Þjóðviljinn - 11.01.1987, Blaðsíða 5

Stefán Baldursson fyrir framan Iðnó: Hin mikla leikhússókn Islendinga er ákveðin vísbending um að leikhúsið okkar sé bæði skemmtilegt og spennandi. Væri svo ekki hætti fólk að sækja leikhús. Mynd E.ÓI,
stjórnunarstarfa sinnt því sem
hugur okkar stefndi til, hans til
leiks og míns til leikstjórnar.
Þorsteinn hætti sem Leikhús-
stjóri eftir þrjú ár og síðan hef ég
verið einn stjórnandi leikhússins
og er þetta sjöunda ár mitt hér og
jafnframt það síðasta sem
leikhússtjóri, því næsta haust
tekur Hallmar Sigurðsson, leik-
stjóri, við.“
Yndislegur vinnu-
staður og
ormagryfja
Ef þú lítur til baka yfir þessi ár
þín hjá Leikfélaginu.
„Einsog vera ber í leikhúsi, þá
er alltaf mikið að gerast hér.
Leikhúsið getur verið alveg ynd-
islegur vinnustaður en breyst svo
í algjöra ormagryfju á köflum.
Maður fer í gegnum allan skalann
og hoppar upp og niður eftir hon-
um. I aðalatriðum er þetta samt
mjög skemmtilegur vinnustaður.
í>ó leikhúsið sé kallað stofn-
analeikhús, þar sem það fær styrk
frá Reykjavíkurborg, þá er það
þó ekki mjög stórt, þannig að það
minnir frekar á stóran leikhóp.
Húsnæðið kallar einnig á miklu
nánari starfshætti. í annan stað er
stjórn leikhússins frábrugðin því
sem tíðkast í stofnanaleikhúsum
almennt, þar sem stjórn þeirra,
leikhúsráð er skipað af yfirvöld-
um, eigendunum, ríki eða borg.
Leikfélaginu er hinsvegar stjórn-
að á lýðræðislegri hátt. Því er
stjórnað af þriggja manna stjórn,
sem starfsfólk Leikfélagsins kýs.
Leikhúsráð, sem stjórnar rekstri
leikhússins með leikhússtjóra, er
skipað stjórn leikhússins, einum
fulltrúa borgarinnar og leikhús-
stjóra, þannig að í því fimm
manna ráði eru fjórir starfsmenn
hússins.“
Að rœkta upp
nýja höfunda
Þegar þú lítur til baka. Merk-
irðu einhverja ákveðna þróun
innan leikhússins á þessum árum?
„Þegar maður lítur um öxl og
reynir að átta sig á þróuninni,
tekur maður strax eftir því að á
þessum árum hefur verið við-
leitini til að fjölga í þeim hópi
listafólks, sem starfar við húsið.
Við höfum iðulega sett upp mjög
fjölmennar sýningar og lagt okk-
ur fram við að leyfa ungu fólki að
spreyta sig, jafnt í smærri hlut-
verkum sem og stórum og erfið-
um. Þegar við opnuðum í haust
voru 40 leikarar í starfi hjá okkur,
reyndar bara hluti af þeim fast-
ráðnir.
Á þessum árum hafa einnig
komið fram nýir leikstjórar, nýir
leiktjaldasmiðir, ný tónskáld,
sem hafa spreytt sig við leikhúst-
ónlist og einnig hafa komið fram
ný íslensk leikskáld. Hefur
Leikfélagið gert töluvert af því að
kynnas ný leikskáld, bæði íslensk
og erlend enda er eitt af keppik-
eflum leikhússins að rækta upp
nýja höfunda.
Endurnýjun
að hefjast
Undanfarinn áratug hafa fá ný
áhugaverð leikskáld komið fram
miðað við þá miklu grósku sem
var í leikritun á sjönda áratugn-
um, sem hófst með Jökli Jakobs-
syni. Þó sýnast mér á lofti ýmis
teikn um að endurnýjun sé að
hefjast."
Hvað er til marks um þau
teikn?
„Ég hef orðið var við að
leikhúsáhugi hefur aukist að mun
hjá ungu fólki og t.d. verða í ár
frumsýnd mörg leikverk eftir
nýja höfunda. Ef við lítum bara
yfir árið sem var að líða, þá höf-
um við verið með óvenju mörg
íslensk leikverk í gangi. Leikgerð
Bríetar Héðinsdóttur af Svart-
fugli Gunnars Gunnarssonar,
Land míns föður eftir Kjartan
Ragnarsson, Ástin sigrar eftir
Ólaf Hauk Símonarson og fyrsta
leikritið, sem frumsýnt var í haust
var Upp með teppið eftir Guð-
rúnu Ásmundsdóttur. Framund-
an eru svo tvær íslenskar frum-
sýningar, Dagur vonar eftir Birgi
Sigurðsson nú á sunnudag og
leikgerð Kjartans Ragnarssonar
af Eyjum Éinars Kárasonar."
Ekki íhaldssöm
stofnun
Stofnanaleikhúsin eru oft
gagnrýnd fyrir íhaldssemi í verk-
efnavali.
„Ég mótmæli því að við séum
íhaldssamir í verkefnavali. Þessi
ár sem ég hef verið við leikhúsið
höfum við kynnt fjölmörg verk
nýrra erlendra höfunda, höfunda
sem fara nýjar leiðir í leikritun
sinni. Því miður hefur aðsóknin
að slíkum verkum ekki alltaf ver-
ið mjög góð, en þrátt fyrir það er
það lífsnauðsynlegt fyrir leikhús-
ið að fá tækifæri til að glíma við
þau. Sem dæmi um höfunda sem
við höfum kynnt get ég nefnt
Franz Kroetz, Bandaríkjamann-
inn Sam Sheppard, Svíann Lars
Norén, sem nú þykir eitt athyglis-
verðasta leikhússkáld Norður-
landanna og írann Brian Friel.
Nú standa t.d. yfir sýningar á
leikritinu Vegurinn til Mekka,
eftir Suður-Afríkanska leik-
skáldið Athol Fugard. Þetta eru
bara örfá af þeim fjölmörgu leik-
skáldum sem Leikfélagið hefur
kynnt á undanförnum árum og
því vísa ég því á bug að við séum
íhaldssamir í verkefnavali. Við
höfum reynt að sinna þessum
þætti leikhússins einsog tök hafa
verið á, en þar sem leikhúsið er
rekið að stærstum hluta fyrir
eigið aflafé verðum við einnig að
vera með sýningar sem trekkja,
því höfum við orðið að leggja
áherslu á hvoru tveggja, góða að-
sókn og nýsköpunina.
En tilraunastarfsemi felst ekki
bara í verkefnavali, hún felst ekki
síður í því hvernig verk eru sviðs-
sett. Leikstjóri getur sviðsett það
klassískasta af öllu klassísku á
mun framsæknari máta en annar
sviðsetur nútímaverk.“
íslendingar
mikið leikhúsfólk
íslendingar eru mikið leikhús-
fólk þrátt fyrir það að leikhús-
hefðin sé mjög ung hér á landi.
Hvað veldur?
„Það er rétt að leikhúsið okkar
er ungt, en hinsvegar eigum við
gamla bókmenntahefð og fólk
kemur í leikhús til að láta segja
sér sögu. Slíkt þarf þó ekki að
vera bundið við textaleikhús, því
það er hægt að segja sögu á ýms-
an annan máta, á leikrænan hátt.
Þessa mikla leikhússókn held
ég að sé ákveðin vísbending um
að íslenskt leikhús sé bæði spenn-
andi og skemmtilegt. Væri svo
ekki hætti fólk að sækja leikhús.
En það kemur alltaf aftur. Það
hefur einnig sýnt sig að við eigum
góða íslenska höfunda, sem
skrifa góð leikhúsverk og höfða
til áhorfenda.“
Eru það ákveðnar stéttir sem
sækja leikhús umfram aðrar?
„Nei. íslenska leikhúsið hefur
alla tíð verið almenningseign
ólíkt því sem víða annarsstaðar
er. Til marks um það er m.a. hið
blómlega áhugaleikhússtarf hér á
landi, en um 70-80 áhugaleikfé-
lög eru starfandi í landinu og flest
þeirra setja upp eina sýningu á
ári. Þetta undrast leikhúsfólk í
nágrannalöndum okkar og
öfundar okkur að. Erlendis er
áhugaleikhópur kannski ár að
koma upp einni lítilli sýningu en
hérna tekur fólk sig saman einsog
það væri að vinna í atvinnu-
leikhúsi og kemur upp sýningu,
og það ekki ósjaldan merkum
sýningum og metnaðarfullum, á
sex vikum.“
Leikhúsið er
sérstök reynsla
Óttast leikhúsfólk ekki hið
aukna framboð á hverslags af-
þreyingarefni, sem nú er boðið
uppá?
„Það er auðvitað ákveðin
hætta á að það komi niður á að-
sókninni en hinsvegar er leikhús-
ið svo sérstök reynsla, sameigin-
leg upplifun flytjenda og áhorf-
enda, að ég þykist nokkuð viss að
það muni halda sínum hlut. Fólk
mun alltaf hafa þörf fyrir þessa
reynslu.
Það er svo annað mál að
ieikhúsið verður að nýta sér betur
þessa sérstöðu, þessa sameigin-
legu upplifun og þá möguleika
sem leikhúsið hefur yfir að ráða.
Það hefur þegar verið gert tölu-
vert af því. Formið hefur verið
stokkað upp og önnur rýmisnotk-
un en sú hefðbundna, verður æ
algengari. Áhorfendur sitja ekki
lengur aðgerðarlausir á bekkjun-
um og einblína á sviðið, heldur er
leikurinn færður nær þeim, t.d.
með því að leika allt.í kringum
þá.
Borgarleikhúsið býður upp á
slíkar uppfærslur og ástæðan fyrir
því að við fórum út í skemmutil-
raunina, var einmitt sú að við
vildum reyna að brjóta upp form-
ið, sem er erfitt í j afn litlum sal og
Iðnó.“
Vinna uppö
líf og dauða
Að lokum Stefán. Þú hefur
leikstýrt fjölda verka hér í lðnó,
jafnmframt því að stýra leikhús-
inu. Hvaða uppfærsla er þér eftir-
minnilegust?
„Það er mjög erfitt að gera upp
á milli sýninga. Leikhúsvinnan er
mjög óútreiknanleg og árangur-
inn mikið undir því kominn
hvernig fólk velst saman í það og
það skiptið. Ég á skemmtilegar
og góðar minningar frá flestum
sýningum sem ég hef tekið þátt í.
Ef ég á að taka eitt verk út úr,
ætli ég grípi þá ekki til gamallar
klisju leikstjóra, semsagt að sú
sýning sem maður er að færa upp
þegar spurningin er borin fram sé
sú merkasta. Vinnan við að færa
á svið leikverk er alltaf upp á líf
og dauða. Það kemst því fátt ann-
að að þessa dagana en Dagur
vonar.“
-Sáf
Sunnudagur 11. janúar 1987 ÞJÓÐVIUINN - SÍÐA 5