Þjóðviljinn - 30.09.1987, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Herstöðvapólitík og Alþýðublaðið
Það hefur verið gert að umræðuefni hér í
blaðinu, að þeir sem hafa lifað og hrærst í Nató-
pólitík og herstöðvavafstri áratugum saman
hafa tilhneigingu til að ætla að tregðulögmálið
hafi kveðið niður mestalla andstöðu við þessi
fyrirbæri meðal íslensku þjóðarinnar. Og mátti
til dæmis vísa á þrjá sendiherra íslenska sem
hafa fram gengið með málflutning sem undir
fræðimannlegu yfirbragði lætur að því liggja, að
hér sé um einhverja sjálfsagða hluti að ræða,
einskonar fasta hryggjarliði í tilveru íslenska
lýðveldisins sem „aulaháttur" væri að efast um.
Og þá vill svo hlálega til að skoðanakannanir
sýna, að því fer fjarri að einhverskonar þjóðar-
sátt hafi náðst um natópólitík og herstöðvapóli-
tík, og þá ekki heldur þjóðarsátt skoðanaleysis
eða þagnar. Um fjórðungur landsmanna er ó-
ákveðinn í þessum málum, um fjórðungur
þeirra sem afstöðu taka er andvígur aðild ís-
lands að Nató og um helmingur þeirra er and-
vígur herstöðinni á Miðnesheiði.
Þetta eru merkilegar upplýsingar og ekki
nema von að menn reyni, hver með sínum
hætti, að útskýra þær. Til dæmis er sú skýring
borin fram bæði í ritstjórnarpistli í Tímanum og
leiðara Alþýðublaðsins í gær, að sú staðreynd
að aldrei hafa fleiri sagst vilja herinn burt stafi af
afskiptum Bandaríkjamanna af hvalamálinu og
öðru því um líku. Alþýðublaðið segir að viðhorf
landsmanna til hersins hafi mjög einkennst af
„utanaðkomandi þáttum eins og þorskastríð-
inu, hvalamálinu og tilfallandi erfiðleikum í sam-
starfi við Bandaríkin eða önnur Natólönd."
Eitt er athyglisvert við leiðara Alþýðublaðsins
um þetta mál. Þar kemur greinilega fram sú
afstaða, að menn eigi ekki að láta „utanaðkom-
andi þætti“ eins og þorskastríð hafa áhrif á af-
stöðu sína til erlendra herstöðva hér. Sem er
furðuleg tilætlunarsemi í rauninni: hvernig getur
farið hjá því að landsmenn spyrji sjálfa sig að því
hvaða hagsmunum slíkar herstöðvar þjóni?
Auk þess er það mikil einföldun að ætla að
afstaðan til herstöðvanna ráðist fyrst og fremst
af sambúðarvandræðum við önnur Natóríki.
Hér hafa margir þættir komið við sögu, til dæmis
hefur það sitt að segja um þessar mundir að
sæmilega miðar í afvopnunarviðræðum risa-
velda, það og svo umbótastarf Gorbatsjovs
dregur úr mætti þeirrar frægu rússagrýlu sem
mörgum hefur staðið fyrir þrifum. En fyrst og
síðast hefur aldrei sofnað það andóf íslenskt
sem sækir styrk til þeirrar sjálfstæðiskröfu sem
ekki fellur úr gildi, þeirrar kröfu um menningar-
reisn og mannlegan virðuleik sem hverskyns
aronska og annar aumingjaskapur hafa ekki
fengið að vera í friði fyrir.
Leiðari Alþýðublaðsins veit ekkert af þeim
hlutum. Hann segir ofur hlutlaust, að „sveiflu-
kennd afstaða til varnarliðsins sýnir ennfremur
að landsmenn eru síður en svo sáttir við veru
hersins á íslandi." En leiðarahöfundur mannar
sig ekki upp til að meta þá „ósátt“ á nokkurn
hátt. Hann vill barasta mótmæla því að íslend-
ingar séu eitthvað að ergja Nató og Amríkana í
sambandi við þorsk og hval - en um rætur þess
andófs sem tengist við hugsjónina um ísland
sem ekki er „öðrum þjóðum háð“ - um þær
hefur hann svosem ekkert að segja.
áb
KUPPT OG SKORIÐ
Hlaupið í skarðið
Þann reka hefur undanfariö
borið á fjörur fréttamiöla að til
standi að skipta um þrjá banka-
stjóra í ríkisbönkunum sem nú
eru ekki nema tveir eftir að Út-
vegsbankinn lenti í sjálfheldunni.
Kjartan Jóhannsson á að setjast
inní Búnaðarbankann í staðinn
fyrir Stefán Hilmarsson, Valur
Arnþórsson inní Landsbankann í
staðinn fyrir Helga Bergs, Sverrir
Hermannsson í Landsbankann í
stað Jónasar Haralz.
Af einhverjum ástæðum hefur
fréttamönnum gengið bölvanlega
að fá þessa þrálátu sögu staðfesta
svo vit sé í, - þannig að hægt sé að
vitna í menn svart á hvítu undir
nafni. Þessi mannaskipti virðast
vera eitthvert felumál, - eða var
kannski ekki búið að segja þeim
frá sem eiga að víkja?
Að minnsta kosti mótmælti
Búnaðarbankastjórinn því harð-
lega fyrir nokkrum vikum að
hann væri á faraldsfæti, og sá fír
er ekki þekktur fyrir að taka glað-
ur við skipunum sem hann á ekki
sjálfur að gerstan hlut.
Dularfullt
samkomulag
Sagan segir að þessi væntan-
legu bankastjóraskipti séu hluti
af stjórnarsáttmálanum frá í vor,
- sem þá hafi verið skrifaður í
tveimur pörtum: annar til birting-
ar, hinn fyrir skjalasafnið. Það
styður þessa kenningu að kring-
um stjórnarskiptin „fannst“ á
förnum vegi skjal úr óbirta hlut-
anum þarsem Jón Baldvin og
Steingrímur skrifuðu nöfn sín
undir loforð um að Alexander
Framsóknarmaður yrði sem
varaformaður fjárveitingar-
nefndar jafnrétthár Sighvati
krata í formannssætinu.
Ódaunn
Það leggur margháttaðan
ódaun af þessu bankastjóramáli
öllusaman. Enda bendir leyndin
til að hér telji menn betra að
breiða yfir, samningur stjórnar-
flokkanna um bankastjórastóla
kratans, íhaldsmannsins og fram-
sóknarmannsins er ekki talinn
vænlegur til kynningar meðal al-
mennings.
Það er líka vert eftirtektar hver
tekur við af hverjum. Sverrir
Sjálfstæðismaður leysir af Jónas
Sjálfstæðismann, Valur Fram-
sóknarmaður tekur við af Fram-
sóknarmanninum Helga, en krat-
inn Kjartan sest í stól sem hingað-
til hefur verið talinn utan flokka-
skipta.
Nýr
kratabitlingur
Kratar yrðu sumsé með
táknrænum hætti komnir á ný
inná bitlingabrautina sem á við-
reisnarárunum svokölluðu var
svo tíðfetuð að bitlingurinn var
nánast orðinn einkennismerki
flokksins áður en kjósendur sáu
aumur á honum með því að
hverfa frá í hrönnum.
Nema sú skýring gildi hér að
fall Útvegsbankans hafi raskað
flokkahlutföllunum í bankakerf-
inu og sá stóll sem Stefán Hilm-
arsson tók í arf frá föður sínum í
Búnaðarbankanum sé nú orðinn
að einskonar uppbótarsæti fyrir
Alþýðuflokkinn?
Sverrir bítur
í skjaldarrendur
Þáttur Sverris Hermannssonar
í þessum hrossakaupum er líka
ákaflega athyglisverður. Eftir að
honum var í sumar bylt úr
stjórnarráðinu eftir litríkan feril
kom hann með miklum slætti í
útvarpið. Þar sagði hann að hann
hefði upphaflega ætlað að hafa
hægt um sig sem „óbreyttur"
þingmaður á síðasta kjörtímabili.
Það væri hinsvegar ljóst að lands-
byggðin hefði farið halloka þegar
raðað var í ráðherrastóla, og nú
mundi hann, - Sverrir Her-
mannsson þriðji þingmaður
Austfirðinga - skera upp herör
og safna liði til nýrra sigurvinn-
inga fyrir landsbyggðina.
Síðan þessi yfirlýsing barst um
ljósvakann hefur verið óvenju-
lega hljótt um Sverri Hermanns-
son þangaðtil nú að hann heyrist
sterklega orðaður við Lands-
bankann. Á þessu eru tvær skýr-
ingartilgátur sennilegastar. Ann-
arsvegar gætu landsmenn hafa
misskilið Sverri í útvarpinu. Það
hafi alls ekki verið á þingi sem
Sverrir ætlaði að skera upp herör-
ina, heldur í sjóðum Landsbank-
ans. Hinsvegar kynnu hinir
reykvísku andskotar Sverris og
landsbyggðarinnar að hafa orðið
skelkaðir við reiðióp Austfirð-
ingsins vestfirska og boðið hon-
um sjálfdæmi gegn því hann léti
herför sína niður falla.
Rónar
og brennivín
Það hefur verið sagt um of-
drykkjumenn að mestur sé sá
óskundi þeirra að koma óorði á
brennivínið, og svipaða sögu má
segja um langa afskiptasögu þrí-
flokkanna í opinberum stofnun-
um, sameign landsmanna. í vold-
ugustu hópum opinberra starfs-
manna er flokksskírteini í ein-
hverjum þríflokkanna til dæmis
skilyrði: diplómasía, sýslumenn
og fógetar, bankastjórar...
Og greiði er launaður með
greiða samkvæmt reglum gamla
fyrirgreiðslu- og samtryggingar-
kerfisins þarsem litið er á opin-
bera þjónustu sem valdagrunn
fyrir SÍS-stjóra, KR-inga og kerf-
iskrata. -m
þJOÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphóðinsson.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Garðar Guðjónsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjörnsson, IngunnÁsdísardóttir,
Kristín Ólafsdóttir, Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson "
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, MörðurÁrnason, ÓlafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, StefánÁsgrímsson, Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita-og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndaror: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Margrét Magnúsdóttir
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrlfstofu8tjóri:Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Siqríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglyslngar: Unnur Agústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Kríst-
insdóttir.
Símvarsla: HannaÓlafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
útbrelðslu-og afgreiðslustjóri: HörðurOddfríðarson.
Afgrelðsla: Bára Sigurðardóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Olafur Björnsson.
Útkeyrsia, afgrelðsla, ritstjórn:
Sföumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, simar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð: 65 kr.
Áskriftarverð ó mánuði: 600 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 30. september 1987