Þjóðviljinn - 12.10.1988, Blaðsíða 6

Hagstjóm og
Viðfangsefni mitt hér í dag er
að fjalla um þá áhrifaþætti
heilsufars, sem stjórnmálamenn
og áhrifaaðilar geta breytt. Ég
mun skoða þessi mál af sjónar-
hóli verkamanns í víngarði heil-
brigðisþjónustunnar og í þeim til-
vikum, sem mig skortir reynslu
og vísindalegar röksemdir, mun
ég beita brjóstvitinu og vona, að
sú aðferð falli nærstöddu áhuga-
fólki þolanlega í geð.
í upphafi væri ekki úr vegi að
reyna að skilgreina hugtakið
þjóðarheilsa. Mér vitanlega hef-
ur engum tekist það ennþá, þótt
tiltækar séu ýmsar viðmiðanir af
misjöfnu vægi. Áþreifanlegasta
viðmiðunin í læknisfræðinni og
lýðfræðilegri umræðu eru auðvit-
að dánartölur; dánartíðni og
flokkun dánarorsaka. Ef við ætl-
um að reyna að bæta þjóðar-
heilsuna, væri ekki úr vegi að
rifja upp, hverjar eru helstu dán-
arorsakir okkar íslendinga. Tæp-
ur helmingur allra dauðsfalla á
hjarta- og æðasjúkdóma að or-
sökum. Rúmur fimmtungur deyr
af völdum krabbameins, tíundi
partur úr öðrum lungnasjúkdóm-
um, álíka fjöldi deyr slysadauða
og enn annar tíundi partur úr öðr-
um sjúkdómum. En „afl dauðans
eins nam krenkja alla í veröld
hér“ kvað séra Hallgrímur, og úr
einhverju hljótum við að deyja,
þegar yfir lýkur. Hjarta- og æð-
asjúkdómar og krabbamein eru
fyrst og fremst sjúkdómar aldr-
aðra, þótt sorglegar undantekn-
ingar séu alltof margar. En þar
sem slysfarir eru fyrst og fremst
dánarorsök yngri aldursflokk-
anna, verða áhrif þeirra á þjóðar-
heiisuna hlutfallslega miklu meiri
en 10% svarar, því eðlilegra er að
reikna töpuð æviár fremur en
tíðni dauðsfalla án tillits til
aldurs. Slysatíðni er því nokkuð,
sem skynsamlegt er að reyna að
hafa áhrif á.
Þjóöarheilsan ræðst því að
miklu leyti af töpuðum æviárum.
Hins vegar er líka rökrétt að líta á
töpuð vinnuár og skoða einnig
hvað veldur örorkái og vinnufjar-
vistum. Þar komftlysin vafalítið
fremst í röð ásamt ýmsum sjúk-
dómum stoðkerfis og hreyfifæra
og fötlun af þeirra völdum.
Sænski prófessorinn Edgar
Borgenhammar talar um 3 tíma-
bil í þróunarferli þjóða frá fátækt
til ríkidæmis, sem hvert um sig
einkennist af mismunandi
heilsufarsvandamálum. Fyrst er
að telja tímabil örbirgðarkvilla,
sem einkennist af skortsjúkdóm-
um og mikilli tíðni sýkinga, oft
með miklu mannfalli og tíðum
dauðsföllum ungbarna. Dæmi
slíks sjáum við hvarvetna í þróun-
arlöndunum, þar sem allur þorri
fólks býr við fátækt og
menntunarskort. Til þessa tíma-
bils í sögu okkar lítum við með
takmarkaðri eftirsjá.
Lífsstíll
Tímabil ofneyzlukvilla þekkj-
um við mun betur. Það ein-
kennist af hárri tíðni hjarta- og
æðasjúkdóma, sýkursýki og of-
fitukvilla auk krabbameins og
ýmissa sjúkdóma, sem af
reykingum og áfengisnautn
leiðir.
Norski prófessorinn Peter
Hjort sló þeirri ágizkun fram, að
1% hagvöxtur í velferðarþjóðfé-
lagi hafi í för með sér 2% verri
þjó'^rheilsu. Víst er um það, að
sterk bein þarf til að þola góða
daga, ekki síst þegar hýenur
markaðarins keppast við að fal-
bjóða gerviþarfir í frjálsri sam-
keppni sinni.
Amerískur faraldsfræðingur,
Dever að nafni, kallaði á síðasta
áratug saman vaska sveit sérfræð-
inga og gáfumanna til að rann-
saka dánarorsakir í öeorgíufylki
í Bandaríkjunum. Þeir komust að
því, að lífsstíllinn réð mestu um
þróun dánarorsaka, og mátu þeir
vægi hans 43% á móti 27% arf-
gengra þátta og 19% umhverfis-
þátta af efnislegu, félagslegu og
sálfræðilegu tagi. Hlutur heil-
brigðisþjónustunnar í umræddri
þróun var metinn til 11 hundraðs-
huta! Þessar niðurstöður koma
heim og saman við þá staðreynd,
að viðfangsefni sjúkrahúsanna
eru fyrst og fremst þau að fást við
kvilla, sem eiga sér langan að-
draganda og lítil von er til að
lækna megi að fullu. Hins vegar
vaknar sú spurning, hvort verj-
andi sé að eyða 10% þjóðartekn-
anna í verkefni, sem ekki ber
ríkulegri ávöxt. Slíkum spurning-
um getum við velt fyrir okkur, á
meðan við sjálf og aðstandendur
okkar þurfum ekki á hinni
fullkomnu heilbrigðisþjónustu
okkar að halda.
Loks ber að nefna þriðja tíma-
bilið, sem raunar skarast mjög
við ofneysluskeiðið, en það er
tímabil vantrúarkvilla. Þessu
kvillamynstri hafa hinar háþró-
uðu iðnaðarþjóðir kynnzt, og við
íslendingar erum þegar farnir að
kynnast því. Hér er um að ræða
ýmsa kvilla og kvartanir, sem
ekki eiga sér líffræðilegar orsak-
ir, en stafa fremur af vangetu við-
komandi einstaklings til að kljást
við áhættur og erfiðleika lífsins á
uppbyggilegan hátt. Þarna er um
að ræða skort á sálarrósemd, van-
trú sjúklingsins á sjálfan sig og
vantrú og tortryggni gagnvart
umhverfinu og ýmsum tilvistar-
legum þáttum lífsins. Einkenni
vantrúarkvilla sjáum við heil-
brigðisstarfsmenn hvarvetna í
starfi okkar. Þetta eru hin svo-
kölluðu streitu- og spennuein-
kenni og sjúkdómar, er leiðir af
því ástandi; geðvefrænir sjúk-
dómar. Nægir að nefna vöðva-
bólgur, höfuðverk, magabólgur
og sársjúkdóma í maga og skeifu-
görn, kviðverki, háþrýsting, mis-
notkun lyfja og fíkniefna auk
reykinga. Þessu fylgja svo ýmis
önnur taugaveiklunareinkenni,
eftir því sem vonbrigði, sálar-
kreppur og hvers kyns duidir
setja mark sitt á tilfinningalífið og
persónuleikann. Geðvefrænir
sjúkdómar og aðrir vantrúar-
kvillar setja tvímælalaust veru-
legt mark á þjóðarheilsu íslend-
inga í dag og eiga stóran þátt í
kostnaði heilbrigðisþjónustunn-
ar, ekki sízt þegar víkingum
einkaframtaksins hefur verið
sleppt á lendur heilbrigðisþjón-
ustunnar, því að vonum vill
RÍKISSTOFNANIR
OG SKÓLAR
Þriðja og síðasta afgreiðsla á APPLE MACINT-
OSH tölvum samkvæmt samningi Innkaupa-
stofnunar ríkisins og Menntamálaráðuneytisins
við Radíóbúðina verður í byrjun desembermánað-
ar.
Pantanir þurfa að berast skrifstofu vorri fyrir 20.
október n.k.
Upplýsingar veitir Kári Halldórsson í síma 26844.
INNKAUPASTOFNUN RIKISINS,
Borgartúni 7, 105 Reykjavik._
heilsufar
HeilbrigðisráðstefnaAlþýðubandalagsins
Eftir Pétur Pétursson
lœkni
margur fúslega kaupa vonina um
bætta heiisu.
Eftir þessar vangaveltur mínar
um þjóðarheilsuna væri ekki úr
vegi að koma sér að efninu og
draga fram nokkur dæmi um
áhrif efnahagslegra þátta og
hagstjórnar á heilsufar lands-
manna. Sem fyrr segir mun ég
einkum staldra við atriði, sem við
getum með einhverju móti haft
áhrif á.
Heilbrigðisstefnan kemur að
sjálfsögðu fyrst í huga mér þrátt
fyrir 11 prósentin hans Devers.
Heilbrigðisstefna, ef einhver er,
hlýtur raunar að setja mark sitt á
allar stjórnvaldsaðgerðir, sem ég
á eftir að minnast á, en hér á ég
raunar við stjórnun og fjármögn-
un heilbrigðisþjónustunnar
sjálfrar og raunar fyrst og fremst
skiptingu fjármagns og forgangs-
röðun verkefna. Ég hika ekki við
að fullyrða, að þegar til lengri
tíma er litið, væri það farsælla
fyrir þjóðarheilsuna, ef landsfeð-
ur vorir hygðu meira að forvarna-
starfi í stað þess að láta við-
gerðarþáttinn vaxa stjórnlaust í
takt við tækniframfarir og vax-
andi markaðshyggju. Ég vil
nefna til dæmi frá vordögum
1984, þegar frumvarpsómynd að
efnahagsaðgerðum var hleypt í
gegnum þingið og kallaðist
„bandormurinn“. f þessu frum-
varpi var tilvísanaskylda til sér-
fræðinga í iæknastétt felld niður
til reynslu í 1 ár. Ástæða þess
arna var þrýstingur á skammsýn-
an tryggingayfirlækni frá ört
stækkandi þrýstihópi, sem þótti
þrengt að umsvifum sínum. Þessi
ákvörðun hefur ekki verið endur-
metin í Ijósi reynslunnar, þrátt
fyrir skýr lagaákvæði þar um.
Þetta umrædda atriði er nú orðið
að meiriháttar sulii í þjóðarlík-
amanum, sem er tvöföldun
kostnaðar hins opinbera við sér-
fræðilæknishjálp í Reykjavík, svo
vitnað sé til nýútkominnar
skýrslu borgarlæknis. Nú spyr
sjálfsagt einhver, hvaða auknu
verkefni þessir ágætu starfsbræð-
ur mínir séu að fást við. Um
hvaða tvöföldun viðfangsefna er
að ræða? Ég fullyrði, að taisverð-
ur hluti aukins vinnuálags þeirra
stafar af geðvefrænum sjúkdóm-
um, vantrúarkvillum, sem sjálf-
sagt eru meðhöndlaðir á misjafn-
lega farsælan hátt. Hugsanlega er
73% aukning lyfjakostnaðar í
Reykjavík frá 1981 til 1986 einnig
hluti af þeim sulli, sem fýrr-
greindur bandormur alþingis-
manna kveikti. Á sama tíma virð-
ast forvarnirnar standa í stað.
Áfengismálastefnan, ef einhver
skyldi nú vera, hefur af skiljan-
legum ástæðum veruleg áhrif, þar
sem misnotkun áfengis er að
mínu viti umfangsmesta heilsu-
farsvandamál íslendinga. Svíar
hafa reiknað það út, að kostnað-
ur sænsku þjóðarinnar vegna af-
leiðinga áfengisdrykkju sé fer-
faldur á við gróða ríkisins af
einkasölunni. Ákvörðun Alþing-
is frá síðasta vori um að auka hér
framboð af áfengi á almennum
markaði, mun vafalítið hafa stór-
háskalegar afleiðingar í för með
sér fyrir þjóðarheilsuna, ef
marka má fullyrðingar færustu
sérfræðinga okkar í áfengismál-
um. Þó ekki væri nema vegna
þeirrar jákvæðu þjóðarafstöðu
Islendinga gagnvart áfengi, sem
fram kom í ákvörðun Alþingis og
undangenginni umræðu í þjóðfé-
laginu. Þessi afstaða gagnvart
helzta ógnvaldi góðrar þjóðar-
heilsu hlýtur að hafa mikil áhrif á
skoðanamyndun uppvaxandi
kynslóðar. Áfengislöggjöfin og
efnahagsaðgerðir henni tengdar
ráða miklu um áhættuþætti slysa
með þjóð vorri. Gildir það bæði
um umferðarslys, drukknanir,.
slys í heimahúsum, sjálfsmorð,
manndráp, meiðingar og elds-
voða. Að maður nú ekki tali um
fjölskylduhörmungar og andlega
skilar sér í lækkuðum sjúkra-
kostnaði, minnkaðri örorku og
vinnu- og æviárum, sem ella
hefðu tapast. Þessu veldur æska
fórnarlambanna.
Efnahagsmálastefnan í þrengri
merkingu ræður verðbólgu og
þenslu í þjóðfélaginu, sem aftur
hlýtur að hafa talsverð áhrif á
lífsstíl einstaklinganna, andlega
líðan þeirra, áfengismisnotkun,
lyfjaofát o.m.fl., ekki sízt upp-
vaxtarskilyrði barna og unglinga
en andrúmsloft æskuheimilanna
er talið ráða miklu um mótun til-
finningalífs barna og hættuna á,
að þau verði vantrúarkvillum og
geðvefrænum sjúkdómum að
bráð.
Vinnumálastefnan og aðgerðir
samkvæmt henni ráða skiptingu
arðs og byrða, kaupmætti, fram-
færslugetu og fátæktarmörkum
og þar af leiðandi hefur hún áhrif
á lífsstílinn og hann á þjóðar-
heilsuna. Að nota rétt til veikind-
adaga sem verzlunarvöru í kjar-
asamningum getur haft áhrif á
sjúkdómshugmynd og jafnvel
áfengis og fíkniefna með öllum
sínum afleiðingum.
Fjölmiðlastefnan eða löggjöf
um fjölmiðla markar starfsemi
þeirra bás í þjóðfélaginu. Óheft
samkeppni án nokkurra krafna
um lágmarksgæði gefur fjölmiðl-
um og markaðsöflum verulegt
svigrúm til áróðurs og skoðana-
myndunar, sem aftur hefur sín
áhrif á lífsstíl fólks og heims-
mynd. Mikið framboð efnis getur
leitt til þess að þeir, sem helzt
þyrftu á andlegri og líkamlegri
þjálfun að halda, veldu full mikið
og höfnuðu of litlu, heilsu sinni til
óþurftar.
Fiskveiðistefnan getur haft
margs konar áhrif á þjóðar-
heilsuna. Með því að spilla auð-
lindum sníðum við afkomendum
okkar þrengri efnahagslegan
stakk en ella hefði orðið. Fisk-
veiðistefnan hefur umtalsverð
áhrif á slysahættu sjómanna. Að
undanskilja báta undir 10 tonn-
um frá fisicveiðikvóta hefur haft í
för með sér verulega fjölgun smá-
báta, sem bjóða hættunni heim.
veg, sem hollustusamlegur þykir.
Einnig er vert að minna á hlut
áróðurs og fræðslu, en mataræði
okkar hefur sem kunnugt er mikil
áhrif á heilsufarið.
Landbúnaðarstefnan hefur
raunar sams konar áhrif og
manneldisstefnan með verðlagn-
ingu afurða og stjórn framleiðslu.
Einn af áhættuþáttum hjarta- og
æðasjúkdóma er sem kunnugt er
neyzla mikillar dýrafitu.
Húsnæðismálastefnan getur
haft margvísleg áhrif á þjóðar-
heilsuna. Þröngbýli og lakur
húsakostur er gróðrarstía sótt-
kveikja og telst því mikilvægur
áhættuþáttur sjúkdóma, þar sem
efnaleg gæði eru af skornum
skammti. Sennilega hefur bættur
húsakostur íslendinga á þessari
öld ráðið meiru um sigur okkar á
hvíta dauðanum heldur en til-
koma sýklalyfjanna. Tilhneiging
íslendinga á seinni árum til að
byggja gríðarlegar hallir yfir sig
langt um efni fram getur hins veg-
ar ekki talist heilsusamleg. Þessi
skaðlegi streituvaldur ungra for-
Svíar hafa reiknað út að kostnaður sænsku þjóðarinnar vegnar afleiðinga áfengisdrykkju sé fjórfaldur á við gróða ríkisins af einkasölunni.
vansæld og hrörnun auk efnalegs
tjóns.
Til fyrirmyndar
Tóbaksmálastefnan er til fyrir-
myndar hjá okkur íslendingum.
Allir fræðimenn um forvarnir
benda á tóbaksvarnir sem eina
virkustu forvarnaaðgerð sem völ
sé á gegn hjarta- og æðasjúkdóm-
um, lungnasjúkdómum og
krabbameini. Með skeleggum
ákvörðunum hefur Alþingi tekizt
að sá í þann forvarnaakur, sem á
komandi áratugum ætti að geta
borið góðan ávöxt, m.a. vegna
þeirrar neikvæðu þjóðarafstöðu
gegn tóbaki, sem æskulýðurinn
verður ljóslega var við.
Samgöngumálastefnan, þ.e.
allar aðgerðir í samgöngumálum,
hefur veruleg áhrif á slysatíðni og
slysavarnir. Hér á ég við um-
ferðarlög, sem bjóða notkun bíl-
belta, ákvarða hámarkshraða,
löggæzlu, viðurlög við brotum
o.þ.h. Hönnun og bygging góðra
umferðarmannvirkja er mikilvæg
heilbrigðisaðgerð, því allt sem
getur dregið úr umferðarslysum,
lífsafstöðu þess einstaklings, sem
að morgni þarf að gera það upp
við sig, hvort hann sé nógu frísk-
ur til að fara í vinnuna. Hinum
„vantrúuðu“ kann að finnast
ástæða til að nota þennan rétt oft-
ar en þeim er kannski hollt. Að
fela þriðja aðila, þ.e. læknum,
fomspurðum að skera úr um
hvort launþegi er óvinnufær, er
gjörsamlega vonlaust verkefni.
Aukning frídaga getur verið tví-
eggjað sverð fyrir þá, sem lítt
kunna að nota tómstundir sínar
sér til velfarnaðar. Vinnuvernd
og iðjufræðilegar aðgerðir hafa
mikla þýðingu fyrir líðan og
heilsu launþegans, þótt oftast sé
orsaka vanheilsu að leita utan
vinnustaðar. Iðjufræðilegt for-
varnastarf á íslandi er alltof
skammt á veg komið. Loks verð
ég að nefna atvinnuleysið, sem er
almennt viðurkénndur sjúk-
dómsvaldur meðal nágranna-
þjóða vorra. Nægir að benda á þá
andlegu vanlíðan, sem atvinnu-
leysi fylgir og getur haft í för með
sér geðvefræna sjúkdóma, þung-
lyndi, sjálfsmorð og misnotkun
íslendingar eiga Norðurlanda-
metið í drukknunum og eru því
hertar öryggiskröfur á sjó mikil-
væg forvarnaaðgerð.
Tollastefna
Tolla- og skattastefnan gefur
möguleika til verulegra áhrifa
með áhrifum á verðlagningu mis-
munandi hollra innfluttra mat-
væla og drykkjarfanga. Með því
að hækka sykurtoll gætum við
dregið úr tannskemmdum og
með lækkun á verði hollustufæðu
myndum við greiða fyrir neyzlu
hennar. Tollalækkun á bflum er
hins vegar aðgerð, sem líkleg er
til að spilla þjóðarheilsunni
vegna þeirrar slysahættu, sem
aukin bflaeign landsmanna hefur
í för með sér.
Umhverfismálastefnan hefur
áhrif á þjóðarheilsuna til hins
betra með bættum mengunar-
vörnum og með því að skapa fólki
betri skilyrði til hollrar útivistar.
Manneldisstefnan getur með
verðstýringu matvöru og drykkj-
arfanga haft veruleg áhrif á
neyzluvenjur landsmanna á þann
eldra, húsbyggingaræðið, setur
mark sitt á hina uppvaxandi kyn-
slóð, eins og húsnæðisstefna
stjórnvalda hefur verið á iiðnum
árum.
Skólastefnan og fjármögnun
skólakerfisins ræður því, hvort
hinir gífurlegu möguleikar skól-
anna til heilbrigðisuppeldis eru
nýttir eður ei.
Af framansögðu má ljóst vera,
að efnahagslegir þættir og ýmsar
stjómunaraðgerðir hafa veruleg
áhrif á heilsufar okkar og senni-
lega miklu meiri, heldur en áhrif-
um okkar heilbrigðisstarfsmanna
nemur. Til að bæta þjóðarheilsu
frá því sem nú er sé ég helzt von í
forvarnastarfi á breiðum grund-
velli, þar sem allir landsmenn
tækju höndum saman og legðu
aðaláherzlu á hina uppvaxandi
kynslóð. Hlutverk heilbrigðis-
starfsfólks yrði fyrst og fremst að
reka áróður og greina áhættu-
þætti.
Pétur Pétursson er læknir á
Heilsugæslustööinni á Akur-
eyri.
Millifyrirsagnir eru blaðsins.
ALÞÝÐUBANDALAGIÐ
Alþýdubandalagið Vesturlandi
Aðalfundur kjördæmaráðs
Aðalfundur kjördæmaráðs Alþýðubandalagsins á
Vesturlandi verður haldinn í Röðli í Borgarnesi,
sunnudaginn 16. október.
Fundurinn hefst kl. 14.00. Venjuleg aðalfundarstörf.
Önnur mál.
Svavar Gestsson menntamálaráðherra og Skúli Al-
exandersson alþm. mæta á fundinn. Fundarstjóri
Svavar Halldór Brynjúlfsson. Stjórn kjördæmaráðs
Alþýðubandalagið
Akranesi
Félagsfundur
Félagsfundur verður í Rein,
fimmtudaginn 13. október kl.
20.30. Skúli Steingrímur J.
Á dagskrá: Ríkisstjórnarþátttaka Alþýðubandalagsins, verkefni nýrrar ríkis-
stjórnar, staða flokksins. Á fundinum koma Skúli Alexandersson alþingis-
maður og Steingrímur J. Sigfússon landbúnaðar- og samgönguráðherra.
Alþýðubandalagið í Keflavík og Njarðvík
Aðalfundur
Aðalfundur Alþýðubandalagsins i Keflavík og Njarðvík verður haldinn
laugardaginn 22. október nk. klukkan 15. Fundarstaður auglýstur síðar.
Dagskrá: 1) Venjuleg aðalfundarstörf. 2) Önnur mál.
Félagar og stuðningsmenn hvattir til að mæta. Stjórnin
Umhverfismál
Fundur miðvikudagskvöld
Starfshópur um umhverfismál heldur fund í Miðgarði, Hverfisgötu 105,
miðvikudaginn 12. október kl. 20.30.
Umræðuefni: Stjórnun umhverfisverndar. Allir velkomnir.
Alþýðubandalagið
Alþýðubandalagið Reykjavík
Borgarmálaráðsfundur
Fundur miðvikudaginn 12. október kl.
17.00 að Hverfisgötu 105.
Fundarefni: Umferðarmál, hraðahindranir
Málshefjandi: Gunnar H. Gunnarsson
Önnur mál
Stjórnin
Gunnar HÞ.
Svavar Ólafur
Ný ríkisstjórn - ný stjórnarstefna
Ráðherrar Alþýðubandalagsins kynna stefnu flokksins og nýrrar ríkis-
stjórnar á opnum fundi í Safnaðarheimilinu Kirkjuhvoli í Garðabæ (við nýja
miðbæinn), laugardaginn 15. október kl. 15.00.
Ölafur Ragnar Grímsson fjármálaráðherra, Svavar Gestsson
menntamálaráðherra og Steingrímur J. Sigfússon landbúnaðar- og sam-
gönguráðherra flytja stuttar framsögur og svara fyrirspurnum fundar-
manna. Fundarstjóri: Hilmar Ingólfsson bæjarfulltrúi.
Fjölmennið og takið með ykkur gesti.
Alþýðubandalagið Garðabæ
ÆSKULÝÐSFYI KINGIN
Æskulýðsfylkingin 50 ára
Undirbúningsnefnd fyrir 50 ára afmæli ungliðahreyfingar sósíalista fundar að
Hverfisgötu 105, laugardaginn 15. október kl. 10.00.
Ljúffengt morgunkaffi á boðstólum. Ungir sem aldnir ungliðar velkomnir.
Nefndin
Steingrímur
PÓST- OG
Sf M AMÁLASTOFNUNIN
LOFTSKEYTAMAÐUR/SÍMRITARI
óskast til starfa við póst- og símstöðina á
SIGLUFIRÐI
Jafnframt er óskað eftir RITSÍMARITARA
sem lyki FJARSKIPTANÁMI á vegum Póst- og
símaskólans.
Upplýsingar hjá umdæmisstjóra á Akureyri
í síma 96-26000.
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 12. október 1988
Miðvikudagur 12. október 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7