Þjóðviljinn - 07.06.1987, Page 11

I Jerúsalem: I heila viku kemst maður ekki upp úr Gamla testamentinu...
lagbjartsdóttir og Svava Jakobsdóttir (Ijósm SM).
bíldrauga þá sem enn eru að
bætast við íslenskar þjóðsögur.
Það kom nokkuð flatt upp á
mig, sagði Vilborg, hve lítinn
áhuga ég hafði á kristnum stöð-
um. En þeim mun meira á öllu
því sem tengdist Gamla testam-
entinu. Það er stórkostlegt að
koma í dalinn sem er Gehenna,
snerta Grátmúrinn báðum hönd-
um, sjá staðinn þar sem Absalon
reið, sonur Davíðs, og hans mikla
hár festist í trjánum.
Ekki get ég sagt að ég hafi verið
gripin svonefndu Jerúsalemsfári,
en það er tilfinning sem grípur
ýmsa trúaða menn sem komast
að raun um að margt er á þessum
slóðum öðruvísi en þeir ætluðu.
En mér fannst merkilegt að vera
komin til Jerúsalem og komast
ekki upp úr Gamla testamentinu
dögum saman og vera innan um
fólk sem hafði litla hugmynd um
það hver Kristur var.
En ég skildi loksins hvers
vegna það reyndist Kristi svo erf-
itt að sannfæra landa sína um að
það mætti lækna á hvíldardaginn
- það er ekki svo fátt sem ekki má
gera á þeim degi í ísrael. Og
kannski er það einna merkilegast
við þetta land, að maður fer á
milli árþúsunda í hverju skrefi -
þarna eru mikil tækniundur,
þarna eru hirðar röltandi í biblí-
uklæðum á eftir fáeinum skepn-
um.
Undur, þverstœður
Það er merkileg reynsla, sagði
Vilborg, að í tvö þúsund ár skuli
hafa staðið barátta Gyðinga um
að endurheimta þetta fyrirheitna
land, sem er svona lítið, fátækt og
hrjóstrugt - þarna eru engin
auðæfi, engin olía. Ég hefi alltaf
haft mikla samúð með Aröbun-
um, en þegar ég sé þau krafta-
verk sem Gyðingarnir hafa unn-
ið, hvernig þeir hafa ræktað upp
hrjóstrin, hvernig þeir hlúa að
þeirri sögu sem þeir eiga í þessu
landi, þá undrast maður hve sterk
þessi menning er og manni finnst
að ef nokkur á þetta land þá séu
það einmitt Gyðingarnir....
Ég hætti mér ekki út í þá sálma,
sagði Svava, að svara því hver á
þetta land, og kannski er manni
það efst í huga að báðir þurfi að
slá afsínumkröfum. Þaðer mikið
og erfitt verkefni í þessu landi
þriggja mikilla trúarbragða og
allra kirkjudeilda að móta sam-
býlishætti sem væru ekki lakari
en t.d. það samkomulag sem
kristnar kirkjur hafa gert sín í
milli um afnot af Grafarkir-
kjunni. Ég var að furða mig á því
að þetta skuli vera hægt, að þessi
undarlega borg Jerúsalem gæti
staðist þegar ég sá múslíma þyrp-
ast í moskurnar á föstudögum,
Gyðinga í synagógurnar á laugar-
dögum og kristna menn í kirkjur
sínar á sunnudögum. Og þar fyrir
utan er þetta fólk af mörgum
þjóðernum og ofan á allt annað
eru miklar andstæður í ísraelsku
samfélagi milli askenazim og sef-
ardim (Evrópugyðinga og þeirra
sem koma frá Miðjarðarhafs-
löndum og arabískum heimi).
Einn ísraeli, sem lýsti sjálfum
sér sem sabra (svo heita Gyðing-
ar fæddir í ísrael) í sjöttu kyn-
slóð, sagði mér frá þrem systrum
sem fluttu til ísrael hver úr sinni
áttinni, og þegar ein þeirra, sem
kom frá Póllandi, reyndist þver
og þrjósk í deilu, þá sögðu hinar:
Æ svona eru þessir Pólverjar
alltaf. M.ö.o.: Gyðingarnir sjálf-
ir skilgreina sig eftir fyrri búsetu.
Það kom líka oft fram þessa daga,
að eitt höfuðeinkenni þeirra er að
menn eru að reyna að komast að
því hverjir þeir eru í raun og veru.
Ein ísraelsk kona sagði við mig:
Hinn klassíski þríhyrningur í ísra-
elskum bókmenntum er ekki
tveir karlar og ein kona heldur
tveir karlar að rífast um land!
Tungumálið
endurborna
Ég var, sagði Vilborg, á kibb-
útsi sem heitir Beth Hasidah.
Skáldkona sem þar bjó sagði
mér, að þegar móðir hennar, sem
ekki kunni orð í hebresku, steig á
land innflytjandi, þá hafi faðir
hennar skipað svo fyrir að hún
segði ekki orð framar nema á he-
bresku. Og hún grét í þrjú ár...
Konurnar voru líka að tala um
það, hvernig hebreska, þetta for-
na mál sem var endurreist með
skjótum hætti, dugi til að túlka
nýja hluti. Á það orð yfir allt sem
er hugsað á jörðu, er það ekki svo
mótað af feðraveldi að konur eigi
erfitt með að tjá sína innstu
reynslu á máli Abrahams,ísaks
og Jakobs? sagði Svava. Kona
sem Lea hét og býr á kibbútsinu
E1 Harod, þar sem ég var, hún
lýsti mjög fallega reynslu sinni,
hvernig hún yfirvann þessa erfið-
leika, hvernig hún fann persónu
sem var ekki bundin við þetta
litla ég....
Ilmur og
þorsti landsins
Vitanlega verður ekki öllu til
skila haldið í stuttu spjalli. Vil-
borg dáðist að fegurð Jerúsalem,
sem er öll úr þessum ljósa steini
og má ekki byggja úr öðru efni til
að svipmót hennar spillist ekki.
Og annað, sem heillaði mig,
sagði hún, var ilmurinn sem fyllti
loftið, ilmurinn af ávaxtatrjám í
blóma. Svava sagði: Fyrstu
sterku áhrifin voru þau hvað mér
fannst þetta land vera þyrst, alltaf
meðan ég var þarna var eins og
Goðafoss eða Dettifoss streymdu
gegnum hausinn á mér og ég
strengdi þess heit að bölva aldrei
framar rigningunni.
Þær minntust líka á óttann við
hryðjuverk og það nákvæma eft-
irlit sem gestir gangast undir á
flugvölllum, og allstaðar eru her-
menn skammt undan. En, sögðu
þær, maður er ekki hræddur,
hvernig sem á því stendur, manni
fannst það væri alltaf hægt að
snúa sér til þessara byssumanna
og spyrja þá til vegar, maður hef-
ur hugann fyrst og fremst við þá
merkilegu reynslu að fá að kynn-
ast þessu landi.
Helgi og
hvunndagsleiki
Við vorum í Jerúsalem á pálm-
asunnudag, sagði Svava, og ég
gekk inn í borgina í skrúðgöngu
og allir veifuðu pálmum. Það var
stórkostlegt. Og meðfram
leiðinni sem gengin var stóðu Ar-
abar og fylgdust með af áhuga,
konurnar voru svo fínar, þessar
Jerúsalemsdætur, og ég var að
velta því fyrir mér hvað Kristur
hefði sagt við þetta fólk í dag.
Margir búast við því að einhver
sérstök helgi sé yfir öllu á þessum
stað, á slíkri stund, en þetta er
sambland af helgi og daglegu lífi.
Eins og eðlilegt er.
Sunnudagur 7. júní 1987 MÓÐVIUINN - SÍÐA 11