Þjóðviljinn - 03.08.1989, Blaðsíða 3

FRETTIR
Byggingarreglugerð
Ný og hert
ákvæði
Félagsmálaráðherra hefur til-
kynnt breytingar á bygging-
arreglugerð sem fela í sér hertar
kröfur til að auka öryggi og styrk
bygginga, bætta aðstöðu hreyfi-
hamlaðara og ýmis ákvæði varð-
andi skipulag og byggingu sumar-
bústaða.
í fréttatilkynningu frá félags-
málaráðuneyti segir að þessar
breytingar byggi á störfum
nefnda sem skipaðar voru til að
endurskoða byggingarreglugerð-
ina og fara yfir burðarþolsákvæði
reglugerðarinnar, en um langt ár-
abii hefur verið bent á ýmis
vandamál sem upp hafa komið
varðandi mannvirkjagerð hér á
landi.
Meðal nýlundu sem nú er
kveðið á um í byggingarreglu-
gerðinni er að lokaúttekt skuli
gerð á byggingum þegar þeim sé
að fullu lokið þar sem gengið
skuli meðal annars úr skugga um
að smíði þeirra samræmist í öllu
samþykktum teikningum.
Þá er einnig kveðið á um há-
marksinnihald salts í steypuefni
úr sjó sem nota á í benta
steinsteypu, en talið er að rekja
megi töluverðan hluta steypu-
skemmda sem vart hefur á und-
anfömum ámm til of mikils salt-
innihalds steinsteypuefnis.
Meðal atriða sem varða hreyfi-
hamlaða sérstaklega má nefna að
jafnan skal séð fyrir einu bfla-
stæði á lóð bygginga er henti fötl-
uðum. Jafnframt em kröfur hert-
ar um frágang bygginga til að
auðvelda hreyfihömluðum og ell-
ihrumum aðgang, s.s. með lyft-
um og handriðum beggja megin
meðfram tröppum í aðkomu-
leiðum. í öllum fjölbýlishúsum
sem telja sex íbúðir eða fleiri skal
a.m.k. vera ein íbúð sem sérstak-
lega er hönnuð með þarfir hreyfi-
hamlaðra fyrir augum. f opin-
beru húsnæði og atvinnuhúsnæði
þar sem starfa 10 manns eða fleiri
skal þess jafnan gætt að salerni
verði sem henti fólki í hjólastól-
um. Pá er einnig kveðið á um að í
sumarbústaðahverfum á vegum
stéttarfélaga og starfsmannafé-
laga skuli wera eitt sumarhús hið
minnsta sem henti sérstaklega
þörfum hreyfihamlaðra.
Selfoss
Bullandi
ósamkomulag
Óeining meðal bœjarstjórnarfulltrúa
Sjálfstœðisflokks á Selfossi
Agreiningur og ósamkomulag
er meðal SjáTfstæðismanna í
bæjarstjórn Selfoss, og sam-
kvæmt heimildum Þjóðvi|jans er
það tilkomið vegna persónulegra
mála frekar en málefna bæjar-
stjórnar.
Þetta lýsir sér meðal annars í
meðferð afgreiðslu á byggingu
skóla sem staðið hefur til lengi. í
frétt í Alþýðublaðinu í gær segir
frá klofningi nýs meirihluta sem
er Framsóknarflokkur og Sjálf-
stæðisflokkur, og varð klofnin-
gurinn vegna skólamálsins. Mál-
ið hefur snúist um það hvort
byggja eigi nýtt skólahús eða við-
byggingu við þann skóla sem er til
staðar, og einnig hvernig eigi að
standa að útboðum.
Á bæjarráðsfundi varð ágrein-
ingur um útboðsmálin og að sögn
Þorvarðar Helgasonar bæjar-
stjórnarfulltrúa voru áform uppi
um að bjóða bygginguna út í einu
lagi. Það vildu Framsóknarmenn
ekki og rök þeirra voru að ef það
yrði gert, myndu verktakar utan
Selfoss taka verkið að sér því
verktakar á Selfossi hefðu ekki
bolmagn til þess. Það hefur hins
vegar sýnt sig að verktakar á Sel-
fossi eru fullfærir um að taka að
sér stærri verk.
Eftir þennan ágreining á
bæjarráðsfundinum, kröfðust
fulltrúar minnihlutans aukafund-
ar í bæjarstjóm. Á þeim fundi
kom ósamkomulag Sjálfstæðis-
manna vel í ljós, því oddviti
þeirra gekk til liðs við Framsókn-
armenn, en hinir tveir fulltrúar
Sjálfstæðismanna studdu tillögu
minnihlutans. Það varð því úr að
sú tillaga varð ofan á.
ns.
Skattar, tæki
til jöfnunar
Upplitið á landsmönnum hefur
sjálfsagt verið misjafnt þegar
álagningarseðill skatta datt inn
um bréfalúguna á dögunum. Eftir
að staðgreiðslukcrfið var tekið
upp verður sú upphæð sem
mönnum er gert að greiða á hálfu
ári, samt lægri en áður. Margir
þurfa ekkert að greiða til við-
bótar og aðrir fá endurgreitt. En
þegar þessi ákveðni seðill berst til
landsmanna er nánast komin hefð
fyrir því að þrasa aðeins um
skattamál.
Sú ríkisstjórn sem nú situr fór
ekkert í felur með þau áform sín
að hækka skatta. Ríkisstjórnin
taldi af einni ástæðu nauðsynlegt
að auka tekjur ríkissjóðs og hún
var sú, að öðruvísi yrði velferðar-
kerfinu ekki haldið gangandi.
Stórfelldur halli á ríkissjóði var
staðreynd á síðasta ári og þar sem
ríkisstjórnin setti sér ekki aðeins
það markmið að halda uppi vel-
ferðarþjónustunni, heldur líka að
vinna á hallarekstri ríkissjóðs,
var augljóst að hækka þurfti
skattana.
Engir skattar, ekkert
velferðakerfi
Úr röðum stjórnarandstöð-
unnar hafa þær raddir verið há-
værar að ríkisstjórnin ástundaði
skattapyntingar á fólki, skattarn-
ir væru að sliga fólk. Mest fór
hækkun skatta á skrifstofu- og
verslunarhúsnæði fyrir brjóstið á
Sjálfstæðismönnum, sem máttu
ekki heyra á þann skatt minnst
frekar en hækkun eignaskatts.
Málflutningur stjómarandstöð-
unnar um skattafarg er hins vegar
frekar ótrúverðugur. Það hljóm-
ar einfaldlega falskt að lofa hæst-
virtum kjósendum sömu velferð-
arþjónustu um leið og stórfelld-
um skattalækkunum er lofað, í
vaxandi halla á ríkissjóði og
auknum erlendum skuldum. Lof-
orð sem þessi eru nánast pólitískt
ábyrgðarleysi nema menn hafi á
prjónunum að gerbreyta velferð-
arkerfinu. Enginn flokkur hefur
hingað til verið kosinn á þing út á
slík áform.
Vegna skattlausa ársins verður
að fara allt aftur til ársins 1986 til
að fá samanburð á skattbyrði ein-
staklinga. Þá var hlutfall beinna
skatta til ríkisins 4% af heildar-
tekjum og 5,5% af heildartekjum
til sveitarfélaga. Samtals var
skatthlutfall beinna skatta 9,5%
á árinu 1986. Á þessu ári gera
áætlanir fjármálaráðuneytisins
ráð fyrir að skatthlutfall beinna
skatta til ríkisins verði 5,1% og
6,2% til sveitarfélaga, samtals
11,3%. Skatthlutfall ríkisins
hækkar því um rétt rúmt 1%.
í ár greiðir ríkisvaldið 3,7
milljarða til bamafólks sem er ríf-
lega fjórðungur af allri stað-
greiðslu ársins. 22 þúsund ein-
staklingar fá greiddar vaxtabæt-
ur, samtals um 750 milljón krón-
ur og 13,500 einstaklingar fá
greiddar vaxtabætur, 51,590
krónur hver einstaklingur sem
rétt hefur, en tvöföld sú upphæð
er greidd til hjóna.
Þannig getur ríkisvaldið beitt
skattakerfinu sem tæki til að
jafna kjör fólksins í landinu.
Þetta jöfnunartæki gengur samt
ekki á stærsta sviði skatt-
heimtunnar, óbeinu sköttunum.
Ríkisvaldið getur ekki tekið mið
af aðstæðum fólks og efnum þeg-
ar það greiðir vöm yfir búðar-
borðið, nema með því að taka
upp einhvers konar afsláttarmið-
akerfi. Slíkt kerfi yrði vafalítið
mjög illa séð á okkar tímum, þar
sem fólk þyrfti að bera fátækt
sína á torg með notkun slíkra
miða.
í fyrra vom innheimtir beinir
skattar ríkisins 9,5 milljarðar en
innheimta óbeinna skatta var
60,7 milljarðar, samkvæmt upp-
lýsingum Más Guðmundssonar
aðstoðarmanns fjármálaráð-
herra. Ríkið innheimtir því
megnið af sínum sköttum í gegn-
um óbeina skatta. Már sagði hlut-
fall beinna skatta vera tiltölulega
Iágt hérlendis en það færi þó
hækkandi. Meira réttlæti fælist í
beinum sköttum en óbeinum.
Beinir skattar auknir
Beinir skattar hérlendis era um
11% af heildartekjum einstakl-
ings, eins og fram kemur hér að
framan. Danir greiða mun meira
í beina skatta eða um 50% og
svipaða sögu er að segja af Norð-
mönnum og Svíum. Ef menn hafa
þá skoðun á annað borð að ríkis-
valdið eigi að jafna kjör lands-
manna, er ljóst að hlutföllum
beinna og óbeinna skatta verður
að breyta. Með afnámi skatta á
matvælum, sem mætt yrði með
samsvarandi hækkun beinna
skatta, gæti ríkisvaldið farið út í
frekari jöfnun á kjörum fólks,
í BRENNIDEPLI
jöfnun sem er óframkvæmanleg
fyrir framan þúsundir búðar-
borða.
Innan Alþýðubandalagsins
hefur verið stuðningur við þá
hugmynd að leggja tekjuskatt á í
tveimur þrepum. Þetta hafa krat-
ar ekki mátt heyra minnst á og
hafa helstu rökin verið þau, að
með tveimur þrepum væri aðal-
kosti staðgreiðslukerfisins, ein-
faldleikanum, fórnað. Þetta geta
ekki talist ólek rök. Þau em hins
vegar skiljanleg á meðan er verið
að koma á nýju innheimtukerfi
skatta. Már Guðmundsson sagði
illmögulegt að framkvæma marg-
ar skattkerfisbreytingar á sama
tíma. Nú stæði sennilega loksins
til að koma á virðisaukaskatti í
stað söluskatts, en þeirri aðgerð
Með afnámi
skatta á
matvælum, sem
mætt yrði með
samsvarandi
hækkun beinna
skatta, gæti
ríkisvaldið farið
út í frekari
jöfnun á kjörum
fólks, jöfnun
sem er ófram-
kvæmanleg fyrir
framan þúsundir
búðarborða
hefur þrívegis verið frestað. En ef
hlutfall beinna skatta hækkar
miðað við óbeina skatta, getur
innheimta tekjuskatts í tveimur
eða jafnvel þremur þrepum, ver-
ið stórkostlegt tæki í höndum
ríkisvaldsins til að jafna kjör
fólks.
Már sagði hugmyndir um fleiri
en eitt skattþrep alls ekki vera
dauðar. Þessi mál væm enn á
dagskrá. Hann efaðist samt um
að þær hugmyndir næðu fram að
ganga fyrir næsta skattár.
Eignir og ekkjur
Einn skattur hefur valdið
meira fjaðrafoki en annar og það
er eignaskatturinn. Menn, aðal-
lega kvenkyns, hafa risið upp
með þjósti og leikið á hljómborð
tilfinninganna og kallað þennan
skatt „ekknaskatt“. Fjármála-
ráðherra hendi ekkjum út úr ein-
býlishúsum sínum og komi þeim
á vonarvöl með þessum óréttláta
skatti.
Skoðum þetta aðeins. Ekkja
sem býr í húseign upp á 10
milljónir króna greiðir í eigna-
skatt 5,130 krónur á mánuði, auk
0,25% þjóðarbókhlöðuskatts
sem allir greiða ef þeir eiga hús-
eign að verðmæti 4,5 milljónir
eða meira. Hafi konan orðið
ekkja eftir 1984 greiðir hún lægri
upphæð, 3,000 krónur á mánuði,
sem er breyting frá því sem var. í
prósentum er dæmið þannig að
ekkjan greiðir 1,2% af fyrstu 7
milljónunum en 2,7% af þeim 3
milljónum sem eftir eru, ef áfram
er miðað við 10 milljóna eign. Sé
um hjón að ræða miðast hærra
þrepið við 14 milljóna húseign.
Hér er miðað við skuldlausa
eign, þannig að ekkjan er laus við
allar áhyggjur af afborgunum af
eigninni. Hún er auðvitað ekki
öfundsverð af því að vera ekkja
þó hún búi í skuidlausri eign sem
metin er á 10 milljónir. En bemm
hana saman við unga einstæða
móður með 1-2 börn. Hver eru
kjör ekkjunnar í samanburði við
hana? Einstæða móðirinn gæti
haft tekjur á bilinu 40-100 þús-
und krónur á mánuði, sennilega
nær lægri mörkunum, og með
þeim fjármunum á hún að standa
undir húsaleigu, rekstri heimilis-
ins og þeim kostanði sem fylgir
því að eiga bam.
Það má jafnvel leika sér á til-
finningahljómborðinu og ímynda
sér að einstæða móðirin leigi í
kjallaranum hjá ekkjunni. Miðað
við húsaleigumarkaðinn yrði
ekki ólíklegt að einstæða móðirin
greiddi um 70% af sínum tekjum
í húsaleigu. Ekkjan gæti því hæg-
lega fengið inn fýrir eignaskattin-
um á einum til tveimur mánuð-
um. Húsaleiguna mætti því, til að
slá á rétta strengi, kalla „mæðr-
askattinn“.
Eignir endurspegla fjárhags-
lega getu eigandans til að eignast
þær. Þó eftirlifandi maki þurfi að
greiða örfá þúsund mánaðarlega
getur það varla komið viðkom-
andi á vonarvöl. í allri umræðu
um skatta verður að hafa í huga
hvaða þjónustu þegnarnir ætlast
til að ríkið veiti þeim. Efnahags-
stefna í ætt við þá stefnu sem rík-
isstjórn Þorsteins Pálssonar rak,
er kjörin til að undirbúa stórfelld-
an niðurskurð á opinberri þjón-
ustu. Slæm staða ríkissjóðs, er-
lend skuldasöfnun og svo fram-
vegis, gefur þeim sem vilja einka-
væða velferðarþjónustuna, tylli-
ástæðu til að selja „eignir ríkis-
sjóðs upp í skuldir hans“. Svarið
er réttlát skattheimta sem dreifir
hluta auðæfa þeirra ríkari til
hinna fátækari. -hmp
Flmmtudagur 3. ágúst 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3