Þjóðviljinn - 17.10.1989, Blaðsíða 3

Smábátar
Krókaveiðar
verði frjálsar
„Grundvallarhugsjón Lands-
sambands smábátaeigenda er og
hefur verið að veiðar smábáta við
íslandsstrendur takmarkist ærið
nóg af ytri aðstæðum þótt ekki
bætist það ofan á að stjórnvöld
hafi hönd í bagga með hverri
hreyfingu manna,“ segir í ályktun
sjávarútvegsnefndar Landssam-
bandsins frá aðalfundi félagsins á
sunnudag.
Rúmlega 50 fulltrúar smábáta-
sjómanna af öllu landinu voru á
aðalfundi félagsins um helgina
þar sem aðalmál fundarins voru
fiskveiðistefnan og málefni grá-
sleppuveiðimanna en óseldar eru
um 4 þúsund tunnur af söltuðum
grásleppuhrognum frá síðustu
vertíð.
Að sögn Arthúrs Bogasonar
formanns LS er það enn ófrávíkj-
anleg krafa smábátasjómanna að
krókaveiðar verði gefnar frjálsar
en þó ályktaði sjávarútvegs-
nefndin að „það kerfi sem notað
hefur verið undanfarin ár hvað
varðar krókaveiðar hefur verið
með þeim hætti að smábátaeig-
endur hafa talið það ásættanlegt á
meðan almennar takmarkanir
eru á botnfiskveiðiflotanum í
heild.“
í ályktun sjávarútvegsnefndar
aðalfundarins gerir Landssam-
bandið fullan fyrirvara við nýbirt
frumvarpsdrög til laga um stjórn-
un fiskveiða. Félagið lýsir furðu
sinni á því að á sama tíma og
þjóðfélagsumræðan snúist
stöðugt í þá átt að gagnrýna
kvótafyrirkomulagið og nauðsyn
þess að brjóta kerfið upp skuli
hagsmunaaðilar og stjórnvöld
stefna í þveröfuga átt.
Landssambandið telur það
vera eitt af forgangsverkefnum
sjávarútvegsráðuneytisins að
létta sóknina af íslenskum fiski-
miðum í ljósi stöðugt minnkandi
úthlutunar á aflamagni. Þá mót-
mælir félagið því sérstaklega að í
nýju frumvarpsdrögunum skuli
enn á ný vera hrint af stað skriðu
smíði nýrra smábáta.
Félag smábátaeigenda skorar á
stjórnvöld að viðurkenna nú þeg-
ar sérstöðu smábátaútgerðar og
íhuga mikilvægi hennar gagnvart
byggð í landinu öllu enda sé hún
undirstaðan í tilveru fjölmargra
sjávarplássa.
-grh
Vinnumarkaður
Tómt borð
hjáSátla
„Það er vissulega tómt borð hjá
mér þessa stundina og ég á ekki
von á öðru en að það haldist fram
tii nóvemberloka þegar samning-
ar BSRB og ríkisins verða lausir
eða jafnvel fram til áramóta,“
sagði Guðlaugur Þorvaldsson
ríkissáttascmjari.
Að vísu á Rafiðnaðarsam-
bandið eftir að semja við Reykja-
víkurborg, en ríkissáttasemjari á
þó ekki von á að þeir samningar
komi inn á borð til hans þar sem
samningar hafa tekist í deilu raf-
iðnaðarmanna og ríkisins. Af
öðrum samningum er það að
segja að um áramótin verða
samningar Alþýðusambandsins
við atvinnurekendur lausir, einn-
ig sjómanna og í kjölfarið koma
farmenn. í mars verða svo ný-
gerðir samningar rafiðnaðar-
manna við ríkið lausir, hjá Álver-
inu og svo koll af kolli.
„Annars getur maður aldrei
sagt aldrei í þessum efnum og af
þeim sökum er maður alltaf í við-
bragðsstööu," sagði Guðlaugur
Þorvaldsson.
-grh
Að duga
Veganesti nýrrar forystu VMSÍ
að loknu 15. þingi þess er fer-
skara en oft áður. Þingið ályktaði
um mál sem sjaldan hafa fengið
jafn mikla áherslu. Samhengi á
milli atvinnu- og kjaramála í af-
greiðslu þingsins er skýrara. Ors-
ökin er ljós: sérfræðiálit lá til
grundvallar í helstu málaflokkum
þar sem samband á milli helstu
þátta efnahagslífsins eru skýrð og
reynt er að byggja upp framtíðar-
sýn í baráttu verkafólks með
þetta samhengi í huga. Formaður
VMSÍ lofaði breyttum starfshátt-
um „mjög fljótlega“ í lokaávarpi
sínu til þingheims.
eða drepast
Niður með vexti
og atvinnuleysi
Fyrstu verk forystunnar að
loknu þingi verða að þrýsta á
ríkisstjórnina í vaxtamálum.
Framkvæmdastjórnin ætlar að
ganga á fund ríkisstjórnarinnar
sérstaklega vegna vaxtamálanna
og einsog fram kemur annars-
staðar í Þjóðviljanum í dag getur
Verkamannasambandið búist við
jákvæðum undirtektum hennar.
Það vakti athygli að í starfi þing-
sins kom ekki fram sérstök álykt-
un um vaxtamál svo sem boðað
hafði verið, heldur var ákveðið
að „halda friðinn" eða varðveita
óbreytt ástand á vettvangi þing-
sins. Atvinnuleysisvofan er
mál málanna hjá VMSÍ. í lokaá-
varpi sínu til þingsins á laugardag
sagði Guðmundur J. Guðmunds-
son endurkjörinn formaður
VMSÍ að beitt yrði fullum styrk
gegn atvinnuleysi og þar yrði
öllum tiltækum ráðum beitt.
Hann boðaði breytt vinnubrögð
innan VMSÍ með aukinni uppf-
ræðslu verkafólks um „starfskil-
yrði fyrirtækja", markaðsmál og
rekstrargrundvöll framleiðslug-
reinanna. Sambandsleysi foryst-
unnar við grasrætur verkalýðs-
hreyfingarinnar ætlar formaður-
inn að lækna með ferðalögum
forsvarsmanna um landið; „þið
fáið að sjá okkur heima og ekki
bara á forsíðum dagblaðanna,“
sagði formaðurinn.
VSÍ: lélegir
hagsmunagæslumenn
Umsögn formanns VMSÍ um
atvinnurekendur landsins vekur
athygli. Hann segir þá lélega
hagsmunagæslumenn fyrir sjálfa
sig. Þeir hafi lagt aðaláherslu á að
halda launakostnaði niðri í stað
þess að vera á varðbergi gegn
þenslu í í öðrum þáttum atvinnu-
rekstrarins, gegn vaxtaokri pen-
ingastofnana og að framsýni í
markaðsmálum sé illilega ábóta-
vant, sérstaklega hjá stærstu út-
flutningsfyrirtækjunum á sjávar-
afurðum. Hann segir að VMSÍ
geti ekki lengur beðið aðgerða-
laust og hafi nú tekið frumkvæði í
tillögugerð, meðal annars hvern-
ig bregðast skuli við aflasam-
drætti með frekari fullvinnslu
innanlands og úrræðum í vitlausu
fjárfestingaæði t.d. í alltof stór-
um fiskiskipaflota landsins.
Sérdeildum
tryggð völd
Flestar mannabreytingar í
ábyrgðarstöðum innan VMSÍ
urðu í takt við baktjaldamakk
fyrir þingið og á meðan á því
stóð. Margir þingfulltrúar töldu
krata hafa klúðrað varafor-
mannskosningunni með því að
setja undir „..gamalt varadekk",
Karl Steinar Guðnason. Karl
lýsti því yfir strax í hádegisfrétt-
um eftir kjörið að eiginlega hefði
hann lítinn tíma til starfans.
Eina kosningin til fram-
kvæmdastjórnar þar sem menn
tókust beint á um sæti var á milli
Nýr-gamall varaformaður VMSl Karl Steinar Guðnason fyrsta dag þingsins á spjalli við einn gestinn,
Ásmund Stefánsson forseta ASÍ og bankaráðsformann íslandsbanka. Ljósmynd Jim Smart.
Jóns Kjartanssonar
Vestmannaeyjum og Björns
Grétars Sveinssonar Höfn. Björn
vann með nokkrum yfirburðum.
Flestir „óbreyttir" þingfulltrúar
sem Þjóðviljinn ynnti álits á bakt-
jaldamakki og vinnubrögðum
kjörnefndar tengdum því luku
upp einum rómi um að fyrirbærið
væri ekki aðeins úrelt, óáreiðan-
í BRENNIDEPLI
„Þetta er úrslitatil-
s
raun til að gera VMSI
að því afli sem það á
að verða. -Tvö nœstu
árin skera úr um til-
veruþess, “ segir
Björn Grétar
legt og bundið á flokksklafana
heldur tæki það beinlínis orkuna
úr öðru starfi þingsins, menn
hefðu varla tíma til annars en að
„plotta“.
Átök urðu um þá spurningu
hvort tryggja ætti nýkjörnum for-
mönnum deilda setu í sambands-
stjórn VMSÍ en þeim lauk eftir að
túlkun lagaákvæða sambandsins
var skotið til þingheims sem ák-
vað að setja þá inn.
Úrslitatilraun
- leiðandi afl
Björn Grétar Sveinsson segir
að athyglisverðasta niðurstaða
þingsins sé sú staðreynd sem for-
ystan stendur frammi fyrir, að
Verkamannasambandið ætli sér
að taka þátt í atvinnustefnunni.
„Það er skylda sem á okkur er
lögð á þessu þingi, ásamt ákvarð-
anatöku á öllum sviðurn." Um
möguleika til áhrifa segir Björn:
„Ríkisstjórnin er kennd við
vinstri stefnu og verkalýðshreyf-
ingin á því auðveldari leið að
henni en ella. Það liggur í augum
uppi. En ég tek fram að við verð-
um ekki sendisveinar ráðherra
þar með, okkur er ætlað að leiða
ráðherrana inn á réttar brautir.
„Þetta er úrslitatilraun til að
gera VMSÍ að því afli sem það á
að verða, næstu tvö árin skera úr
um tilveru þess, - nú verða menn
að duga eða drepast og stefnan er
sú að verða leiðandi afl innan
verkalýðshreyfingarinnar,“ sagði
Bjjörn Grétar í samtali við Þjóð-
viljann.
Fjárfestingastefna
verkalýðsfélaga
réttmæt?
Félag Björns Grétars, Jökull á
Höfn í Hornafirði, ákvað nýlega
að setja 10 miljónir í fyrirtæki þar
til kaupa á fiskiskipi. í Ijósi þess
að Björn er nýkjörinn gjaldkeri
VMSÍ og að í ályktunum þingsins
er gerð hörð árás á vitlausa fjárf-
estingastefnu í atvinnulífinu, er
forvitnilegt að heyra um viðhorf
hans til fjárfestinga verkalýðsfé-
laga í atvinnutækjum.
„Mitt viðhorf er að það eigi í
sjálfu sér ekki að vera stefna
verkalýðsfélaga að fjárfesta
svona, en það er hægt að hafa
áhrif á gang mála á stöðunum,"
segir Björn Grétar. „Við höfðum
áhrif á atvinnuþróunina á Höfn,
það þurfti að gera meira en að
tala. Þarna voru félagsleg öfl að
verki, - kaupfélagið, sveitarfé-
lagið, verkalýðsfélagið, almenn-
ingur og síðan fleiri. Mín skoðun
hefur verið að verkalýðsfélög eigi
ekki að hika þegar rétta tækifærið
kemur, þau eigi að starfa með fé-
lagslegum samtökum öðrum,“
segir Björn Grétar.
Þeirri spurningu Þjóðviljans
hvort bágur efnahagur verkalýðs-
félaganna gefi tilefni til áhættu-
spils með peninga þeirra svarar
Björn Grétar svo að það sé
„grundvallaratriði að ganga ekki
nærri fjárahag félaganna og úti-
lokað að stofna til stórskulda
vegna fjárfestinganna. Persónu-
lega held ég,“ segir Björn „að sá
' sem er t.d. formaður í félagi eigi
ekki að sitja í stjórnum þeirra fyr-
irtækja sem aðildin er að. For-
maðurinn getur hreinlega ekki
beitt sér við samningaborðið í
slíkri stöðu,“ segir Björn Grétar
um leið og hann ítrekar að þetta
sé sín persónulega skoðun.
Engan VSÍ-áróður takk
í kjaramálaályktun sinni varar
VMSÍ við því að þær aðstæður
sem nú ríkja í þjóðfélaginu, bæði
í heimilisrekstri og atvinnurek-
stri, verði notaðar til „áróðurs-
stríðs" og viðhalds blekkingar-
innar um að ástæða ófremdarást-
andsins sé kaup verkafólks. í
kjaramálum bendir VMSÍ á
nauðsyn þess að atvinnurekend-
ur og stjórnvöld leiti sameigin-
lega orsaka þess hvernig komið
er hjá sjálfum sér, í gegndar-
lausum fjárfestingum sínum og
að þeir geti ekki vænst þess að
verkafólk taki ábyrgð á því.
Ekki er í kjaramálaályktun far-
ið nánar út í stöðu heimilanna í
landinu heldur var samþykkt sér-
stök ályktun um dagvistar- og
skólamál sem fram kom frá
þremur konum. í henni er skorað
á stjórnvöld að bæta strax úr því
ófremdarástandi sem ríki í dag-
vistarmálum og í núllbekkjum
grunnskólanna, þ.e. sex ára
deildunum.
Vinni samninganefnd VMSÍ
grannt eftir nýrri kjaramálaálykt-
un við samningaborðið verður að
finna í þeim samningum ákvæði
sem tryggir uppsögn samninga ef
og um leið og „hærra launaðir
hópar sem á eftir koma geta knú-
ið fram í skjóli sérstakrar aðstöðu
sinnar margfalda ávinninga þess
sem láglaunafólk samdi um“
segir í ályktuninni.
Verðtrygging launa er ekki
skilyrði sem komandi samninga-
nefnd VMSÍ hefur með sér að
samningaborðinu, heldur skal
reynt að afnema aðrar verðtrygg-
ingar í efnahagskerfinu. í þessu
samhengi ætlar VMSÍ sér að ná til
baka gróða sem vegna stjórn-
leysis í peninga-og fjárfestinga-
málum hefur gefið „ýmsum aðil-
um“ tækifæri til að maka krókinn
ríkulega. Sá gróði á að fara til
baka til launafólks og atvinnu-
vega.
fmg
Þriðjudagur 17. október 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3