Þjóðviljinn - 11.01.1990, Blaðsíða 4

þJÓDVILIINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkaiýðshreyfingar
Átak 1990
Nú viö upphaf Átaks 1990, stærsta verkefnis í upp-
græðslu með aðstoð almennings hingað til, verður sú
spurning enn áleitnari, hverjar aðferðir hafi reynst áhrifa-
mestartil að spilla flóru íslands og hvaða spor séu heppileg-
ust til að þétta gróðurkápuna á ný. Og hvort yfirleitt sé
ástæða til að lita hér alla mela, holt og sanda.
Illa rökstuddir sleggjudómar í þessum efnum fæla ekki
aðeins frá, heldur geta valdið röngum áherslum í átökunum.
Ljóst er td. að vinnuaðferðir sumra eldhuga í skógrækt fyrr á
öldinni gerðu ekki einasta margan bóndann afhuga heldur
töfðu skynsamlega uppgræðslu og leiddu áhugafólk á ófrjó-
ar villigötur.
Fólk sem heldur að sauðlaust ísland muni springa jafn-
harðan út af hvönn og blágresi, hefur líka verið svikið um
réttar upplýsingar. Grösug heimalönd eyðibýla, gegnsmog-
in taði, villa mörgum sýn. Friðun og beitarstjórn eru hins
vegar lífsnauðsynleg miklu víðar en nú tíðkast. Hugsanlega
enn brýnna verkefni en útplöntun, áburðargjöf og sáning.
Þessar sárafáu ær liðinna tíma komust minnst á afrétti.
Þær voru mjólkaðar heima eins og gimbillinn mælti, þetta er
mjólkurkyn og þarf að kynbæta það sem fyrst með erlendum
stofnum, td. Texel, ef meiningin er að nota það í alvöru til
hagkvæmrar kjötframleiðslu í framtíðinni. Sauðfjárbeit hefur
því ekki reynst öflugasta tæknin til að skemma ísland. Féð
hafði hreinlega hvorki fjöldann né aðstöðuna til að rótnaga
fjöllin. Aðrar orsakir ollu, þótt rollur nútímans hafi víða tafið
bata.
Tötrar Fjallkonunnar blöstu næstum jafn skýrt við Ara
fróða á 12. öld, samkvæmt íslendingabók, eins og Ómari
Ragnarssyni loftkappa núna. Á 250 árum frá landnámi
höfðu forfeður okkar tætt trjávið og hrís úr sverðinum.
Næstu 7 aldirnar var gróðureyðingin af mannavöldum það
gjald sem þjóðin borgaði fyrir að komast af. Eldsneyti til
rauðablásturs, denginga og annars heimilishalds bættist við
vetrarbeit stórgripa.
Reginöfl náttúrunnartil lofts, láðs og lagar minntu örlítið á
sig við suðurströndina um daginn, hvolfdu sandinum enn á
ný yfir Vík í Mýrdal og sundruðu veggjum og vegum. Þeir
sem ekki átta sig á áhrifum slíkra firna á yfirborð íslands,
þegar ælur eldfjalla og frostbit bætast við, geta varla skipu-
lagt endurheimt landgæða að gagni.
Alla þessa öld hefur íslenskt hugsjónafólk leitað leiða til
að borga gróðurskuld þjóðarinnar við land sitt. Hugsanlegt
er að ársins 1990 verði ekki síst minnst fyrir þær sakir á
íslandi, að þá hafi landsmenn tekið höndum saman í stærsta
landgræðsluverkefni þjóðarinnar og snúið vörn í sókn. Þeir
aðilar sem standa að Landgræðsluskógum - Átaki 1990 -
hafa nú forgöngu um stórtækari aðferðir í uppgræðslu en
áður hafa þekkst hér. Um leið er reynt að virkja sem flesta
landsmenn og efla þekkingu og virðingu æskunnar fyrir
umhverfi og náttúru.
Forseti okkar, Vigdís Finnbogadóttir, sem hefur í orði og
verki sýnt lifandi áhuga sinn á umhverfismálum og upp-
græðslu, er verndari Ataks 1990. Ráðist er í það í tilefni 60
ára afmælis Skógræktarfélags íslands. Skógræktin, Land-
græðslan, landbúnaðarráðuneytið og fjölda margar aðrar
stofnanir og fyrirtæki eru þátttakendur og stuðningsaðilar.
Nú kemur að almenningi að sýna hug sinn. Á þessu ári
býðst tækifæri til árangursríkra sjálfboðaliðastarfa í upp-
græðslu gróðursnauðra, friðaðra svæða. Sérfróðir menn
hafa valið 73 staði til upphafsframkvæmda. Dreift verður
einni og hálfri miljón blrkiplantna til áhugahópa um land allt.
Ennfremur verða til ráðstöfunar fræ og plöntur af öðrum
tegundum.
Ástæða er til að hvetja fólk til að fylgjast með upplýsingum
og fræðslu sem á næstunni mun birtast á vegum Ataks 1990
og leggja því lið með fjárframlögum og vinnu. Á vori kom-
andahefstsjálftgróðursetningar-og sáningarstarfið. Handa-
verkin eru mikilvæg, en efling uppgræðslu-andans þó
brýnust.
ÓHT
KLIPPT OG SKORIÐ
Dætur
rauðsokkanna
Fyrir viku birtist í danska blað-
inu Information grein sem heitir
„Hvernig skyldi veslings
rauðsokka-dætrunum ganga?“
Hún er eftir rithöfundinn, mynd-
listarmanninn og rauðsokkinn
Bente Schwartz og er skrifuð í
tilefni af því að henni var fyrir
skömmu boðið á sérkennilegt
þing í Bandaríkjunum. Pað héldu
konur á þrítugsaldri og umræðu-
efnið var „femínísk framtíð“. En
látum þingið bíða aðeins, greinin
hefst á þessa leið:
„Börnin mín hafa aldrei þurft
að velkjast í vafa um hvort kyn-
ferðislegir fordómar væru í til-
teknum sjónvarpsþáttum.
Mamma þeirra hefur rætt þá út í
hörgul og útlistað vandlega fyrir
þeim. Ævinlega. Og mér finnst
það satt að segja engin goðgá.
Börn rauðsokka eru mörg hver
afskaplega vel lukkuð. Þau hafa
átt áhugasamar mæður sem tölu-
ðu við þau og fylgdu máli sínu vel
eftir ... og það er alls ekki það
versta sem mæður gera.
En fjölmiðlar hafa meira gam-
an af hinum sögunum, tárvotum
frásögnum af því hvað rauðsokk-
arnir hafi verið hryllilegar mæður
sem bara hugsuðu um að „finna
sjálfar sig“ og steingleymdu móð-
urhlutverkinu. Ég er ekkert hissa
á þessu, það hefur alltaf verið
vinsælt að níða rauðsokka.
En það skiptir ósköp litlu máli
þegar maður sér hvað hugmyndir
og starfsaðferðir rauðsokka hafa
víða verið teknar upp - og þegar
maður horfir á dætur vinkvenna
sinn vaxa úr grasi, nýjar konur og
öðruvísi en konur hafa verið,
sterkar og fallegar.
Hvað skyldu fjölmiðlarnir
segj a ef þeir fréttu að þessar ungu
konur, dæturnar sem hafa mátt
líða svo lengi fyrir kvenrembu
mæðra sinna, væru byrjaðar að
hópa sig saman undir femínískum
formerkjum?
En það er lóðið, að minnsta
kosti í Bandaríkjunum.“
Pær gerðu
uppreisn
Bente segir svo frá að á þinginu
hafi komið saman 400 ungar kon-
ur. Og þær buðu með sér eldri
ráðgjöfum, rauðsokkum af kyn-
slóð mæðranna, til að hlusta á
þær segja frá baráttumálum sín-
um á sjöunda og áttunda áratugn-
um og því sem þær teldu sig hafa
komið til leiðar. En því miður
voru það einmitt þessi erindi
ráðgjafanna sem eyðilögðu þing-
ið:
„Þau voru allt of löng. Og allt
of mörg. Ungu konurnar fengu
ekkert ráðrúm til að ræða sín
eigin baráttumál og baráttuað-
ferðir sem hæfa næstu öld.
Þær þoldu við í tvo daga,
hlýddu á ræður og strjálar spurn-
ingar úr sal sem var svarað í óhóf-
lega löngu máli ... Á þriðja degi
gerðu þær uppreisn. Þær gátu
ekki notað þetta fundarform.“
Skuldinni var vitanlega skellt á
mæðurnar hjá stofnuninni sem sá
um þingið, þeim var kennt um að
hafa skipulagt þingið allt of ná-
kvæmlega, valið ómögulegan
fundarstað sem var lúxushótel í
Washington DC og jafnvel þegið
styrki frá fyrirtækjum sem þekkt
eru að öðru en bera virðingu fyrir
konum.
En þrátt fyrir uppreisnina
komust ungu konurnar ekki að
því hvernig skipulag þær vildu
hafa, þingið var of langt komið,
tíminn rann út og allir fóru heim.
En þær rifust þó opinskátt, segir
Bente. „Þær þjáðust ekki af
þeirri nauðhyggju mæðranna að
láta umfram allt líta svo út sem
allar konur séu eins og sam-
mála.“
Loks veltir Bente Schwartz
fyrir sér hvort ungar danskar
konur kæmu á þing sem þetta, og
er á því. „Það étur hver eftir öðr-
um að umræðunni um jafnrétti
kynjanna sé lokið og femínism-
inn dauður,“ segir hún. „Þó
sjáum við að jafnréttisbaráttan er
orðin óafmáanlegur hluti af starfi
launþegasamtaka, vinnustaðafé-
laga og menntastofnana ... Og líf
fólks er að breytast - sambýli,
skipulag frístunda, fjölskyldum-
unstur og vinna, allt er f örri þró-
un.
Við erum að skapa réttlátara
samfélag, hvort sem mönnum lík-
ar betur eða verr. Það er á
leiðinni!“
Mikið væri það gott. Við erum
búin að bíða svo lengi.
III örlög
f sama númeri af Information
segir frá því að kanadíski dag-
blaðarisinn, fyrirtækið Hol-
linger, sem rekur um 200 dagblöð
víðsvegar um heim, hafi tekið við
rekstri Jerusalem Post í ísrael um
áramótin:
„Þegar maður opnaði Jerusal-
em Post í morgun datt manni
fyrst í hug að þetta væri vitlaust
blað,“ segir í fréttinni. „Við
fyrstu sýn er það svipað blaðinu í
gær, en strax og farið er að lesa
sést að það er ekki mikið eftir af
efninu sem oftast var í blaðinu og
ekkert er sjáanlegt eftir fasta
fréttamenn og greinahöfunda
þess. Þetta er allt annað blað.
Og það er engin furða því nýr
framkvæmdastjóri, Jehuda Levy,
er búinn að reka 20 helstu rit-
stjóra og fréttamenn blaðsins. Je-
huda þessi er fyrrum liðsforingi í
hernum og hefur líka gert það
gott í ferðamálabransanum." Nú
er hann fulltrúi Hollinger-
fyrirtækisins sem er þekkt fyrir
annað en vandaða blaða-
mennsku.
Ástæðan fyrir eignaskiptunum
er auðvitað sú að blaðið hefur
ekki gengið nógu vel, það hefur
verið rekið með tapi og nú á að
gera úr því „fjárhagslega
heilbrigt fyrirtæki", eins og segir í
fréttinni, „með því að sveigja
stefnuna til hægri og gera skír-
skotun þessvíðari. Voninersú að
blaðið seljist þá betur í Banda-
ríkjunum ... Frá og með síðustu
helgi er blaðið líka með helgarút-
gáfu í lit sem ekki á að koma ná-
lægt pólitík."
Ekki voru þó þeir sem reknir
voru einslitir í skoðunum, þvert á
móti. En þeir höfðu reynt að fá
framkvæmdastjórann ofan af því
að skipta sér af ritstjórnarstefnu
blaðsins, og þegar það tókst ekki
skrifuðu þeir nýjum yfirmönnum
bréf og kvörtuðu undan því að
þeir hefðu ekki lengur ritfrelsi og
jafnvel ekki frelsi til að hugsa.
Fjórtán þeirra sem undirrituðu
bréfið voru reknir á staðnum og
beðnir að hypja sig út úr húsinu
áður en hálftími væri liðinn. Hin-
ir fengu bréf.
Jerusalem Post er eitt af mörg-
um ísraelskum dagblöðum og
tímaritum sem erlendir aðilar
hafa keypt undanfarið. En
mönnum finnst sérstaklega
raunalegt fyrir Jerusalem Post að
breytast í blað sem stílar ein-
göngu upp á sölu vegna þess að
það var í miklu áliti erlendis. In-
formation vitnar í varaformann
ísraelsku fjölmiðlanefndarinnar
sem segir að því miður hafi landar
hans lítinn áhuga á frelsi press-
unnar. Mörgum er illa við blöðin
og vilja múlbinda þau - og það er
hættuleg þróun að hans mati.
Hinir brottreknu blaðamenn
hafa þó í hyggju að setja á fót nýtt
dagblað.
SA
þJÓÐVILJINN
Síðumúla 6-108 Reykjavík
Sími: 681333
Kvöldsími:681348
Símfax:681935
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvœmdastjóri:HallurPállJónsson.
Ritstjórar: Árni Bergmann, ólafur H. Torfason.
Fréttastjórl: SigurðurÁ. Friðþjófsson.
Aðrir blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Guðmundur
RúnarHeiðarsson, HeimirMár Pétursson, HildurFinnsdóttir(pr.),
Ingibjörg Þorsteinsdóttir, Jim Smart (Ijósm.), Kristinn Ingvarsson
(Ijósm.), LiljaGunnarsdóttir, ÓlafurGíslason.ÞorfinnurOmarsson
(íþr.), ÞrösturHaraldsson.
Skrifstof ustjóri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Svanheiður Ingi-
mundardóttir, UnnurÁgústsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Guðrún Gísladóttir.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Halla Pálsdóttir, Hrefna
Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 68 13 33& 68 16 63.
Símfax:68 19 35
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 90 kr. Nýtt Helgarblað: 140 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 1000 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 11. janúar 1990