Þjóðviljinn - 19.08.1987, Qupperneq 5

Hugvekja
um ölæði
Þýtur f holti áfengistófa...
Tvennum sögum fer af hátíð-
inni í Húsafelli um síðustu versl-
unarmannahelgi, þó ekki hafi
nema önnur sagan komist á
prent. Að sögn unglinganna, sem
voru yfirgnæfandi meirihluti
gestanna, var hátíðin „algert æði,
maður“ og fleira í þeim dúr, sem
væntanlega má útleggja þannig á
tungumáli fullorðinna, að hún
hafi verið hið dýrðlegasta ævin-
týri. En þeir menn fullorðnir sem
slæddust inn á svæðið sáu
eitthvað allt annað. Höfðu fjöl-
miðlar eftir þeim miður fagrar
lýsingar á skruggufullum ung-
mennum, sem ráfuðu rænulítil
um, uns þau duttu loks afvelta út
af og voru borin inn í „dauða-
tjaldið", þar sem þau voru látin
sofa úr sér. Heimildarmaður
minn sagði, að það væri eins og
unglingarnir hefðu skipulagt
þetta eins og vaktavinnu: þegar
hinir þolbestu voru bornir inn í
tjaldið um nóttina voru þeir sem
fyrst höfðu lognast út af að rísa
upp frá dauðum. Þannig hélt
hringekjan áfram.
Þessar sögur eru alveg ósættan-
legar, og þó báðar sannar. Ekki
er hægt að brúa bilið með því að
segja, að ekki hafi nema hluti
unglinganna verið á herðablöð-
unum, þótt það sé vitanlega
sannleikanum samkvæmt. í ung-
lingahópum, sem eru að
„skemmta sér“, fá gjarnan einn
eða tveir það hlutverk að skand-
alísera fyrir alla hina með skraut-
legum drykkjulátum: þeir eru
ambassadorar hópsins hjá Bacc-
hó konungi, og í gegnum þá er
allur hópurinn á einhvers konar
sameiginlegu fylliríi og „fær út-
rás“, þótt margir félagar hans séu
kannski ekki með áfengi beinlínis
í blóðinu eða a.m.k. ekki mikið
af því. Stundum skiptast menn
reyndar á um að hafa þetta hlut-
verk með höndum, og er það
önnur hringekjan.
Þess vegna er það sami atburð-
urinn sem tvennum ósættan-
legum sögum fer af, þ.e.a.s. alls-
herjarölæði, eins og það hugtak
hefur nú verið skilgreint. Þeir
menn fullvaxnir sem börðu ung-
lingana augum í þessum dýrðlega
fagnaði þeirra sáu ekkert nema
skelfilegar hörmungar: að þeirra
dómi leið unglingunum herfilega
illa, þeir höfðu langtímum saman
lítið við að vera og reyndu að
telja sér trú um að það væri ofsa-
lega gaman að rölta svona um í
reiðileysi, æpandi og illa til reika
og veifandi hálftómum flöskum.
Unglingarnir litu hins vegar á
hina fullorðnu sem hneykslunar-
gjörn gamalmenni, sem væru af
einhverri illyrmislegri mann-
vonsku á móti því að æskan
skemmti sér. Slíkum mönnum
væri ekki hægt að svara á annan
hátt en með því að ögra þeim sem
mest, - enda er ekki efi á, að það
hefur verið unglingunum góð við-
bót við allt gamanið að lesa síðan
frásagnirnar í blöðunum eftir
helgina. Þeir unglingar sem ekki
komust sáröfunda hina, ekki síst
við lestur þessara blaðagreina.
Af hverju stafar nú þessi
grundvallarmunur á viðhorfum?
Þegar fullorðnum mönnum verð-
ur hugsað til sinna eigin víðáttu-
svallferða úti í guðsgrænni nátt-
úrunni, kannski nokkurra ára-
tuga gamalla, er algengt að heyra
þá hneykslast á því, hvað þeir
hafi þá verið skelfilega
„heimskir“. En hæpið er að beita
slíkum skýringum á athæfi ung-
linganna, sem sanna a.m.k. hug-
arorku sína með því að þeir eru
mun fljótari að læra á tölvudót og
slíkt en nokkur sá sem vaxinn er
úr grasi, hvort sem það telst til
gáfna eða ekki. Hér virðist frem-
ur vera um djúpstæðan og tilfinn-
ingabundinn mun á hugarfari að
ræða: Það að vera með foreldrum
eða öðru fullorðnu fólki og hlýða
boðum þess, hvort sem það er í
heimahúsum, sumarbústað eða
annars staðar, virðist sem sé
vekja með unglingum alveg
skelfilega ófrelsistilfinningu, og
þeim finnst að „lífið sjálft" sé
annars staðar og gangi þeim úr
greipum ef þeir fari ekki þangað
strax og fylgi fordæmi félaganna.
Þess vegna finnst kannski ung-
lingi sem er að veiða silung eða
lesa í bók í sumarbústað foreld-
ranna, að hann sé lokaður inni í
einhverju grimmu gúlagi, en hins
vegar að hann sé í miðri hringiðu
lífsins þegar hann liggur hálfrot-
aður milli svefns og vöku og vel
vaktaður í einhverju „dauða-
tjaldi“ á útiskemmtum.
Stundum dettur manni í hug að
þessi tilfinning unglinganna, sem
fullorðnir eiga harla erfitt með að
skilja, sé ráðstöfun móður nátt-
úru, sem vill sjá um það - á sama
hátt og hún rekur saman með
brauki og bramli einstaklinga af
gagnstæðum kynjum - að drífa
ungviðið út úr hreiðrunum um
leið og það er nokkurn veginn
fært um að fljúga með eigin
fjöðrum. Virðist það ekki skipta
móður náttúru nokkru minnsta
máli, þótt ótaldar hættur bíði
fyrir utan hreiðrið og ungviðið
væri kannski betur í stakk búið til
að mæta þeim, ef það sæti svolítið
lengur í hreiðrinu og hlustaði á
viðvaranir eldri fugla. Það er eins
og hún geri beinlínis ráð fyrir því,
að hluti af ungviðinu fari í kjaft-
inn á einhverjum „náttúrulegum
óvinurn". Frá þessu er sagt í hnot-
skurn í frönsku sögunni um
geitinahans monsjörSéguin: hún
vildi ólm fara upp á fjall, þar sem
hún var viss um að grasið væri svo
miklu grænna og bragðbetra.
Stoðaði ekki þótt monsjör Séguin
segði henni frá úlfinum og reyndi
jafnvel að loka hana inni. Hún
strauk upp á fjallið - og þar át
úlfurinn hana.
Þessi ráðstöfun móður náttúru
er svo sem nógu vísdómsleg eins
og margt fleira sem gamla konan
hefur ákveðið. Því einungis með
því að fara út á lífið og standa á
eigin fótum geta unglingar aflað
sér þeirrar reynslu sem þarf til
þess að verða sjálfstæður og
skapandi einstaklingur og halda
áfram að trekkja upp gangverk
mannlífsins. En ekki er nema
von, að það sé erfitt fyrir menn að
sætta sig við að þegar ungviðið
rýkur burt úr hreiðrinu og út í
frelsi náttúrunnar þjóti þar líka í
holti áfengistófa, - og margir
rnuni verða henni að bráð. Þótt
kannski megi segja, að hún sé
„náttúrulegur óvinur“ mann-
kindarinnar líkt og úlfurinn
geitarinnar, vildu menn að ung-
viðið gæti þreifað fyrir sér þar
sem grasið er grænna og bragð-
betra, án þess að áfengistófan sé
beinlínis að setja í það tennurnar.
Hér er við ramman reip að
draga, því burtséð frá þeim mun á
viðhorfum sem áður var rakinn,
er eins og unglingar skilji mjög
iila það sem verið er að segja
þeim um þessi mál. Eitt dæmi
nægir til að sýna það. Ef fullorðn-
um manni, sem gengur full rösk-
lega fram í ölteitinni, er bent á
fordæmi „Jóns frænda“, sem
drakk sig í hel, eru góðar líkur á
að hann taki því vel um síðir,
hann fari að hugleiða hvort hann
sé ekki sjálfur kominn út á þá
hálu braut, sem varð „Jóni
frænda“ að falli, - og kannski
ákveður hann að gera eitthvað
róttækt í málinu. En ef unglingi
er bent á sama hátt á fordæmi
„Jóns frænda" eru því miður allar
horfur á því að það hafi alveg
þveröfug áhrif. Hann sér einung-
is muninn sem er á drykkju hans
sjálfs og drykkju frændans undir
lokin, og honum finnst að dæmið
sýni að það sé allt í lagi fyrir hann
að halda áfram einmitt af því að
hann drekki ekki eins illa og
„Jón“ gerði. Vandinn liggur í því
að tímaskynið er allt annað: ung-
lingurinn getur ekki gert sér grein
fyrir þeirri þróun sem liggur í tím-
ans rás frá því að „drekka hressi-
lega“ á góðri stund eins og ung-
lingar gera oft, jafnvel í Húsa-
felli, og til þess að vera orðinn
aðfram kominn og viljalaus
drykkjusvelgur.
Sá maður, sem fyndi upp að-
ferð til að segja unglingu im á
þeirra eigin máli frá lifnað Uátt-
um áfengistófunnar og enna
þeim að þekkja hljóðin, gerði hið
þarfasta verk. Og þótt bið verði á
því er margt hægt að gera. Ekki
væri t.d. úr vegi, að ungmenna-
sambandið sem stóð fyrir Húsa-
fellshátíðinni skipti um nafn og
kallaði sig „Ungmennafélagið
Egil Skallagrímsson“, svo að
menn þurfi ekki að fara í neinar
grafgötur um það, hvers konar
hefð er enn við lýði.
e.m.j.
Hornstrandir
Alltaf jafn vinsælar
Gísli Hjartarson leiðsögumaður: Töluverð umferð ferða-
manna ísumar. Nýuppgerð 20 metra sundlaug íReykjarfirði.
Vekur mikla athygli
Það hefur verið töluverð um-
ferð ferðamanna um Horn-
strandir í sumar, þó svo að það
hafi ekki verið f neinni líkingu við
toppsumrin 1981-83, en þá var
fjöldinn hvað mestur, allt upp í 80
manna hópa í hverri ferð, sagði
Gísli Hjartarson, kennari og leið-
sögumaður.
Að sögn Gísla verður síðasta
áætlunarferð Djúpbátsins norður
á Strandir 24. ágúst næstkom-
andi, en báturinn hefur farið í
sumar tvær áætlunarferðir í viku
á Hornstrandir og einu sinni í
viku í Jökulfirði. Þeir ferðamenn
sem ferðast um óspillta náttúru
Strandanna eru í fyrsta lagi fólk
sem er ættað af svæðinu og gistir
þá á eyðibýlum eða í nýjum
sumarbústöðum sem reistir hafa
verið, þó aðallega í Aðalvík. f
öðru lagi fólk sem ferðast með
Ferðafélagi íslands og Útivist, en
bæði þessi félög hafa skipulagðar
ferðir á Strandir á sumrin og svo
eru það erlendir ferðamenn. í
sumar hefur mest borið á Þjóð-
verjum og Svisslendingum.
Mikla athygli ferðamanna hef-
ur vakið nýuppgerð sundlaug í
Reykjarfirði í Norður-ísafjarðar-
sýslu, Húnaflóamegin. Þar v
fyrst byggð sundlaug árið 1932
að hægt væri að kenna þar sun
en eftir að byggð lagðist þar nið
1959, hefur sundlaugin aðalle
verið notuð af ferðamönnum
gestum. Hún er 20 metra lör
hvítmáluð og nýtur mikilla vi
sælda.
- Ég er búinn að vera leiðsög
maður fyrir ferðahópa á þessr
slóðum í 17 sumur og alltaf ja
skemmtilegt, enda umhverl
stórbrotið og hefur uppá mil
náttúrufegurð að bjóða,“ saj
Gísli Hjartarson að lokum. g
Mlðvikudagur 19. ógúst 1987 ÞJÓÐVIUINN - SÍÐA 5