Þjóðviljinn - 27.01.1987, Blaðsíða 5

Spurt
um...
...kalltæki fyrir sjúka
og aldraða
Guðrún Helgadóttir spyr
heilbrigðis- og tryggingaráðherra
að hve miklu leyti Trygginga-
stofnun greiði hjálparkalltæki
fyrir sjúklinga og aldrað fólk og
spyr hún bæði um stofnkostnað
og afnotagjöld í því sambandi.
Hún spyr hverjir eigi rétt á
greiðslum og hvaða meginstefnu
stjórnvöld hafi sett Tryggingast-
ofnun við afgreiðslu umsókna um
hjálpartækin.
...áfengissölu
Helgi Seljan spyr fjármálaráð-
herra hvert sé álit hans á yfirlýs-
ingum forstjóra ÁTVR um að fyr-
irtækið muni fara að selja áfengi í
almennum verslunum. Helgi spyr
hvort ráðherra telji slíkt samrým-
ast anda áfengislaga og ef svo
sé, hvort hann muni þá stuðla að
þeirri breytingu í áfengismála-
stefnu sem í því felst að selja
áfengi í verslunum þar sem seld
er almenn nauðsynjavara og þar
sem börn og unglingar koma tíð-
um bæði með foreldrum og án
fylgdar þeirra.
...hvalveiðar
Guðrún Helgadóttir spyr sjáv-
arútvegsráðherra hvaða horfur
séu á því að áætlun um hvala-
rannsóknir standist að því er
tekur til rannsóknanna sjálfra og
fjármögnunar þeirra. Hún spyr
einnig hversu miklar hvalaafurðir
frá veiðunum 1986 hafi selst á
innlendan eða erlendan markað.
Loks spyr Guðrún hvort endan-
leg ákvörðun hafi verið tekin um
veiðar árið 1987 og að hvaða
þáttum hvalarannsóknirnar hafi
beinst á nýliðnu ári.
Landgrœðslan
Ný 5 ára
áætlun
Lögð hefur verið fram á Al-
þingi þingsályktunartillaga um 5
ára landgræðslu- og iandvernd-
aráætlun. Er henni ætlað að taka
við af áætlun frá 1982-1986.
Samkvæmt áætluninni skal á
árunum 1987-1991, auk árlegra
fjárveitinga til viðkomandi stofn-
ana á fjárlögum, unnið fyrir sam-
tals 266 miljónir króna, eða um
53 miljónir á ári. Til Landgræðslu
ríkisins renni 56,5% þessarar
fjárveitingar, 12,90% til Skóg-
ræktar ríkisins, 6,30% til
Rannsóknastofnunar landbúnað-
arins, og 3,3% til samvinnuverk-
efna stofnana sem eiga aðild að
landgræðsluáætlun. Loks skal
21% renna til varna gegn land-
broti af völdum vatna eða sjávar í
umsjá Landgræðslu ríkisins.
Árið 1982 var skipuð nefnd til
að fylgjast með framkvæmd
landgræðsluáætlunar og eru í
henni: Árni Gunnarsson, Egill
Jónsson, Geir Gunnarsson, Þór-
arinn Sigurjónsson og Sveinbjörn
Dagvinnsson. Nefndin hefur
ásamt forstöðumönnum þeirra
stofnana sem hlut eiga að máli
farið kynnisferðir víða um land
og leitað eftir samvinnu við
sveitarstjórnir og heimamenn.
Ný landgræðslu- og landverndar-
áætlun er unnin af þessari nefnd.
Umsjón:
Áffheiöur
Ingadóttir
Guðrún Helgadóttir: Ósœmandi að œtla sjúklingum að lifa á
9 þúsund krónum á mánuði.
Guðrún Helgadóttir mælti í
gær fyrir frumvarpi um að
hækka sjúkradagpeninga til sam-
ræmis við greiðslur atvinnu-
leysisbóta, þ.e. úr 9.252 krónum
á mánuði í 26.500 krónur sem eru
umsamin lágmarkslaun í landinu.
Flutningsmenn auk Guðrúnar
eru þau Svavar Gestsson og Guð-
rún Agnarsdóttir.
Guðrún benti á að framfærslu-
þörfin væri sú sama hvort heldur
menn misstu tekjur vegna
veikinda eða atvinnuleysis og
sagði kjör sjúklinga sem ekki eiga
kost á öðrum tryggingum en
sjúkradagpeningum langt frá öllu
velsæmi. Samkvæmt núgildandi
lögum er þeim sem veikist, verð-
ur óvinnufær og á ekki kost á
launum í veikindum, ætlað að lifa
á 9.252 krónum á mánuði eða 308
krónum og 40 aurum á dag!
„Hvert mannsbarn getur séð að
það er ekki hægt að draga fram
lífið á þessum greiðslum, síst ef
litið er til þeirra fjárskuldbind-
inga sem allflestar fjölskyldur
hafa á herðunum", sagði Guð-
rún.
Hún benti á að í nýgerðum
kjarasamningum hefði venö
samið um 26.500 krónur sem
svartalágmark þess sem unnt væri
að komast af með sér til viður-
væris og atvinnuleysistryggingar
miðuðu við umsamin lágmarks-
laun verkafólks hverju sinni.
Lögin um sjúkradagpeninga
væru hins vegar löngu úrelt og í
engu samræmi við tilgang lag-
anna sem hlyti að hafa verið að
tryggja þeim afkomu sem af ein-
hverjum ástæðum geta það ekki
með vinnu sinni.
Guðrún tók fram að með sam-
ræmingu laga um sjúkradagpen-
inga við lög um atvinnuleysis-
tryggingar lækka nánast um
helming greiðslur fyrir hvert barn
undir 18 ára aldri, en nú eru
greiddar 83 krónur 69 aurar á dag
í sjúkrapeninga nreð hverju
barni, eða 2.510,70 á mánuði.
Þessi lækkun væri hins vegar
óveruleg miðað við þá miklu
hækkun sem samræmingin ann-
ars hefði í för með sér en atvinnu-
leysistryggingar greiða 4% bóta-
upphæðarinnar með hverju barni
undir 18 ári aldri.
Á árinu 1985 voru 94,5 miljón-
ir króna greiddar samtals í
sjúkradagpeninga og sagði Guð-
rún að frumvarpið þýddi 150
miljón króna hækkun frá þeirri
tölu. Hins vegar væru þeir pen-
ingar til og það væri verðugt verk-
efni fyrir alþingi að tryggja verka-
fólki örugga afkomu í veikindum
með þessu örlitla broti af öllu því
sem verkafólk aflaði á hverju ári.
Húsbyggjendur
Vandinn ekki leystur
Húsnœðisstofnun: Rangar fjárfestingar og lág laun ástœður vandans.
lán vegna greiðsluerfiðleika í fyrra, 280
Meðalstærð íbúða hjá þeim sem lent hafa í greiðsluerfiðlelkum vegna hús-
bygginga eða kaupa á íbúðum hefur minnkað með árunum. Ibúðir þeirra sem
eru í vanda frá 1979 eru 136 fermetrar að meðaltali en íbúðir þeirra sem hófu
byggingu eða festu kaup á íbúð 1986 og lentu í vandræðum eru 116 fermetrar
að meðaltali.
í fyrra bárust ráðgjafarstöð
Húsnæðisstofnunar 2265 um-
sóknir um lán vegna greiðsluerf-
iðleika. 280 umsóknum var hafn-
að en 1985 umsækjendur fengu
lán, samtals 575 miljónir króna
eða 290 þúsund krónur að með-
altali.
Þetta kemur m.a. fram í
skýrslu sem félagsmálaráðherra
hefur lagt fyrir alþingi um störf
ráðgjafastöðvarinnar. Veðdeild
Landsbanka íslands hefur séð um
að greiða þær skuldir sem við-
komandi hefur óskað eftir að lán-
ið skiptist á og leggur Húsnæðis-
stofnun áherslu á að skuldir um-
sækjenda hafi ekki aukist við
þessi lán og að greiðslubyrðin
hafi í öllum tilfellum minnkað
vegna lágra vaxta og langs láns-
tíma Byggingasjóðs ríkisins. Hjá
sumum hafi greiðslubyrðin
minnkað um helming, hjá öðrum
minna. Vandi húsbyggjenda og
íbúðakaupenda hafi ekki verið
leystur að fullu en vandi mjög
margra minnkaður til muna. Þeir
íbúðakaupendur sem enn séu í
greiðsluerfiðleikum séu það í
flestum tilfellum ekki vegna af-
náms vísitölubindingar á laun
1983, „heldur er vandinn í fyrsta
lagi afleiðing rangra fjárfestinga
húsbyggjenda og íbúðakaupenda
og í öðru lagi lágra launa þó að
sjálfsögðu séu undantekningar
þar á.“
280 var synjað
Þeir sem synjað var voru 280
talsins. Helstu ástæður synjunar
voru of háar tekjur, vandi um-
sækjenda var „óþarfur" og íbúða-
stærð ekki í samræmi við fjöl-
skyldustærð að mati ráðgjafa-
stöðvarinnar. Ef borinn er saman
þessi hópur og hópur 120 ein-
stæðra mæðra sem sóttu um lán
vegna greiðsluefiðleika kemur í
ljós að þær eiga minnstu íbúðirn-
ar, 89 fermetra á móti 155 fer-
metrum hjá þeim sem synjað var,
og þær hafa lægstu launin, meira
en helmingi lægri að meðaltali en
hópurinn sem var synjað. Meðal-
vanskil þessara tveggja hópa eru
hins vegar svipuð, 300 og 325 þús-
und að meðaltali, en skuldir ein-
stæðra mæðra 1580 þúsund að
meðaltali á móti 1800 þúsundum
hjá þeim sem var hafnað.
1984-1986
Tæpur helmingur umsækjenda
keyptu eða hófu byggingafram-
kvæmdir á árunum 1984-1986 eða
47%. í álitsgerðinni segir að
vandi þessa hóps stafi í langflest-
um tilfellum af því að umsækj-
endur réðust í kaup eða fram-
kvæmdir sem ekki voru miðaðar
við raunverulega kaupgetu
þeirra. Það vekur athygli að tekj-
ur virðast ekki ráða úrslitum við
lýsingu vandans, lágtekjufólk er
að sjálfsögðu í vanda, segir þar,
en undarlegra er að allur fjöldi
þeirra sem höfðu þokkalegar og
jafnvel mjög góðar tekjur voru
engu síður í sama vanda og lág-
tekjufólkið. Vanskil hátekju-
fólks sem hafði yfir 1 miljón í árs-
tekjur á árinu 1985, eru nánast
þau sömu og vanskil lágtekju-
fólksins sem hafði innan við 500
þúsund í árstekjur 1985. Skuldir
og íbúðastærð eru hins vegar
meiri hjá hátekjufólki. Lágtekju-
hópurinn skuldaði að meðaltali
1550 þúsund krónur, í vanskilum
voru 325 þúsund og meðalíbúðin
var 110 fermetrar. Hjá hátekju-
hópnum voru skuldirnar að með-
altali 2100 þúsund, vanskilin 340
þúsund og meðalstærð íbúða 155
fermetrar. Um þennan hóp segir
ennfremur að stærstur hluti
þeirra sem keyptu eldra húsnæði
1984 eða síðar var í vanda með
afborganir af eftirstöðvaskuldab-
réfum.
Misgengishópurinn
Misgengishópurinn, eða þeir
sem urðu fyrir misgengi launa- og
lánskjaravísitalna, var í raun
ástæða þess að sérstakur lána-
flokkur vegna greiðsluerfiðleika
var stofnaður hjá Byggingasjóði
ríkisins. 1 álitsgerðinni segir um
þennan hóp að í ljós komi við
athugun umsókna að óháð því
hvenær umsækjendur keyptu eða
hófu byggingaframkvæmdir, þá
séu tekjur, 1984,1985, skuldir og
vanskil mjög svipuð. Ibúðastærð
þeirra sem keyptu eða byggðu
fyrir 1984 sé hins vegar nokkru
meiri en íbúðastærð þeirra sem
keyptu eða byggðu 1984 og síðar.
Þá segir: „Samkvæmt umsóknum
um lán vegna greiðsluerfileika er
ekkert sem bendir til þess að þeir
sem öfluðu sér húsnæðis fyrir
1984 hafi á nokkurn hátt staðið
öðru vísi að því en þeir sem
keyptu eða byggðu 1984 eða síð-
ar. Ef ekkert misgengi launa og
lána hefði komið til, væru þeir
sem leita hefðu þurft aðstoðar úr
sérstökum lánaflokki Húsnæðis-
stofnunar eitthvað færri en raun
ber vitni, en umsóknir hefðu
engu að síður orðið rnargar."
Lágu launin
Húsnæðisstofnun bendir á að
sumir hópar þjóðfélagsins hafi
það lág laun að íbúðakaup sé á
engan hátt möguleg. Fjölskyldu-
tekjur umsækjenda voru frá 500
þúsund krónum á árinu 1985 í
nokkuð yfir 2 miljónir króna,
þ.e. vel fjórfaldur munur. I
tekjulægsta hópnum eru ekki
taldir sjálfstæðir atvinnurekend-
ur né þeir sem vegna veikinda
eða annarra óhappa hafa misst úr
vinnu, heldur aðeins lágtekju-
fjölskyldur þar sem eru tvær fyr-
irvinnur í fullri vinnu, fólk sem
flest stundar verkamannavinnu,
þar sem möguleikar á yfirvinnu
eru litlir.
Húsnæðisstofnun leggur að
lokum áherslu á fjögur brýn verk-
efni: Aukið upplýsingastarf,
auknar leiðbeininar, önnur úr-
ræði en kaup á frjálsum markaði
og þjónustu við þá sem festa kaup
á eldra húsnæði þar sem leynst
geta gallar og skemmdir.
Þrl&judagur 27. janúar 1987 ÞJÓÐVILJINN - SlÐA 5