Þjóðviljinn - 13.06.1988, Blaðsíða 12

FLUGLEIDIR
Aðalfundur
Flugleiða hf.
verður haldinn þriðjudaginn 22. mars 1988 í
Kristalsal Hótel Loftleiða og hefst kl. 14.00.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf skv. 10. gr. sam-
þykkta félagsins.
2. Breytingar á samþykktum félagsins, tillaga um
útgáfu jöfnunarhlutabréfa.
Tillögur frá hluthöfum, sem bera á fram á aðal-
fundi, skulu vera komnar í hendur stjórnarinnar
eigi síðar en 7 dögum fyrir aðalfund.
Aðgöngumiðar og atkvæðaseðlar verða afhentir
á aðalskrifstofu félagsins, Reykjavíkurflugvelli,
frá og með 15. mars nk. frá kl. 9.00-17.00. Af-
hendingu atkvæðaseðla lýkur á hádegi fundar-
dags.
Stjórn Flugleiða hf.
REYKJKMIKURBORG
Acuuan Sfödun
Félagsmálastofnun Reykjavíkur-
borgar auglýsir lausa stöðu
forstöðumanns
fjölskylduheimilis fyrir unglinga. Staðan er laus
frá 1. maí n.k. Áskilin er félagsráðgjafamenntun
eða háskólamenntun á sviði uppeldis- og sálar-
fræði ásamt reynslu af meðferðarstarfi.
Laun skv. kjarasamningum Reykjavíkurborgar.
Upplýsingar gefnar í síma 25500 (yfirmaður fjöl-
skyldudeildar) eða 622760 (unglingadeild). Um-
sóknarfrestur er til 30. mars.
REYKJMIIKURBORG K*|
Aautevi Stödun ^
HEILSUVERNDARSTÖÐ REYKJAVÍKUR
óskar eftir að ráða eftirtalið starfsfóik:
HJÚKRUNARFRÆÐINGA við BARNADEILD
bæði er um fastar stöður og sumarafleysingar að
ræða.
HJÚKRUNARFRÆÐINGA við HEIMA-
HHJÚKRUN - sumarafleysingar.
SJÚKRALIÐA við HEIMAHJUKRUN - um er að
ræða hlutastarf á næturvaktir og einnig sumaraf-
leysingar.
LJÓSMÆÐUR við MÆÐRADEILD - suma-
rafleysingar.
Upplýsingar um ofangreind störf gefur hjúkrunar-
forstjóri í síma 22400.
Umsóknum skal skila til Starfsmannahalds
Reykjavíkurborgar, Pósthússtræti 9, Reykjavík
fyrir kl. 16.00 mánudaginn 21. mars 1988.
Tilkynning til
söluskattsgreiðenda
Athygli söluskattsgreiðenda skal vakin á því, að
gjalddagi söluskatts fyrir febrúar mánuð er 15.
mars.
Ber þá að skila skattinum til innheimtumanna
ríkissjóðs ásamt söluskattsskýrslu í þríriti.
Fjármálaráðuneytið
Nikaragva
Þijú núll skorin
burt á einni nóttu
Spákaupmenn og kontraliðar sátu uppi með verðlausan
pappír
Þessa dagama er skammt stórra
högga á milli í nicaraguönsku efna-
hagslifi. Undanfarna mánuði hefur
verðbólgan skrúfast upp nærstjórn-
laust (nær tvö þúsund prósent á síð-
asta ári) og kauphækkanir héldu eng-
an veginn í við verðlagsþróunina.
Braskið blómgaðist og ekki sá fyrir
endann á ringulreiðinni. Alllengi
höfðu verið á kreiki vangaveltur um,
að stjórnvöld hlytu með einhverju
móti að grípa í taumana. Daníel Or-
tega, forseti landsins, var að því
spurður í áramótaviðtali í BARRICA-
DA (málgagni FSLN), hvort til stæði
að innleiða nýjan gjaldmiðil. Ortega
neitaði því og sagði þjóna litlum til-
gangi að grípa til slíkra ráðstafana,
fyrr en efnahagslífið væri aftur komið
á réttan kjöl. Annars stæðu menn í
sömu sporum eftir stuttan tíma.
Rrjú núll skorin burt
f>að kom því eins og þruma úr
heiðskíru lofti, þegar tilkynnt var
á sunnudagskvöldið 14. febrúar,
að daginn eftir gengi nýr „cordó-
bi“ í gildi, þúsund falt verðmætari
en sá gamli. Ákveðinn var
þriggja daga frestur til þess að
skipta gömlum seðlum, og sagt,
að sá frestur yrði undir engum
kringumstæðum framlengdur.
Hverjum einstaklingi var leyft að
skipta tíu milljónum gamalla cor-
dóba fyrir 10.000 nýja, (500 doll-
arar á gamla genginu, 1000 á hinu
nýja).
Bankamenn
numdir á brott
Myntbreytingin, sem kennd
var við píslarvotta byltingarinnar
f þorpinu Quilalí, var skipulögð,
eins og um hernaðaraðgerð væri
að ræða. Nokkrum dögum áður
en hulunni var svipt af fyrirtæk-
inu, var þorri bankastarfsmanna í
landinu kallaður út í sveitir lands-
ins, til meintara heræfinga. Tím-
inn var hins vegar notaður til þess
að upplýsa starfsmennina, sem
haldið var í algjörri einangrun,
um fyrirhugaðar breytingar, og
gefa þeim nauðsynleg fyrirmæli í
því sambandi.
í þrjá daga var unni ð sleitu-
laust á meira en 1600 skiptistöð-
um um landið þvert og endilangt.
Endalausar raðir af fólki biðu
eftir því að skipta töskum fullum
af seðlum fyrir eina veskisfylli.
Landamærunum að Hondúras og
Costa Rica car lokað meðan
breytingarnar stóðu yfir.
íslenska lesendur rekur vafa-
laust minni til hins langa undir-
búningstíma, sem fór á undan ís-
lensku myntbreytingunni á sínum
tíma. í Nicaragua hófst undur-
búningur þegar árið 1985. En því
hvfldi slík leynd yfir þessu?
Efnahagur
í felum
Samkvæmt óopinberum heim-
ildum eru um 60% efnahagslífs-
ins í Nicaragua utan hins form-
lega geira. Þessi „óformlegi“
hluti efnahagslífsins lætur ekki að
stjórn ríkisvaldsins, borgar ekki
gjöld né skatta. Stjórnvöld eiga
því óhægt um vik að stýra þróun-
inni innan þessa geira, nema þá
með dramatískum skyndiaðgerð-
um á borð við þessar. í nýlegri
könnun á hinum óformlega hluta
efnahagslífsins, sem framkvæmd
var á vegum háskólans í höfuð-
borginni, kemur fram að flestar
fjölskyldur í Managua eru á ein-
hvem hátt viðriðnar hann. Það er
til að mynda algengt að einn eða
12 SfÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnui
tveir í hverri fjölskyldu stundi
venjulega launavinnu, við fram-
leiðslustörf eða einhvers staðar í
ríkisgeiranum. Aðrir í fjölskyld-
unni vinna hin og þessi hlutastörf
sem götusalar eða höndlarar á
mörkuðum víðs vegar um borg-
ina. Sölustarfsemi þessi er
nauðsynleg til þess að lifa af fyrir
þær fjölskyldur sem hana stunda.
Vitaskuld er líka töluvert um
spákaupmenn, sem kaupa inn í
stórum stfl, selja dýrt og hafa
milljónir upp úr krafsinu. Að
sögn félagsvísindamanna er hið
uppsprengda vöruverð hjá götu-
sölunum oftast nær forsenda þess
Aldin sölukona í Matagalpa, norð-
austan Manögvu.
að tryggja þeim nauðsynlegt fjár-
magn til að þeir geti haldið áfram
iðju sinni. Áftur á móti sé fráleitt
að setja allt þetta fólk undir einn
hatt og lýsa því sem gagnbylting-
arsinnuðum sníkjudýrum á þjóð-
félagslíkamanum. Þvert á móti
segja forsprakkar könnunarinn-
ar, að ýmsir þessara höndlara
gegni gagnlegu hlutverki, síst
minna en margir þeir, sem til-
heyra hinum formlega geira.
Vítahringur rofinn
Megintilgangurinn með þess-
ari efnahagslegu leiftursókn var
sá að rjúfa þann verðbólguvíta-
hring, sem var í þann veginn að
valda óbætanlegum skaða á efna-
hagslífinu. En ekki dugir mynt-
breytingin ein. Ýmsar hliðarráð-
stafanir hafa verið framkvæmd-
ar, m.a. ákveðið nýtt hámarks-
verð á nauðsynjavörum á borð
við hrísgrjón, sykur, þvottasápu
og eldspýtum, svo dæmi séu
tekin. Einnig hafa verið gerðar
lagfæringar á kauptöxtum, sem
eiga að auka kaupmáttinn veru-
lega. En til þess að þetta gangi
allt saman upp, þarf að hafa
strangt eftirlit með því, að há-
marksverðið sé virt. Ýmsum
höndlurum og öðrum kaupa-
héðnum hefur gengið illa að venj-
ast nýjum aðstæðum og halda
þeir fast við verðbólguhugsunar-
háttinn, sem gafst þeim svo vel
fram að þessu. Daglega berast af
því fregnir, að CDS-nefndirnar
svokölluðu (hverfisnefndir
skipulagðar af sandinistum),
verkamenn og aðrir neytendur
fjölmenna á markaði ásamt eftir-
litsmönnum viðskiptaráðuneyt-
isins og krefjist þess að vörurnar
séu seldar á skaplegu verði. Lög-
reglan hefur eftirlit með því, að
ekki selji aðrir á mörkuðunum,
en þeir, sem til þess hafa tilskilin
leyfi. Vörubirgðir „ólöglegra"
höndlara eru gerðar upptækar í
stórum stfl.
Því er hampað af sandinistum
og stuðningsblöðum þeirra, að
hér sé um kjaftshögg að ræða
fyrir hvers kyns spákaupmenn og
gur 13. mars 1988
braskara. Tíu milljón cordóba
hámarkið skildi marga þá stór-
tækustu eftir í sárum, þeir brunnu
inni með margfalda þessa upp-
hæð í gömlum seðlum. Sama máli
gegnir um sveitir kontraskæru-
liða, „pilta Reagans” (eins og Or-
tega forseti kallar þá), sem réðu
yfir stórum fúlgum til árása og
hryðjuverka. Að sögn yfirvalda
innheimtust rúmlega 80% af því
peningamagni, sem í umferð var.
Þau 20%, sem á vantar, skrifast á
reikning braskara og gagnbylt-
ingarmanna. Sagt var frá því að
lögreglan hefði staðið bandaríska
sendiráðsmenn að því að dreifa
sér skipulega um alla borgina
með kippur af seðlum, sem skipta
átti fyrir nýja. Á milli línanna
stóð skrifað, að fjármunina hefði
átt að nota til að grafa undan bylt-
ingunni.
Breytingin virðist hafa mælst
nokkuð vel fyrir. Almenningur
varð að vísu fyrir nokkrum óþæg-
indum þá þrjá daga, sem skiptin
stóðu yfir. Ríkisstjórnin gaf um
það tilskipun, að ókeypis skyldi
vera í strætisvagna og aðrar áætl-
unarbifreiðar, en því vildu
eigendurnir ekki una og lögðu
bifreiðum sínum. Eins dróst
verslun saman vegna óvissu um,
hvaða gjaldmiðil ætti að nota.
Saklaus fórnarlömb
En aðgerðirnar komu illa niður
á öðrum en bröskurum og kontr-
um. Hún bitnaði einnig með full-
um þunga á þeim hópi manna,
sem alþjóðasinnar nefnast („los
internacionalistas") og fjöl-
mennir eru hér í landi. Þetta fólk
fær flest borgað í bandaríkja-
dölum hjá þeim samtökum, sem
það vinnur hjá, allt frá 150 $ upp í
1000 $ (setja hér viðeigandi upp-
hæðir í ísl. kr.). Segja má, að al-
þjóðasinnarnir hafi margir hverj-
ir lifað góðu lífi, einkum ef lífs-
kjör þeirra voru borin saman við
kjör innlendra starfsbræðra
þeirra. Nú hefur gengi bandaríkj-
adals fallið um helming gagnvart
cordóbanum og vöruverð jafn-
framt hækkað nokkuð.
Kaupmátturinn er þarafleiðandi
a.m.k. helmingi lægri en áður
var. Alþjóðasinnunum þykir
mörgum súrt í brotið, að efna-
hagsráðstafanirnar bitni á þeim
sérstaklega. Kannski hugga þó
einhverjir þeirra sig við það öf-
uga hlutfall, sem virðist ríkja
milli ástands í gengis- og efna-
hagsmálum annars vegar og lífs-
kjara erlendra ríkisborgara hins-
vegar. Því lægra sem gengi stað-
bundins gjaldmiðils er gagnvart
bandaríkjadal (hér í álfu er dalur-
inn sá eini, sem skiptir máli),
þeim mun betri lífskjara njóta út-
lendingarnir. Afturámóti rýrna
lífskjör þeirra í takt við stöðug-
leika gengis og efnahags.
Tíminn til breytinganna var að
öllum líkindum valinn vegna
þeirrar blindgötu, sem kontra-
sveitirnar virðast komnar í, eftir
að fulltrúadeild Bandaríkjaþings
felldi tillögu um frekari fjár-
stuðning við þá. En hvað sem
segja má um hinar róttæku ráð-
stafanir stjórnar sandinista, velt-
ur þó allt á því, hvort þeim tekst
að byggja upp atvinnulífið eftir
marga ára stríð og viðskiptabann
og jafnframt auka framleiðni í
landbúnaði og iðnaði. Án þess er
allt unnið fyrir gýg.
Einar Hjörlcifsson
Kristiina Björklund