Þjóðviljinn - 06.12.1987, Blaðsíða 14

Hún heitir Jún og stendur
þrettán ára á hvítri strönd við gult
haf og hörundslitur hennar er
eins og blanda þeirra tveggja. Því
hún er öðruvísi löndum sínum
sem byggja langsótta rönd á
austanverðu heimskortinu. Víet-
nam og ekki skammt frá borginni
sem eitt sinn hét Saigon en er nú
kennd við skrýtilegt skegg sem óx
eina byltingarævi fyrr á öldinni,
er annað iítið hafnarmynni sem
Vá Tún heitir og þar á ströndinni
stendur Jún okkar sem fyr en er
nú byrjuð að selja skeljar hinum
sovésku túristum sem þar liggja í
forréttindafitu sinni. Því sú er
atvinna hennar, þessarar ólæsu
gæsku með blábrúnu augun og
kínasvarta hárið, sem engan á að
né nokkurn samastað í tilverunni
meðal hálfþjóðar sinnar. Og hún
gengur á milli útlendinganna sem
henni finnst hún kannast á ein-
kennilegan hátt við um leið og
hún finnur vel hve lítið sameigin-
legt hún á með þeim. Sem er eðli-
legt því þetta eru rússar en ekki
bandaríkjamenn. En það voru
eins og heimurinn veit einmitt
bandaríkjamenn sem hrökkluð-
ust héðan kolsigraðir fyrir
þrettán árum og skildu Iítið eftir
sig annað en brunna skóga og
sviðin börn auk nokkurra Jimi
Hendrix hljómplatna sem nú eru
geymdar á stríðsmunasafninu í
Hó Sí Mín-borg. En þetta var
auðvitað fyrir aldur Júnar litlu og
'í hennar huga er stríðið aðeins
óljós en þó áhrifamikil munn-
mælasaga sem skýtur þá helst upp
í kolli hennar þegar hún er af
þorpsbúum uppnefnd og kölluð
af illkvittni „dóttir djöfulsins".
Henni sárnar og hefur grátið
mörgum sjávartárum marga svit-
anóttina í kofanum sínum á
ströndinni sem stendur alllangt
frá húsunum í kringum höfnina.
Hún er utangarðs og hún er ein-
mana og hún veit ekki hvað hún
er. Hún veit aðeins að hún er
öðruvísi en allir hinir. Ó Jún.
Og þaðan af síður gerir hún sér
grein fyrir því þegar franskur
ljósmyndari kemur einn daginn
ranglandi niður ströndina í leit að
mótívum og finnur hana, að hið
smáa klikk undan fingrum hans á
tökutakkanum er sú stóra stund
lífs hennar sem síðar á eftir að
breyta því svo gjörsamlega. Eitt
ÁÞAKKAR-
lítið klikk og eitt lítið líf. Því svip-
ur hennar er síðan framkallaður á
filmu sem endar að Iokum í einni
af hæstu skrifstofubyggingunum
á Manhattan, hinumegin á hnett-
inum. Jún er komin á síður Lífs,
hins bandaríska stórtímarits og
brosir þar óafvitandi framan í
þann heim sem hún þekkir ekki.
Og af einhverri rakarastofurælni
pikkar einhver okkur áður ó-
kunnur Jeff upp þetta blað úr
gulnuðum bunka á biðstofuborði
í miðríkjunum miðjum og rekur
ögn í rogastans þegar hann flettir
í frekari rælni uppá síðu 52. Þar er
hún, það er Jún, og einhver
gömul taug á mörkum kyns og
þindar neðarlega í þéttvöxnu
kviðarholi hans tekur við sér og
svipur hans aflagast smáa stund
og verður eins og ekki hans eigin
heldur einhvers annars. Hennar.
Þetta er svipurinn. Þetta er ég,
hugsar hann og skömmu síðar
stendur Jeff skjálfhentur með
tímaritið útá gangstéttinni. Þetta
er ég. Þetta er hún. Þetta er dóttir
mín. Það varþá semmig grunaði.
Og póstburði síðar fær Jún sitt
fyrsta bréf á sinni tilbreyting-
arsnauðu ævi og það á ensku, sem
að vísu skiptir hana engu því hún
er ekki einu sinni læs á sitt eigið
móðurmál. En þýðingu finnur
hún hjá gömlum suður-vfetnama
sem nú drekkur úr sér timbur-
menn stríðsins á eina barnum í
þessum hreppi kommúnismans.
Já þessi maður á myndinni með-
fylgjandi er faðir þinn. Banda-
rískur, fyrrverandi hermaður
sem yfirgaf grátandi móður þína
sem skorti vissa pappíra til að
flytja með honum til Ameríku.
Hún dó skömmu eftir fæðingu
þína. Þú ert stríðsbarn. Naminn
er vel við skál og ritar þessu út úr
sér á milli smóks og sopa eins og
fréttaskeyti. En ringluð gengur
Jún út úr þessu slorbæli og horfir
stíft á Kodak-litmynd af þrjátíu
og þriggja ára gömlum þéttvöxn-
um og skeggjuðum hvítum manni
í velmegandi umhverfi, miðríkja-
millistéttarúthverfaborðstofu.
Varla djöfullinn sjálfur. Hún
finnur þó enga samsvörun með
þessum fjarlítandi ókunnuga
manni, pabbi? Og hún veltir því
fyrir sér hvað pabbi í raun sé. En
eftir rúma viku, eftir að hafa
horft sig í svefn á hverju kvöldi á
þessa ljósmynd fer hún hægt að
finna fýrir einkennilegri tilfinn-
ingu sem eins og læsir sig lúmskt
upp eftir baki hennar í líki örygg-
istilfinningar, það er líkt og ein-
hver standi á bak við hana, hún
finnur fyrir bakgrunni sínum á þó
mjög óljósan hátt. Og eftir tvær
vikur fer hún aftur á barinn til
namans sem nú er ögn drukknari
en síðast og les fyrir hann sitt
fyrsta bréf til föður síns.
Samskipti þeirra feðgina
aukast eins og hægt er á milli
þessara andstæðu þjóða og eftir
áralangt þref í bogagöngum býr-
ókratsins í Washington gefst Jeff
að lokum upp og ákveður við
annan mann að halda nú á fyrri
slóðir og hafa upp á dóttur sinni,
Jún Patterson. Vikum síðar
standa þau augliti til auglits í
fyrsta sinn í komusal flugstöðvar-
innar í Hó Sí Mín-borg, eins og
svart og hvítt þar til bros færist
yfir andlit þeirra beggja og fjöl-
skyldutengslin koma í lós. Jeff
spyr þá túlkinn hvort hann megi
faðma dóttur sína að sér og á milli
þeirra hverfa þrettán fjarlæg ár
fyrir hlýjum straumi faðernis þó
víst nokkuð gervilegur sé. Jún fær
tímabundinn stimpil í glænýtt
vegabréf sitt og saman fljúga þau
vestur á bóginn á vit hennar nýju
heimkynna.
Á þeirra fyrsta þakkargjörðar-
degi sitja þau síðan við fylltan
kalkún ásamt konu Jeffs og barni
hennar frá fyrra hjónabandi og
reyna að láta sem þau séu ein fjöl-
skylda. En Jún skilur ekki þeirra
mál og situr brosandi þögul við
borð allsnægtanna, horfir út um
gluggann, út í myrkrið og sér þar
litla kofann sinn á hvítu strönd-
inni við gula hafið þar sem hin
þungu blöð mangótrjánna vagga
hægt í takt við fallandi öldurnar.
Hún er heima.
New York City
Á þakkargjörðardegi 1987
Hallgrímur Helgason

14 SÍÐA - ÞJÓÐVIUINN Sunnudagur 6. desember 1987