnin var í anda þess, sem við
vitum að Morgunblaðið helst vill:
„Áhrif verkalýðsfélaga fara
þverrandi í fíandaríkjunum".
Barbash finnur á þeirri stað-
hæfingu ýmsar skýringar - og tel-
ur þá fyrsta, að markaðir eru orð-
nir alþjóðlegir: hann á við það, að
ef að Japanir ráða um 30% af
bflamarkaðinum þá verði þeim
mun erfiðar fyrir bandaríska bíla-
smiðasambandið að knýja fram
kauphækkanir, sem geri banda-
ríska bfla dýrari en þeir eru. Þetta
er vandi serr hefur orðið mun
stærri á óðrum sviðum: þegar
verkalýðsfélög hafa kannski
tryggt sæmileg kjör þeim sem
starfa að vefnaði og fatagerð í
Evrópu, þá grípa kapítalistar það
ráð, að koma framleiðslunni fýrir
í Thailandi, þar sem vinnuafl
kostar ekki neitt vegna út-
breiddrar barnaþrælkunar og
veikrar stöðu verkalýðshreyfing-
ar (ef hún er þá til). Við því að
markaðurinn er alþjóðlegur er
náttúrulega til lengdar ekki til
annað svar en að verkalýðshreyf-
ingin verður að vera alþjóðleg.
„Réttur“
lítilsvirði
Barbash segir að verkalýðsfé-
lög nýti sér ekki verkfallsréttinn
að sama skapi og þau bandarísku
„enda vœri heimskulegt að fara í
verkfallþarsem ríkir 7% atvinnu-
leysi og miklir möguleikar á að
ráða ófélagsbundna verkamenn í
þeirra stað“. Því hafi verkfalls-
rétturinn í rauninni „lítið gildi“ í
Bandaríkjunum.
Þetta eru athyglisverð orð: þau
minna á þá staðreynd sem margir
láta sér sjást yfir, að eitt er að
hafa formlega rétt t.d. til að fara í
verkfall - annað að geta notað
þann rétt. Þegar ýmislegt í hefð,
opinberum afskiptum og þrýst-
ingi (stundum glæpsamlegum)
frá kapítalistum sameinast um að
veikja verkalýðsfé'ögin þá kemur
það á daginn, að verkfallsréttur-
inn verður formið eitt. Og þá
kemur upp sú staða, sem dregur
það sterklega fram hve mikill
munur er í rauninni staðfestur -
enn að minnsta kosti - milli
bandarísks þjóðfélags og hins ís-
lenska: það þýðir ekki að fara í
verkfall þar fyrir vestan vegna
þess að það er nóg af verk-
fallsbrjótum og það eru þeir
sem lög og hefðir vernda!
OG SKORIÐ
Þeir sem
sjá að sér
Barbash kemur að athyglis-
verðum hlutum þegar hann segir
frá stórfyrirtækjum eins og IBM,
sem hafi reynt að halda starfs-
mönnum sínum utan verka-
lýðsfélaga með fýrirheitum um
atvinnuöryggi og fleiru. En nú,
þegar IBM og aðrir hafa sagt upp
fjölda fólks, þá kemur að því að
mönnum finnst að þeir hafi verið
* ranglæti beittir og þá snúa þeir
sér til verkalýðsfélagsins, sem
þeir áttu að vera komnir í fyrir
löngu:
„Þessir starfsmenn fundu enga
þörf fyrir verkalýðsfélag áður
fyrr, en nú er kannski annað uppi
á teningnum. Þannig er möguleiki
á að fjöldi meðlima í verka-
lýðsfélögum gæti verið á uppleið
aftur".
Þetta minnir á það, hve
skammgóður vermir það getur
verið að hlusta á áróður þeirra,
sem vilja láta verkalýðshreyfing-
una lönd og leið vegna þessa, að
þeir halda að ÞEIR sjálfir séu svo
snjallir og þurfi ekki á samtökum
að halda. Hér er líka með nokkr-
um hætti komið að málum, sem
ýmsir ágætir verkalýðsfrömuðir
beggja vegna Atlantsála hafa ver-
ið að velta fyrir sér: Hvernig má
komast hjá því, að verkalýðs-
hreyfingin verði fyrst og fremst
athvarf þeirra sem fara halloka í
yfirstandandi tæknibyltingu,
meðan þeir sem eru ofan á, með
trygg störf og allgóðar tekjur, eru
innlimaðir í fyrirtækin ef svo
mætti segja, gerðir samábyrgir og
kannski að nokkru meðeigendur
og stefnt í þjóðfélagsstöðu, þar
sem þeir fjandskapast við þá, sem
minna mega sín, og við þá hjálp
sem þeir eiga í verkalýðssam-
tökum. -AB
UOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýöshreyfingar
Utgefandi: Útgáfufólag Þjóöviljans.
Ritatjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur Skarphéc
son.
Fróttastjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Garöar Guöjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Kristín Ólafs-
dóttir, Lúövík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Mörður Árnason, Sigur-
dór Sigurdórsson, SigurðurÁ. Friöþjófsson, Vilborg Davíðsdóttir, Víöir
Sigurðsson (íþróttir), Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita- og prófarkalesarar: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Utlltstelknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Clausen.
Símvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Ólöf Húnfjörð.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Roykjavík, sími 681333.
Augiýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 50 kr.
Helgarblöð: 55 kr.
Áskriftarverð ó mánuði: 500 kr.
4 SIÐA - ÞJÓÐVILJINN' Þriðjudagur 9. september 1986