Þjóðviljinn - 20.10.1987, Blaðsíða 7

tugum til að sjá að öll endurnýjun
hefur orðið í miklum sveiflum.
Það veldur því meðal annars að
ekki er hægt að gera neinar áætl-
anir um framtíðina. Síðan þegar
loksins fer að rofa til í þessum
málum, án þess að nokkuð verði
að gert í ástandinu eins og það er í
dag, þá stöndum við frammi fyrir
því að við erum engan veginn í
stakk búnir hér heima til að tak-
ast á við verkefnið og verðum þar
af leiðandi að flytja skipin inn, í
staðinn fyrir að smíða þau hér
heima.“
Verkefnin
flutt út
Nú er Ijóst að mörg skip hafa að
undanförnu verið smíðuð erlendis,
en ekki hér heima. Hvernig lítur
dœmið út?
„Samkvæmt upplýsingum frá
Fiskveiðasjóði hafði sjóurinn í
ágústlok síðastliðinn lánað til
smíða á 40 skipum samtals 7.800
brúttótonn frá því sjóðurinn hóf
aftur að lána til nýsmíði skipa í
febrúar 1986. Þetta skiptist þann-
ig að erlend smíði er 29 skip sam-
tals 7.200 brúttórúmlestir (8
gömul skip um það bil 1000
brúttórúmlestir og 29 skip ný, um
það bil 6.200 brúttórúmlestir) og
11 skip smíðuð innanlands sem
eru aðeins um 600 brúttórúmlest-
ir samtals. Á þessu ári hefur Fisk-
veiðasjóður ekki lánað út á neina
íslenska smíði.
Á ráðstefnu um stöðu og fram-
tíð íslensks skipasmíðaiðnaðar,
sem haldin var í mars á þessu ári,
komu fram upplýsingar frá Þjóð-
hagsstofnun um áætlaða fjárfest-
ingu í endurbótum og breyting-
um á fiskiskipum. Er talið að á
síðasta ári hafi heildarfjárfesting-
in verið um 1900 milljónir króna
og þar af ríflega helmingur fram-
kvæmdur erlendis. Síðustu þrjú
árin þar á undan hafði innlend
markaðshlutdeild verið yfir 90%
í endurbóta- og breytingaverk-
efnum.
Samkvæmt upplýsingum frá
Fiskveiðasjóði höfðu verið af-
greidd lán til endurbóta að upp-
hæð ca. 40 milljónir króna fyrstu
8 mánuði ársins 1987. Óafgreidd
lánsloforð vegna slíkra verkefna
eru líklega yfir 1000 milljónir
króna í dag. Enginn sundurliðun
liggur fýrir, eða er fáanleg, á
skiptingu þessara lána til inn-
lendra og erlendra verkefna.
Sennilega eru þó 70-80% af þess-
um verkefnum unnin erlendis. Þó
ber þess að geta í þessu sambandi
að lán Fiskveiðasjóðs eru fyrst og
fremst til stærri verkefna og lýsir
þetta háa hlutfall hve mikið af
þeim fer til útlanda. En við hér
heima sitjum uppi með smærri
verkefnin."
Erum sam-
keppnisfærir
Er innlendur skipaiðnaður sam-
keppnisfœr við erlendan?
„Já, það hefur sýnt sig og sann-
að, að hann er samkeppnisfær við
skipaiðnað í nágrannalöndunum,
þegar keppt er á eðlilegum sam-
keppnisgrundvelli. Það sýndi sig
þegar Slippstöðin á Akureyri
hreppti lengingu á fimm kana-
dískum togurum hér um árið. En
samanburður í nýsmíði, það er að
segja á verðinu, er okkur óhag-
stæður í mörgum tilvikum og er
þar um að kenna fyrst og fremst
að erlendur skipaiðnaður, er víða
ríkisstyrktur. Það þýðir að við-
komandi ríkiskassi niðurgreiðir í
einu eða öðru formi, kostnaðinn
við nýsmíðina. En þegar til
lengdar lætur er þessi ríkisaðstoð
ekkert annað en skammtíma-
lausn sem leysir engin langtíma-
vandamál viðkomandi iðanðar.
Enda enginn vilji fyrir því hér að
nýsmíði skipa verði niðurgreidd
af íslenska ríkinu.
Stjórnvöld
sofandi
Engu að síður verðum við að
bæta ýmislegt í rekstrinum hjá
okkur og vera alltaf vakandi fyrir
öllum tækninýjungum sem að
gagni mættu koma. Hins vegar er
það alveg ljóst að tæknivæðing í
jafn fjárfrekum iðnaði og skipa-
smíðar eru, verður að byggjast á
sæmilegu öryggi hvað varðar næg
verkefni. Þess í stað virðist sem
stjórnvöld horfi með öllu að-
gerðalaus á öll bestu skipaiðnað-
arverkefnin, ef svo má að orði
komast, hverfa úr landi. Hér þarf
að verða breyting á ef ekki á illa
að fara og við, fiskveiðiþjóðin,
stöndum uppi með það einn góð-
an veðurdag, að hér finnast ekki
lengur iðnaðarmenn sem geta
smíðað skip sem fullnægi kröfum
tímans.“
Hvað er til ráða íþessari stöðu?
„Félag dráttarbrauta og skipa-
smiðja hefur í fjölmörgum sam-
þykktum sínum bent á atriði sem
að gagni mættu koma til að rétta
að einhverju leyti hlut íslensks
skipaiðnaðar. Sem dæmi get ég
nefnt hér fáein.“
Margoft bent
á leiöir
til úrbóta
„í fyrsta lagi að í tengslum við
breytingar á lögunum um stjórn
fiskveiða verði ákveðið, að skip
smíðuð innanlands fái ríflegri
veiðiheimildir en skip smíðuð er-
lendis. Ennfremur að skip, sem
smíðuð eru innanlands og koma í
stað úreltra skipa, megi vera
stærri en ef þau eru smíðuð er-
lendis.
En það sýnir kannski vel við-
horfið sem innlendur skipa-
smíðaiðnaður á við að stríða, að
ekkert samráð hefur verið haft
við Félag dráttarbrauta og skipa-
smiðja um málefni fiskveiði-
stjórnunar, en sem kunnugt er, er
að störfum nefnd
hagsmunaaðilja um stefnuna í
stjórn fiskveiða á næstu árum,
sem Alþingi tekur síðan ákvörð-
un um væntanlega fyrir næstu
áramót.
í öðru lagi að gefinn verði eðli-
legur umþóttunartími vegna
veiðiheimilda fyrir framleiðend-
ur og kaupendur þeirra báta, sem
samið hafði verið um smíði á,
þegar nýjar mælingarreglur skipa
voru settar síðastliðið sumar.
í þriðja lagi að lánshlutfall
Fiskveiðasjóðs til nýsmíði innan-
lands verði hækkað upp í 75% úr
65% og lögum um sjóðinn verði
breytt á þann veg, að skipaiðnað-
urinn tilnefni mann í stjórn hans.
Ennfremur höfum við bent á
að íslenskum fyrirtækjum verði
gert kleift að útvega lán og endur-
lána viðskiptavinum sínum, sam-
tals 80% af kostnaðarverði allra
skipasmíðaverkefna, svo sem
nýsmíða, viðgerða- og endur-
bótaverkefna, sem unnin eru hér
á landi. Einnig að inn í lánsfjárlög
verði sett sérstakt heimildar-
ákvæði fyrir lántöku til að endur-
lána í þessu skyni, eins og gert
hefur verið nokkur undanfarin ár
með sérstakri lánveitingu
Byggðasjóðs til viðgerða og
endurbótaverkefna. Fram-
leiðslulán til fyrirtækja í skipa-
iðnaði verði aðgreind frá hinum
endanlegum lánveitingum til við-
komandi kaupanda.
Sambærileg lán
Þá hefur Félag dráttarbrauta
ennfremur bent á, til þess að
skipasmíðastöðvar hér heima séu
betur samkeppnisfærar við þær
erlendu, að veittar verði
sambærilegar bankaábyrgðir
vegna verkefna innanlands og
veittar eru, þegar þau eru unnin
erlendis. Einnig í þessu sam-
bandi, að séð verði um, að inn-
lend lán og heimildir til erlendrar
lántöku til lengri tíma en 7 ára
vegna nýsmíði, endurbóta eða
viðgerða á fiskiskipum, verði
ekki veitt án undangenginna út-
boða á verkþáttum, þar sem bor-
ið er saman verð þeirra sem
þjónustuna bjóða og þar sem
viðurkenndar aðferðir í við-
skiptum eru viðhafðar. Ennfrem-
ur að veitt verði sérstök sam-
keppnislán til þess að mæta ein-
stökum undirboðstilboðum frá
erlendum skipasmíðastöðvum.“
Að lokum Kristján. Útflutningur
á vélum og tœkjum til sjávarútvegs
hefur stóraukist á undanförnum
árum, og við erum framarlega í
Uekninýjungum varðandi vinnslu
og veiðar. En hvenœr verðum við
þess megnugir að flytja út skip í
stórum stíl?
„Það er erfitt að segja nokkuð
til um það og hefur ekki reynt á
það ennþá. En ég get tekið undir
það sem framkvæmdastjóri
skipasmíðastöðvar M. Bern-
harðssonar hf. á ísafirði, Sævar
Birgisson, sagði eitt sinn og gert
að mínum að við ættum fyrir
löngu að vera orðin stór útflyt-
jandi, ef allt væri með felldu,“
sagði Kristján Guðmundsson,
viðskiptafræðingur hjá Lands-
sambandi iðnaðarmanna.
-grh
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7