Þjóðviljinn - 07.06.1987, Síða 12

bn hann varði lika Tsjombe, sem bar ábyrgð á morðinu á Patrice Lumuba í Kongó, og allir byltingarsinnar Afríku hötuðu.
Um tíma var Vérges einn af kappsömustu aðdáendum Maós formanns í Kína.
Veijandi fómariamba og böðla
Jacques Vérges varði fórnarlömb Alsír-
stríðsins, trúði á þriðjaheimsbyltinguna og
ver nú nasistaböðulinn Klaus Barbie
Jacques Vérges hefur varið sakborninga af ólíklegustu tegundum.
Þegarnasistabööullinn Klaus
Barbie mætti fyrir rétti í Lyon
um miðjan maí, gerði hann
Frökkum harla gramt í geði
með því að brosa framan í
myndavélar. En Frökkum
gramdist það ekki síður, að
hann skyldi ákveða á þriðja
degi réttarhaldanna, eins og
hann hafði rétt á að gera, að
mæta ekki lengursjálfur,
heldur láta vitnaleiðslurnar
fara fram í fjarveru sinni.
Fannst mönnum ekki réttlátt,
að hann skyldi þannig geta
sloþpið við að heyra ásakanir
þeirra, sem hann hafði pynd-
að fyrir meira en fjórum ára-
EINAR MÁR
JÓNSSON SKRIFAR
FRÁ PARÍS:
tugum. En við þetta kom hinn
dularfulli lögfræðingur Barbis,
Jacques Vergés, enn meir
fram í sviðsljósið og fékk aðal-
hlutverkið í sjónarspilinu.
Hafði honum reyndartekist
þegar í upphafi að mynda
talsverða spennu í kringum
það hvaða tromp hann kynni
að hafa í bakhöndinni til að
verja Gestapóforingjann, og
veltu menn nú fyrir sérferli
þess manns, sem gat sér fyrst
orð fyrir aldarfjórðungi fyrir að
gerastverjandi alsírskraupp-
reisnarmanna og berjast þá
ötullega gegn nýlendustefnu
Frakka en er nú orðinn jafn
ötull verjandi eins illræmdasta
blóðhunds þýskra nasista á
heimsstyrjaldarárunum.
Undarlegur ferill
Enginn láir lögfræðingi, þótt
hann taki að sér að verja hina
ólíkustu menn, en Jacques Verg-
és hefur verið um dagana miklu
meira en „venjulegur lögfræðing-
ur“, og er allur hans ferill undar-
legur og fullur af gátum. Þessi til-
vonandi verjandi fórnarlamba og
böðla fæddist árið 1925 í Síam
(núverandi Tælandi): var móðir
hans síömsk en faðir hans fransk-
ur ræðismaður, sem varð þó fljót-
lega að víkja úr stöðu sinni, þar
sem fordómafullum Frökkum
líkaði illa síamskt kvonfang hans.
Faðir Vergés var nokkur ár
læknir í Laos en fluttist síðan með
fjölskyldu sína til frönsku eyjar-
innar Réunion, þar sem hann hóf
afskipti af stjórnmálum: stofnaði
hann kommúnistaflokk á eynni
og byrjaði að reka áróður fyrir
alþýðufylkingunni frönsku. Er
paul Vergés, tvíburabróðir lög-
fræðingsins, nú forystumaður
þessa kommúnistaflokks.
Jacques Vergés gekk í mennta-
skóla í Réunion, en aðeins 17 ára
komst hann burt frá eynni, hélt
eftir ýmsum krókaleiðum til
London og gekk þar í lið með
„Frálsum Frökkum“, sem börð-
ust gegn þýska hernámsliðinu í
Frakklandi og leppstjórninni í
Vichy. Barðist hann víða í Ítalíu
og Frakklandi og fékk heiðurs-
merki. Eftir stríðið hóf hann nám
í sögu við Parísarháskóla og gekk
um leið í franska kommúnista-
flokkinn. Varð hann fljótlega
leiðtogi sambands stúdenta frá
Réunion og lét einkum til sín taka
sem baráttumaður gegn nýlendu-
stefnu. Árið 1951 var hann kos-
inn í stjórn Alþjóðasambands
stúdenta, sem var til húsa í Prag
og kommúnistar höfðu töglin og
hagldirnar í. Dvaldist hann þrjú
ár í Prag en ferðaðist jafnframt
víða, m.a. til Kína og Indlands.
Er honum lýst svo á þessum tíma,
að hann hafi verið ákaflega ein-
strengingslegur og óvinsæll vegna
þess, en samt sem áður mikill lífs-
nautnamaður: margir töldu að
hann væri í rauninni njósnari fyrir
Vesturveldin.
Þegar Jacques Vergés kom aft-
ur til Parísar 1954 hefði hann get-
að komist áfram í „apparati"
kommúnistaflokksins franska, en
þá braut fór hann ekki: honum
líkaði ekki þróunin sem varð eftir
dauða Stalíns og valdatöku
Krústjofs og fór þá þegar að gjóa
augunum til Kína. Svo fannst
honum um síðir flokkurinn sýna
of mikla linkind í baráttunni gegn
nýlendustefnunni. Endaði þetta
með því að hann yfirgaf komm-
únistaflokkinn hægt og í kyrrþey.
Hann hafði þá ákveðið að hasla
sér völl á nýjum vettvangi: lauk
hann prófi í lögfræði á mettíma
og fékk lögfræðingsréttindi.
Vakti hann fljótlega athygli fyrir
mælsku og varð fyrir valinu 1957
þegar andstæðingar stjórnar-
stefnunnar í málefnum Alsírs á-
kváðu að senda lögfræðing til Al-
geirsborgar til að verja þjóðfrels-
issinna þar.
Alsírstríðið
Ekki leið á löngu áður en Jacq-
ues Vergés komst í sviðsljósið svo
um munaði. Fyrsta málið sem
honum var falið var að verja tví-
tuga konu, Djamilu Bouhied,
sem var félagi í þjóðfrelsishreyf-
ingu Alsírbúa og ákærð án nokk-
urra sannana fyrir að hafa staðið
fyrir blóðugum sprengjutilræð-
um í kaffihúsum í Algeirsborg.
Hafði hún sætt hinum hryllileg-
ustu pyndingum í höndum
franska hersins og var síðan
dæmd til dauða. En málið vakti
feykilega athygli og reiði bæði
innan Frakklands og utan þess. í
samvinnu við þekktan rithöfund
skrifaði Jacques Vergés bækling
um mál Djamilu Bouhired: stuðl-
aði hann mjög að því pyndingar
franska hersins komust í hámæli
og leiddi til þess að menntamenn
úr öllum flokkum fóru fram á að
konan yrði náðuð. Einn af þeim
hægri mönnum sem þá gekk fram
fyrir skjöldu var Gaullistinn
André Frossard, hetja úr and-
spyrnuhreyfingunni, sem orðið
hafði harkalega fyrir barðinu á
Þjóðverjum. Var Djamila að lok-
um náðuð í mars 1958.
Næstu árin var Jacques Vergés
einn aðalverjandi þeirra alsírsku
þjóðernissinna, sem dregnir voru
fyrir franska dómstóla, og hafði
hann marga unga lögfræðinga í
samstarfi með sér. En aðferðir
hans voru umdeildar. Vergés,
sem var þá félagi í Þjóðfrelsis-
fylkingu Alsírs bar við tjöldin og
tók þátt í leynifundum hennar,
leit svo á að réttarfar nýlendu-
kúgaranna væri svo rangsnúið að
einskis góðs væri af því að vænta:
aðalatriðið væri því ekki að fá
skjólstæðingana sýknaða heldur
vinna hugmyndum þeirra braut-
argengi og vekja sem víðast at-
hygli á þeim. Hann var jafnmikill
lífsnautnamaður og áður, svo að
ýmsum samstarfsmönnum hans
þótti nóg um, enda héldu sumir
því fram að hann liti fyrst og
fremst á sig sem „hershöfðingja"
og teldi það sögulegt hlutverk sitt
að reka Frakka burt úr Norður-
Afríku. Væri það því ekki mark-
mið hans fyrst og fremst að fórna
sér til að bjarga skjólstæðingun-
um heldur skapa píslarvotta fyrir
málstaðinn. Það var reyndar rétt,
að margir þeirra sem hann varði
voru dæmdir til þyngstu refsing-
ar, en þess ber þó að geta að eng-
inn þeirra var tekinn af lífi: af
einhverjum ástæðum völdu for-
setar Frakklands jafnan þann
kostinn að náða þá.
í þessum réttarhöldum lét
Vergés ekkert tækifæri ónotað til
að gera dómstólana hlægilega,
hann setti á svið alls kyns sjónar-
spil, skoraði á dómara í einvígi,
ákærði forsætisráðherra fyrir að
vera samsekur um morð... Að
lokum var hann sviptur lögfræð-
ingsréttindum í eitt ár 1961 fyrir
ögranir og dólgslega framkomu í
réttarsal: þegar þvf tímabili lauk,
var Alsír orðið sjálfstætt ríki.
Talsmaður
þriðja heimsins?
Vergés settist þá að í Norður-
Afríku, fyrst í Marokkó og síðan
Alsír. Hugði hann sér mikið hlut-
verk sem talsmanni nýfrjálsra
ríkja í Afríku og ásamt með Dja-
milu Bouhired, fýrrverandi skjól-
stæðingi sínum sem hann
kvæntist síðan, stofnaði hann vik-
uritið „Afrísk bylting“. En ekki
leið á löngu áður en róttæk stefna
þess fór að fara illyrmislega í
taugarnar á valdhöfum Alsírs,
einkum Ben Bella: Vergés, sem
kallaði sig nú arabíska nafninu
„Mansour" („hinn sigursæli")
gerði sig stöðugt berari að fylgi-
12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 7. júní 1987