Þjóðviljinn - 19.08.1987, Blaðsíða 8

Love me tender...
Tíu árum eftir and-
látið er ekkert lát á
vinsældum Elvis
Presley, konungs
rokksins
Það var á þeim árum þegar stúlkurnar fóru að
greiða hárið upp í fagurlega strokna flókahrauka
sem líktust toppunum á Dairy Queen-
mjúkísnum og strákarnir settu hvíta brillíantínfitu
í hárið svo að gljáandi bylgjurnar gengu upp af
kollvikunum og enduðu í u-löguðu dalverpi með
fitulöðrandi lokk sem lá fram á ennið eins og
tálbeita. Það var á þeim tíma þegar nælonsokk-
arnir urðu saumlausir og níðþröng pilsin styttust
upp undir nára og háu hælarnir gáfu stúlkunum
þetta sérkennilega göngulag sem eins og gaf til
kynna að þær væru annað hvort með magapínu
eða þá að missa niður um sig nærbuxurnar.
Og támjóu svörtu skórnir, sem
stóðu eins og sporar út í loftið og
breiðu grænu og rauðu silkibind-
in með stúlkumyndunum og svit-
astorknar nælonskyrturnar gerðu
strákana ómótstæðilega í augum
stelpnanna sem teygðu út úr sér
tyggigúmmíið í löngum dræsum
og ófu því um vísifingur hægri
handar ef þær blésu það ekki upp
í blöðrur sem huldu stóran hluta
andlitsins áður en þær sprungu
með rökum smelli svo að blautur
gúmmímassinn flattist út yfir
bleiklitaðar varirnar. Og strák-
arnir púuðu Lucky strike og lásu
Basil fursta eins og ekkert væri.
Það var á þessum ógleymanlegu
tímum sem ég komst á gelgju-
skeiðið og upplifði um leið mestu
menningarbyltingu sem riðið hef-
ur yfir Vesturlönd frá því að Gut-
henberg uppgötvaði prenttækn-
ina: fæðingu rokksins með stjörn-
unum Bill Haily, Tommy Steel og
rokk-kóngnum sjálfum, Elvis
Presley.
30 ára eilífð
Það er eins og heil eilífð sé lið-
in, þegar maður les það nú í er-
lendum blöðum að þann 16. ág-
úst síðastliðinn hafi verið liðin 10
ár frá því að hjarta rokk-kóngsins
brast undan frægðinni og vin-
sældunum sem hann hafði þá not-
ið í rúm 20 ár og áttu sér ekki
hliðstæðu meðal skemmtikrafta í
heiminum fyrr eða síðar.
Sú orka sem rokkið leysti úr
læðingi meðal unga fólksins um
heim allan á miðjum 6. áratugn-
um átti eftir að marka tímamót í
sögunni, tímamót sem áreiðan-
lega hafa verið vanmetin til
þessa, tímamót þar sem ung-
lingar urðu í fyrsta sinn í sögunni
að sjálfstæðu og mótandi afli í
þjóðfélaginu. Afli sem ekki laut
boðum og banni forfeðranna,
heldur tjáði sig á sinn sérstaka
hátt, í fatnaði, hárgreiðslu og
tísku, en síðast en ekki síst í dansi
og tónlist sem braut allar fyrri
reglur og hömlur.
Rokkað
í Stjörnubíói
Ég gleymi því ekki þegar ég í
fyrsta skipti sá rokk-mynd á 5-
sýningu í Stjörnubíói einhvern
tímann á miðjum 6. áratugnum.
Þegar Bili Haily greip gítarinn og
fór að syngja „Rock around the
clock“ var eins og allt ætlaði af
göflunum að ganga. Áhorfend-
umir, sem nú eru komnir á það
aldursskeið að teljast miðaldra
og famir að passa barnabörnin á
kvöldin á meðan börnin em í næt-
urvinnu að koma sér upp nýja
húsinu, þessir áhorfendur létu
öllum illum látum, stöppuðu
taktfast í gólfið, stóðu upp í sæt-
um sínum, öskmðu og rifu hand-
riðin af sætunum til þess að nota
þau sem barefli við það að berja
taktinn. Sú bælda orka sem þama
braust út átti síðan eftir að magn-
ast enn í meðfömm snillingsins
Elvis með lögum eins og „Hound
Dog“ og „Jailhouse Rock“, en
það má segja um bæði þessi lög
að það megi rekja æskulýðsupp-
reisn 7. áratugarins aftur til
þeirra.
Kynslóðabilið
En hvað var það sem gerði El-
vis svona sérstakan?
Sú uppreisn sem rokk-tónlistin
fól í sér gagnvart sykursætum og
væmnum slögurum eftirstriðsár-
anna eins og þeir voru á vömm
söngvara á borð við Frank Sin-
atra og Bing Crosby átti rætur
sínar að rekja til svartrar alþýðu-
tónlistar, blues og country tónl-
istar. Þetta var tónlist sem Presl-
ey ólst upp við og dýrkaði á upp-
vaxtarárum sínum í fátækrahverfi
í bænum Tupelo í Missisippi.
Þessi alþýðlegi uppruni setti sinn
svip á tónlist hans sem var undar-
legt sambland af blíðukenndri
mýkt og sakleysi annars vegar og
kynferðislega eggjandi og ögr-
andi framgöngu og hljómi hins
vegar. Þegar allt þetta blandaðist
saman varð úr því mólotoffkokt-
eill sem kveikti bál í hverju stúlk-
uhjarta og gaf strákunum herping
í lærin rétt eins og kóngurinn
sýndi sjálfur á sviðinu með svo
ögrandi hætti að hneykslun vakti
á meðal miðaldra manna og
kvenna. Þessi kokteill reyndist
vera rétta blandan til að vekja
sjálfsímynd þeirrar kynslóðar
sem fædd var í lok heimsstyrjald-
arinnar síðari og vildi ekki láta
flækja sér inn í spurningar eldri
kynslóðarinnar um sekt og sak-
leysi í þeim hildarleik. Því rokkið
hlaut engu minni hljómgrunn
austan hafs en vestan, eins og við-
tökurnar í Stjörnubíói um miðjan
6. áratuginn sönnuðu. Rokkið
átti eftir að staðfesta það kyn-
slóðabil, sem á þessum tíma var
nýlunda en varð brátt að óvinn-
andi vfgi æskunnar um sjálfs-
ímynd sína og sjálfstæði gagnvart
eldri kynslóðinni sem axla þurfti
efnahagslega og siðferðilega
ábyrgð á þeim heimi sem æskunni
var skapaður.
Eilíf œska
Rokktónlistin var tákn æsk-
unnar og kóngur hennar, Elvis
Presley, hlaut að vera það um
leið. En krafan um hina eilífu
æsku var eitt af því sem
rokk-kóngnum reyndist hvað erf-
iðast að standa við á rúmlega 20
ára ferli sínum: þegar hann lést af
hjartaáfalli 16. ágúst 1977 var
hann útbrunninn og útlifaður af
ofneyslu áfengis og lyfja og hóf-
lausu líferni í alla staði. Eigin-
kona hans, Pricilla, lýsti honum
sem stóru eigingjörnu barni sem
eltist við dutlunga sína af
fullkomnu hömluleysi. Kynni
þeirra hjóna hófust reyndar með
því að hann byrlaði henni eiturlyf
17 ára gamalli með þeim afleið-
ingum að hún svaf í 48 klukku-
stundir. Óteljandi eru sögurnar
sem sagðar eru af sjúklegum til-
tektum stjörnunnar. Sagan segir
til dæmis að þegar þannig bar við
hafi hann ekki hikað við að taka
einkaþotu til Dallas eða Denver
til þess að fá sér uppáhaldsréttinn
sinn, sem var samloka með hnet-
usmjöri og djúpsteiktum ban-
önum. Hann var góði gæinn sem
sagt var um að hann ætti það til að
gefa góðkunningjum sínum ká-
diljálk upp úr þurru, og altalað
var hið góða samband hans við
móðurina, en hann þakkaði
henni allan frama sinn.
Dýrið og
dýrlingurinn
Eftir dauða kóngsins mögnuð-
ust sögurnar um hann um allan
helming og tóku æ meir á sig líki
helgisagnar. Þannig segir plötu-
snúður einn í samtali við blaða-
mann vikuritsinsNewsweek: „Ég
vil ekki vanhelga trúna, en hann
var engum líkur nema Jesú. Einu
sinni þegar við vorum í ökuferð
stöðvaði hann bílinn og sagði:
Sjáðu skýið þarna. Ég ætla að
hreyfa þetta ský. Og skýið
hreyfðist. Kannski vindurinn hafi
gert það, ég veit það ekki, en El-
vis bara brosti til okkar og svo
héldum við áfram.“
Elvis var goðsagnavera sem
sameinaði í einni persónu dýrið
og dýrlinginn. Þegar hann dó
hafði dýrið í honum étið upp
þann æskuljóma sem goðsagan
krafðist, og dauðinn kom því sem
frelsandi engill til þess að
fullkomna helgisögnina um dýr-
hnginn. Þannig vildu aðdáend-
8 S(ÐA - ÞJÓÐVIUINN Ml&vlkudagur 19. ágúst 1987