Þjóðviljinn - 15.11.1986, Page 9

MENNING
Þau mættu ekki
til sálumessu
Ramón L. Sender. Sálumessa yfir
spænskum sveltamanni. Álfrún
Gunnlaugsdóttir þýddi. Forlagið
1986.
Þessari ágætu spænsku sögu
fylgir ítarlegur formáli þýðand-
ans, Álfrúnar Gunnlaugsdóttur.
Hún gerir grein bæði fyrir höf-
undinum, einum þeirra sem hlutu
að fara í útlegð eftir að Franco og
hans hð hafði náð völdum á
Spáni, og svo þeim aðstæðum
tímans, þeirri framvindu mála í
landinu, sem smeygja sér inn í
hvem drátt sögunnar eins og ekk-
ert væri sjálfsagðara. Þetta er vel
til fundið - í rauninni ætti það
fremur að vera regla en hitt að
þýðari miðlaði lesendum af þekk-
ingu sinni, ekki mun af veita á
þessum tímum okkar, þegar tíu
ár breyta atvikum í gamla sögu -
hvað þá hálf öld, sem liðin er síð-
an sveitapresturinn Millán vildi
syngja sálumessu yfir Paco og vill
eða getur ekki skilið, hvers vegna
sóknarbörnin mæta ekki. Nema
þá þrír ríkir menn og fjendur
Paco, sem bersýnilega eru ekki
lausir við samviskubit því allir
bjóðast þeir til að borga sálum-
essu yfir manni, sem þeir sannar-
lega óttuðust og hötuðu meðan
hann var ofan moldar.
Sálumessan er með afbrigðum
vönduð saga. Það verður hvergi
séð missmíð á því, hvernig höf-
undur rifjar upp, með aðstoð séra
Milláns, sögu Pacos, unga
mannsins sem ekki vildi sætta sig
við ranglætið. Með þeirri merki-
legu hófstillingu sem kemur les-
andanum í ekki miklu meiri ná-
lægð við Paco en skilningur
prestsins sjálfs leyfir - um leið og
sá sami lesandi fær prýðilega
skýra mynd af þeim unga manni,
sem vildi segja hertoganum sem
„átti“ landið upp hollustu og nota
nýjan þrótt og föng samfélagsins
til að bæta hag hinna snauðu. Um
Ieið tekst höfundi afar vel að
koma fyrir í þessari stuttu sögu
ARNI
BERGMANN
mjög miklu af spænsku þorpi.
Ekki barasta þeim andstæðum
sem kalla á uppgjör - og þá bylt-
ingu og gagnbyltingu. Heldur og
mörgu sem kannski sýnist smá-
legt, en segir um leið margt af
venjum og gildum slíkra plássa -
við getum nefnt til tréhamrana
sem börnin koma með til kirkju
fyrir páska til að fremja með
þeim táknræn Gyðingamorð í
hefndarskyni fyrir Krist, þann
trúlitla föður Pacos, sem færði sig
í hlekki á föstudaginn langa til að
blíðka þá tilviljun sem ræður því
hvort sonur hans er tekinn í her-
þjónustu eða ekki, konurnar í
brúðkaupi Pacos, sem hafa hátt
um að gefa fátækum - til að telja
sér trú um að þær séu ekki fá-
tækar sjálfar.
Sú hin sama útsmogna og
áleitna hófstilling, sem virðist
segja allt sem þarf, ræður frá-
sögninni af því að fasistar (sem
aldrei eru nefndir á nafn) koma í
Tímaþjófur
Út er komin hjá Iðunni ný bók
eftir Steinunni Sigurðardóttur.
Steinunn er löngu kunn (yrir smá-
sögur sínar, Ijóð og sjónvarps-
leikrit, en hér er á ferðinni fyrsta
skáldsaga hennar Tímaþjófur-
Inn, sem er tvímælalaust viða-
mesta verk hennar til þessa.
Á baksíðu bókar segir: „Alda er
glæsileg nútímakona, tungumál-
akennari við Menntaskólann í
Reykjavík. Líf hennar virðist í
traustum skorðum, þar til ástir
takast með henni og einum sam-
kennara hennar. Samband
þeirra gerbreytir lífi hennar og
verður að lokum sá tímaþjófur
sem ekkert fær við ráðið.
Til að lýsa þessu ástarsam-
bandi beitir höfundurinn tungu-
máli og stíl á markvissan og sér-
stæðan hátt. Lesandinn er dreg-
inn inn í hugarheim aðalpersón-
anna og Ijósi varpað á einsemd
hennar og vanmátt gagnvart ást-
ríðum sínum. Fínleg kaldhæðni
höfundar setur ríkan svip á alla
frásögn, og er hér samofin Ijóð-
rænni tjáningu á djarfan og áh-
rifamikinn hátt.“
Ritsafn Sverris
Mál og menning hefur sent frá
sér þriðja bindi Ritsafns Sverris
Kristjánssonar sagnfræðings. í
bókinni eru ritgerðir hans um al-
menna sögu og alþjóðastjórn-
mál, en Sverrir var annálaður rit-
geröasmiður.
19. öldin var Sverri jafnan hug-
stæð, og þá einkum borgaraleg
frelsishreyfing hennar. Hér er að
finna ritgerðir hans um febrúar-
byltinguna 1848 og áhrif hennar í
Evrópu, um Parísarkommúnuna
og um Ferdínand Lasalle, og
einnig fræga grein hans um sam-
skipti bresku stjórnarinnar við Ira,
„Kartaflan og konungsríkið".
Franska byltingin 1789 markaði
upphaf þessarar hreyfingar, og í
bókinni eru greinar um aðdrag-
anda hennar og afleiðingar. Sós-
íalísk byltingarhreyfing 20. aldar
var Sverri ekki síður hugleikið
viðfangsefni og hér má lesa
helstu ritgerðir hans um sigra
hennar og harmleiki.
Alls eru 15 ritgerðir í þessu
þriðja bindi ritsafnsins, en fjórða
og síðasta bindi þess kemur út á
næsta ári. Þriðja bindið er 344
blaðsíður að stærð og unnið í
Prentsmiðjunni Hólum hf.
plássið til að drepa hvern þann
sem tekið hafði undir umbótavið-
leitni eða er líklegur til andófs.
Og er þó ekki enn nefndur sá
þáttur sögunnar sem eftirminni-
legastur verður - lýsingin á föður
Millán, þeim góða og gæfa
manni, sem er tiltölulega saklaus
einstaklingur en ber um leið þá
sekt kirkjunnar í ótal löndum, að
beygja sig fyrst undir valdið en
spyrja síðan um réttlæti - eða vísa
spurningum um það með öllu frá
sér. Hann mótmælti ekki því, að
félagar Pacos voru myrtir, hann
fann aðeins að því að þeir fengu
ekki að skrifta áður en þeir voru
drepnir. í næstu umferð fær hann
að veita þeim dauðadæmdu af-
lausn, það er allt og sumt. Hann
hefur svikið Paco og réttlætið og
hefndin hvílir yfir honum síðan:
hann h efur týnt trúnaði fólksins,
hann er einn.
Þýðing Álfrúnar Gunnlaugs-
dóttur er vönduð og læsileg, og
Fyrir fimmtíu árum hófst borgarastyrjöldin á Spáni...
sama verður sagt um þýðingu um Paco, sem þorpið er að
Þorgeirs Þorgeirssonar á ljóðinu semja. _ ÁB.
'«
kynr>inr<^ðsla
Laugar-
ky ini
Kl.1016
Fjöldi fólks kemur á hverjum laugardegi í JL Byggingavörur.
Þiggur góð ráö frá sérfræðingum um allt mögulegt sem lýtur að
húsbyggingum, breytingum og viðhaldi húseigna.
Við höfum ætíð heitt kaffi á könnunni.
Laugardaginn 15. nóvember verður kynningu háttað sem hér segir:
JL Byggingavörur, Stórhöfða.
Laugardaginn 15. nóvemberkl. 10-16.
Kynnum nýjar og spennandi gerðir
eldhúsinnréttinga frá PASSPORT
og EUROLINE.
Uppsett sýningareldhús.
15% kynningarafsláttur.
JL Byggingavörur v/Hringbraut.
Laugardaginn 15. nóvemberkl. 10-16.
METABO kynnir rafmagnsverkfæri,
borvélar, hjólsagir, fræsara, juðara
og margt fleira.
KYNNINGARAFSLÁTTUR
Komið, skoðið, fræðist
ÉF3

■ . .
e- :
i m
BYGGINGAVÖRUR
2 góðar byggingavöruverslanir.
Austast og vestast í borginni
Stórhöfða, sími 671100 • v/Hringbraut, sími 2860C
Laugardagur 15. nóvember 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9 I—