Þjóðviljinn - 20.12.1989, Blaðsíða 5

BÆKUR
Magnús H. Gíslason skrifar
Ein og hálf skotthúfa
Æviminningar Sigurjóns Rists
Hermann Sveinbjörnsson/
Sigurjón Rist
Vadd‘ út í
Skjaidborg 1989
Einhverntíma fyrir óralöngu sá
ég mynd framan á blaði af manni í
sjóklæðum. Við nánari athugun
reyndist þetta vera Lárus Rist,
sund- og leikfimikennari á Akur-
eyri. Myndinni fylgdi frásögn af
því, að Lárus Rist hefði unnið
það afrek að synda í öllum sjó-
klæðum af Oddeyrinni og austur
yfir Eyjafjörð og hefði afklæðst
öllum fötum á sundinu. Þótt langt
sé um liðið síðan ég las þessa frá-
sögn ,telégmigmuna það rétt, að
þetta hafi þótt mikið sundafrek.
Löngu seinna kynntist ég svo
Lárusi Rist. Pá var hann fluttur
suður í Ölfus. Og hugsjónum sín-
um trúr beitti hann sér fyrir sund-
laugarbyggingu á Reykjum, þar
sem hann síðan kenndi sund
allmörg næstu árin. Þótt aldurs-
munur væri mikill tókst vinátta
með okkur Lárusi, enda mun
hann hafa verið laginn við að laða
að sér ungt fólk.
Og enn liðu nokkur ár. Þá var
ég eitt sinn staddur hjá Guð-
björgu Árnadóttur, þáverandi
ráðskonu við Garðyrkjuskólann
á Reykjum. Snarast þá þar inn
maður, mikill vexti og vörpu-
legur og hressilegur í tali.
Reyndist þarna kominn Sigurjón
Rist, sonur Lárusar. Síðan hef ég
nokkuð fylgst með ferli hans, þó
lengst af úr fjarlægð.
Sigurjón var tæplega fjögurra
ára gamall þegar hann missti
móður sína. Heimilið var þungt.
Lárus var enginn auðmaður.
Hugsjónamenn eru það sjaldn-
ast. Sigurjóni var komið í fóstur
að Torfum í Eyjafirði. Þar naut
hann umönnunar góðra fóstur-
foreldra, sem hann hélt tryggð
við æ síðan. Undi sér vel við að
sulla í Eyjafjarðaránni. Var það
e.t.v. forboði þess, er koma
skyldi? Að menntaskólanámi
lolcnu var hann við nám og ýmis
störf utan lands og innan. En
styrjöldidn batt enda á háskóla-
nám ytra.
Frá þessu segir í nýútkominni
bók Sigurjóns, „Vadd‘ út í“, þar
sem hann rekur ýmsar æviminn-
ingar sínar. Hermann Svein-
björnsson skráði, en Skjaldborg
gefur út.
Árið 1947 réðist Sigurjón til
raforkumálaskrifstofunnar. Þar
með hófst hans eiginlega ævi-
starf. Rafvæðingin var að ryðja
sér til rúms. Menn horfðu til
margra smærri virkjana víðsveg-
ar um land þar sem enn voru ekki
í augsýn möguleikar á því að
landið allt gæti fengið raforku frá
fáum stórvirkjunum. Á næstu
árum mældi Sigurjón rennsli ótal
vatnsfalla vítt og breitt um
landið. Síðan tóku við mælingar á
stórfljótum og jöklum. Þessu
fylgdu gjarnan miklar svaðilfarir
og harðræði og enda stundum
beinlínis lífshætta. Þann 7. apríl
1951 var Sigurjón staddur á Vatn-
ajökli ásamt nokkrum mönnum
öðrum. Þar rákust þeir á volgru
við Eystra-Grímsfjall, sem er
snarbratt. Þeir Sigurjón og annar
maður til fóru að athuga volgr-
una, sem var í lægð, en himinhár
bergveggur reis sunnar hennar.
Fáeinum augnablikum eftir að
þeir félagar fóru frá volgrunni
fengu þeir „gust mikinn í bakið
og lentum síðan í miklu snjókófi.
Frá hinum séð hurfum við ger-
samlegasjónum. Stórt snjóstykki
hafði fallið úr fjallinu og beint
ofan í vökina. Þarna hefðum við
borið beinin ef við hefðum verið
örfáum mínútum síðar á ferð-
inni.“
En oft var gamansemin með í
för. Eitt sinn voru þeir Sigurjón,
Sigurður heitinn Þórarinsson
o.fl. við þykktarmælingar á Mýr-
dalsjökli. Þeirgrófu niðurí jökul-
inn til þess að finna þykkt vetrar-
snævarins og voru komnir 5 m.
niður. Þá segir Sigurður, sem
auðvitað var með sína frægu,
rauðu skotthúfu: „Ég ét húfuna
mína ef gryfjan reynist dýpri en
það.“ Fór Sigurður síðan ein-
hverra erinda niður í Vík. Daginn
eftir lauk Sigurjón við gryfjuna
og sendi þá Sigurði, sem staddur
var hjá sýslumanninum í Vík,
svohljóðandi skeyti: „Snjógreftri
er lokið. Snjógryfjan reyndist ein
og hálf skotthúfa plús 20 sm.“.
Svona sögur eru raunar enda-
laust hægt að tína til upp úr þess-
ari stórfróðlegu og skemmtilegu
bók. Þrátt fyrir margvíslega erf-
iðleika og mannraunir varð hver
ferð að sérstöku og heillandi
ævintýri og Sigurjón er mikill frá-
sagnameistari. - Fjölmargar
myndir eru í bókinni.
f eftirmála segir skrásetjarinn,
Hermann Sveinbjörnsson, m.a.:
„Kynni mín af Sigurjóni hafa ver-
ið bæði einkar fróðleg og
skemmtileg. Hann er maður, sem
mótaðist af erfiðleikum en bug-
aðist aldrei. Hann vann úr hverj-
um vanda, sigraðist á honum eða
fann sér einfaldlega nýjan farveg,
eins og fallvatnið, þegar einhver
fyrirstaða verður“. Þeir, sem lesa
bókina „Vadd‘ út í“, geta áreið-
anlega tekið undir þessi orð.
-mhg
cÍSEENZKA;HESrSÍNS <-Á 2« ÖIíT)
elska og óska, því að þú færð það
allt saman,“ sagði skáldprestur-
inn Sigurður Einarsson í Holti við
Guðmund og þau orð kveða við
eins og leiðsögustef í þessari
skáldsögukenndu sjálfsmynd
skáldsins.
Kímnigáfa Guðmundar, segir í
forlagskynningu, nýtur sín einkar
vel þegar hann segir óborgan-
legar sögur af skáldvinum sínum
og fleira fólki. Um leið gefur frá-
sögn hans glögga mynd af mann-
inum sem þrátt fyrir amstur og
eril missir aldrei sjónar á óska-
draumnum, kölluninni til að
skrifa.
Ættbók
íslenska
hestsins
Ættbók og saga íslenska hestsins,
5. bindi eftir Gunnar Bjarnason
er komin út hjá Bókaforlagi
Odds Björnssonar. í þessu bindi
er lýsing stóðhesta frá nr. 964 til
1140 og lýsing á hryssum frá nr.
3500 til nr. 4716. Þá er í bókinni
starfssaga Gunnars sem ráðu-
nautar til ársins 1973. Segir þar
m.a. frá kynningu á íslenska hest-
inum í Evrópu og Ameríku og
stofnun hestaklúbba erlendis.
Bókina prýða myndir af flest-
öllum stóðhestum sem lýsing er
af.
Guðmundur
Daníelsson
rifjar upp
Iðunn hefur gefið út nýja bók
eftir Guðmund Daníelsson rit-
höfund. Þetta er heimildarskáld-
saga, byggð á minningum skálds-
ins um vini og samferðarmenn,
aldarmynd þar sem alvara og
kímni haldast í hendur.
„Óskin er hættuleg, því að hún
rætist. Það er hættulegt að unna,
Fyrir fólk á
bílprófsaldrinum
Út er komin hjá Bókaútgáfunni
Reykholti skáldsagan Lífið er
lukkuspil eftir Erling Pedersen.
Lísa Lotta, Proffinn og Leifur
eru öll á bílprófsaldrinum, eitt
þeirra komið með bílpróf, en hin
í tímum. Lífið snýst um það sem
lífið snýst yfirleitt um hjá fólki á
þessum aldri, bfla, skemmtanir,
skólann og leitina að sjálfum sér.
En svo verður hræðilegur atburð-
ur sem breytir lífi þeirra allra...
Markmið bókarinnar er að
koma á framfæri jákvæðum við-
horfum til umferðar. Það er m.a.
gert með því að lýsa biturri
reynslu ungmenna sem lenda í
umferðarslysi. Lýst er áhrifum
þessarar reynslu á þau sjálf, fjöl-
skyldur þeirra og allt nánasta um-
hverfi. Bókin er því einkum ætl-
uð ungu fólki sem langar til að
kitla bensínið dálítið ótæpilega
eða hvetur aðra til þess.
Þýðandi bókarinnar er Sigurð-
ur Helgason, upplýsingafulltrúi
Umferðarráðs.
Bókin er gefin út með styrk og
stuðningi Klúbbs 17 - Samtaka
ungra ökumanna, SEM - Sam-
taka endurhæfðra mænuskadd-
aðra, Umferðarráðs og Reykja-
víkurdeildar Rauða kross fs-
lands.
MINNING
Magnús Blöndal Sigurbjömsson
Fæddur 6. september 1965 - Dáinn 12. desember 1989
Hvað er dauði, ekki get ég
svarað því. En eitt veit ég, Maggi
Blöndal mun lifa í heimi þeirra
sem þekktu hann. Það er ýmis-
legt sem hann kenndi okkur sam-
ferðafólkinu þó að árin yrðu ekki
fleiri.
Magnús Blöndal var fæddur 6.
september 1965, sonur hjónanna
Ernu Magnúsdóttur Blöndal og
Sigurbjörns Kristinssonar gull-
smiðs. Þau eignuðust tvö börn,
Magnhildi sem er viðskiptafræð-
ingur, gift Þór Haukssyni guð-
fræðingi og eiga þau eitt barn, og
Magnús Blöndal sem var við nám
í Kennaraháskólanum er hann
lést.
Ég hef fyglst með Magga frá
því hann var smástrákur, þeir
voru bekkjarbræður og vinir
hann og Sigurður eldri sonur
minn.
Með sinni glaðværð og hlýja
viðmóti varð hann einnig vinur
foreldranna. Það var gaman að
fylgjast með honum. Það var
alltaf svo mikil drift og kraftur í
öllu sem hann tók sér fyrir hend-
ur. Strax í barnaskóla stofnaði
hann ferðafélagið Garpana. Það
er ennþá starfandi. Það voru
farnar skíða- og gönguferðir í
fylgd kennara. Þetta voru
skemmtilegar og eftirminnilegar
ferðir fyrir þátttakendur og efldi
um leið samheldnina. Það vill oft
gleymast að rækta vináttuna í
þessu þjóðfélagi hraða og streitu.
Fyrir Magga var það ákaflega
eðlilegt að taka þátt í gleði og
sorg annarra. Maggi var sam-
tvinnaður þessu heimili bæði sem
vinur eldri sonar míns og þjálfari
Stefáns Loga yngri sonar. Það var
mikið lán fyrir Val að fá Magga til
að þjálfa yngri strákana. Og það
var mikið lán fyrir okkur foreldr-
ana sem áttum stráka í liði hans.
Það er ekki bara það að liðin hans
hafi bæði orðið Reykjavíkur- og
íslandsmeistarar, heldur miklu
fremur hitt hvað hann lagði sig
fram við að efla samstöðu strák-
anna og félagsþroska.
í því eiga foreldrar Magga
einnig stóran þátt. Heimili þeirra
stóð opið öllum þessum stráka-
skara, hvenær sem Magga datt í
hug, og var þá komið til skrafs og
ráðagerða meðan grillað var eða
bornar fram ljúfffengar pizzur.
Það er ekkert sjálfsagt að þjálfar-
inn geri þetta.
En þannig var Maggi. Fyrir
tveimur mánuðum mætti hann
sárþjáður á fund til að stofna for-
eldrafélag fyrir fjórða flokk.
Þar var hann að hugsa um hag
bæði foreldra og bama, að þau
næðu betur saman með því að
sýna viðfangsefnum barna sinna
áhuga og hvatningu.
Maggi kynntist unnustu sinni
Margrleti Tómasdóttur í Kenn-
araháskólanum þar sem bæði
vom við nám. Hún hefur staðið
eins og klettur við hlið hans
ásamt foreldrum, systur og mági
hans í baráttunni við þann sjúk-
dóm sem leiddi hann til dauða.
Megi minningin um einstakan
dreng létta sorg ykkar.
Þess óskar fjölskyldan í Boga-
hlíð 7.
Kristrún Stefánsdóttir
Mlðvlkudagur 20. desember 1989 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5